Normal bir gebelik, yumurtanın döllenmesi ile başlar. Döllenmiş bu yumurtaya zigot adı verilir. Zigot, normalde rahimin kenarına tutunur. Dış gebelikte ise zigot başka bir yere yerleşir. Yumurtalık kanalı, yumurtalıklardan rahime yumurta taşır. Dış gebeliklerin %95 inden fazlası yumurtalık kanalında oluşur. Buna tubal (tüp) gebeliği adı verilir. Dış gebelikler, karın boşluğunda, yumurtalıklarda ya da rahimin ucunda da oluşabilirler.
Dış gebelikler normal seyir gösteremezler. Embriyo gelişimi devam edemez ve büyüyen plasenta dokusu, annenin önemli yapılarına zarar verebilir. Eğer tedavi edilmezse hayatı tehdit eden ciddi kan kaybı gelişebilir. Yaklaşık her 100 gebeliğin, bir veya ikisi dış gebelik şeklinde olabilir. Neyse ki erken teşhis ve tedavi ile sağlıklı gebelik şansı artık giderek artıyor.
Belirti ve Bulgular
İlk başta, dış gebelik normal gibi görülebilir. Erken belirti ve bulgular aynen normal gebelikteki gibi adet gecikmesi, memelerde hassasiyet, iştahsızlık ve bulantı gibi şikâyetlerdir. Karın ya da kasık ağrısı genelde dış gebeliğin ilk işaretidir. Karnınızın alt kısmında ya da kasıkta ağrı veya kasığınızın bir tarafında kramplar hissedebilirsiniz. Ayrıca anormal bir vajinal kanama da oldukça sık görülür. Eğer yumurtalık kanalınızda yırtılma olursa, kasık veya karnınızda, keskin ve bıçak saplanır tarzında bir ağrı hissedebilirsiniz. Hatta bu ağrı, omzunuza ya da boynunuza kadar yayılabilir. Başınız dönüp, bayılabilirsiniz. Eğer bu türden herhangi bir şikâyetiniz olursa hemen acil servise başvurun.
Nedenleri
Dış gebelik, genellikle kadın üreme sistemindeki yapısal ya da bazı üreme olaylarındaki zamanlamadaki bozukluktan kaynaklanır. Yumurtalık kanalı bir şekilde zarar gördü veya yapısı bozulduysa, yumurtanın buradan geçişi gecikerek, yerleşme için burayı seçebilecektir. Ancak çoğu zaman dış gebeliğin nedeni bilinemez.
Risk Faktörleri
Dış gebelik hikâyesi olan kadınların %50 den fazlası yumurtalık kanalı, rahim ya da yumurtalık iltihabı geçirmiştir. Diğer faktörler ise şöyle sıralanabilir;
- Endometriozis, yani rahim dokusunun normal yeri dışında bir yerde bulunması durumu
- Karın bölgesinden ameliyat ( alt karın bölgesinde bağırsak, rahim, yumurtalıklar ve yumurtalık kanalının olduğu bölge)
- Yumurtalık kanalının farklı bir şekilde olması
- Gebe kalmada problemlerin olması
- Yumurtlamayı sağlayan ilaç tedavisi alıyor olmak
- Rahim içinde spiral olması ya da doğum kontrol hapı kullanıyor olmak( uygun şekilde kullanılan doğum kontrol hapları ile gebe kalınması oldukça nadirdir ancak gebelik oluştuysa bunun dış gebelik olma ihtimali yüksektir)
Eğer bir kere dış gebelik geçirdiyseniz tekrar geçirme olasılığınız yüksektir. Bir kez geçirilen dış gebelikten sonra, tekrar olma olasılığı %10 dur. İkinci kez olursa risk daha da artar ve olasılık %50 den fazla olur. Fakat normal bir gebelik de mümkündür. Hatta bir kanalınız zarar görmüş ya da alınmış bile olsa diğer kanalınız iş görecektir. Her iki kanalınızda da bu sorunlar varsa, tüp bebek yapma şansınız olacaktır. Bu durumda yumurtalarınız, laboratuar ortamında döllenerek rahminize yerleştirilecektir.
Başvuru
Eğer dış gebeliğiniz varsa acil tedavi gereklidir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri varsa hemen acil servise başvurun;
Karın ağrısı
Vajinal kanama
Baş dönmesi
Sersemlik
Çıkabilecek sorunlar
Eğer dış gebeliğiniz varsa durumunuz oldukça tehlikede demektir. Tedavinin sonunda üreme organlarınızı ve doğurganlığınızı kaybedebilirsiniz. Tedavi edilmezseniz, durumunuz daha da kötü olur ve patlayan yumurtalık kanalınız, hayatınızı tehdit eden kanamaya yol açabilir.
Tedavi
Döllenen yumurta rahim dışında bir yerde büyüyemez. Hayatınızı tehdit eden durumlardan korunmak için, bu dokunun çıkartılması kaçınılmazdır. Eğer dış gebelik erken dönemde tespit edilirse, zigot küçüktür ve daha kanamaya neden olmamıştır, ilaç tedavisi ile hücre büyümesi durdurulur ve var olan hücreler yok edilir. Eğer tedaviye rağmen gebelik devam ederse cerrahi gerekebilir.Eğer gebelik büyümüşse muhtemelen operasyon yapılacaktır. Laparoskopi yaygın bir seçenektir. Bu durumda doktorunuz, karnınızda göbekten ya da daha aşağısından küçük bir kesi yapacaktır. Buradan, ucunda kamera ve ışık olan ince bir tüp (laparaskop) sokarak bölgeyi görecektir.
Diğer aletler ya bu tüpün içinden ya da başka küçük kesilerden sokularak dış gebelik dokuları temizlenecek ve yumurtalık kanalınız tamir edilecektir. Eğer çok kötü, tamir edilemeyecek durumda ise alınması gerekebilir. Eğer yumurtalık kanalınız patlamışsa, karnınızdan kesi yapılarak acil cerrahi müdahale yapılacaktır. Bazı durumlarda yumurtalık kanalı tamir edilebilir. Ancak çoğu kez alınması gerekir. Tedaviden sonra doktorunuz, kanınızda gebelik hormonunu ( human chorionic gonadotropin) takip edecektir. Eğer bunun düzeyi yüksek kalırsa, dış gebelik dokusunun tamamen çıkarılamadığı anlaşılır. Bu durumda da ikinci bir operasyon ya da ilaç tedavisi gerekli olacaktır.
Önleme
Dış gebeliği önleyemezsiniz. Ancak bazı riskleri azaltabilirsiniz. Örneğin, prezervatif kullanarak cinsel ilişki ile geçen hastalıklardan korunabilirsiniz. Dış gebeliğiniz olduysa, tekrar gebe kalmadan önce doktorunuzla konuşun. Gebe kalırsanız, gebeliğinizin normal seyirde devam edip etmediğini dikkatle takip edecektir.
Sonrası
Gebeliğinizin sona ermesi (bunu birkaç günlüğüne bile bilseniz) oldukça yıpratıcı bir durumdur. Durumunuzu kavrayın ve kendinize zaman tanıyın. Duygularınızı anlatın ve eşinizin, yakınlarınızın ve arkadaşlarınızın desteğini alın. Dış gebelik geçiren çoğu kadının diğer gebeliği normal seyreder. Eğer tekrar gebe kalacaksanız doktorunuzun tavsiyelerini dikkatle dinleyin. Erken dönemde yapılan ultrasound görüntüleri ile gebeliğinizin normal gelişip gelişmediği belli olur.
