ADIM ADIM BEBEĞİMİ BÜYÜTÜYORUM
ADIM: 6-9 AY ARASI BESLENME
‘’GEBELİK ŞEKER TESTİ’’
Özellikle bu yazımda gebelik şekeri diye halk arasında bilinen, bilimsel olarak gestasyonel diyabetes mellitus tanısından bahsedeceğim. Gebelik döneminde başlayan ve ilk defa gebelik sırasında tanı konulan çeşitli derecelerdeli glikoz intoleransına denilmektedir. GDM (gestasyonel diyabetes mellitus) gebeliklerin % 1-3 arası gebe kadınlarda görülmektedir. Gebelikte insülin salınımı bozulabilir veya insüline duyarlı dokularda azalmış glikoz kullanımı gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Gebelik sırasında östrojen, kortizol, progesteron, prolaktin gibi dibabetojenik etkisi olan hormonların artışı insülin ihtiyacını artırır ve gestasyonel diyabet ortaya çıkar.
Gestasyonel diyabet için tarama testi gebeliğin 24.28. haftalarında yapılmaktadır. Tanıda en az 8, en fazla 14 saat açlıktan sonra 100g oral glikoz tolerans testi uygulanır.
GEBELİK ŞEKER TESTİ NASIL YAPILIR?
50 gram glikoz günün herhangi bir zamanında suda eritilip verilir. 1 saat sonraki glisemik değer ölçülür.
Kan şeker değeri ölçümde <130mg/dl ise;
Risk faktörü varsa 14-24. haftada tekrar tarama yapılmalıdır.
Risk faktörü yoksa normal kabul edilir, ek test yapılmaz.
Kan şeker değeri ölçümde >130mg/dl ise;
100 gram glikoz ile oral glikoz tolerans testi (OGTT) yapılır.
Oral glikoz tolerans testi;
100 gram glikoz 10-16 saat açlıktan sonra sabah 300ml su içinde eritilip içirilir.
1. 2. ve 3. saatlerde kan değeri ölçülür.
Normal değeler;
Açlık < 105 mg/dl
1. saat < 195
2. saat <165
3. saat <145
Yukarı da ki kan değerlerinden en az 2’si değerin üzerinde ise; Gestasyonel DM tanısı konulur.
GESTASYONEL DİYABET BAKIMINDAN HANGİ GEBELER RİSK ALTINDA?
Şişman kadınlar ( BKI değeri >30 )
Ailede diyabet öyküsü olanlar
Daha önce ki doğumlarında, 4500 gramın üzerinde bebek doğuran kadınlarda
Nedeni bilinmeyen düşük ve ölü doğum yapan kadınlarda
Bir önceki gebeliğinde gestasyonel diyabeti olanlarda
Anomalili bebek doğunlarda
Hipertansiyon, yüksek kolesterolü olanlar
30 yaş üstü olan bayanlar
Gebelik sonrası diyabet ortadan kalkacak olsa da, gebeliğinde gestasyonel diyabet çıkan annelerin gebelikten sonra diyabet olma riski açısından izlenmesi ve kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Uzman doktor ve diyetisyen beraberliğinde bu izlemin sürdürülmesi gerekmektedir.
Gestasyonel diyabetten bahsettik, anladık ki gestasyonel diyabet sadece gebelikte belli sebeplerden dolayı ortaya çıkıyor gebelikten sonra ortadan kalkıyor. Ama gebelikten sonra da kan şekerleri düzenli olarak kontrol edilmeli ve doktorlar tarafından izlenmeli.
Peki, Gebelikten Önce Diyabetiniz Varsa O Zaman Ne Yapmak Gerekli?
Gebelikten önce diyabet tanısı konulmuş olan gebelere ‘’Pregestasyonel Diyabet’’ adı verilir. Bu hastaların çoğu gebelik öncesi insülin kullanan Tıp1 Diyabetik hastalar veya insüline karşı direnci olduğu bilinen ilaç kullanan ve kullanmayan Tıp 2 Diyabetik hastalardır. Bazı hastalarda diyabet tanısı gebelikte konulur, aslında hasta daha önceden diyabetiktir. Fakat kontrollerini yaptırmadığı için bu tanı konulamamıştır.
Diyabetik gebelerde nefropati sıklığı %3,8 civarındadır. Aynı zamanda diyabetik retinopati gebelikle birlikte ağırlaşabilir. Kalp atımı yükselmesi, pıhtılaşmaya eğilim, plasenta hormonları ve reninanjiotensin sistemi retinopatinin ortaya çıkmasında etkilidir. Bu nedenlerden dolayı diyabetik kadınlarda gebelik planlı olmalıdır ve diyabetin tam olarak kontrole alınması gereklidir.
Diyabetik Annelerde Sık Görülen Doğumsal Anomaliler Nelerdir?
Nöral tüp defektli bebek (bebeğin bıngıldak kısmının tam kapanmaması)
Kalp ve böbrek hastalıkları
İri ya da düşük ağırlıklı bebek doğumu
Tedavi Yöntemi Nasıl Olmalı?
Fetusun gelişimini engelleyecek oral antidiyabetik bileşikler kullanılmamalı
Kan şekeri kontrolü sağlanır ( Açlık kan şekeri < 100 mg/dl, tokluk kan şekeri 120 mg/dl civarı, HbA1c < 6.5 civarı olmalıdır)
Diyabetik ketoasidoz ve hipoglisemi önlenir
Kan glikoz ölçümleri kahvaltı öncesi, öğle-akşam öğünlerinden 2 saat sonra yapılmalı
Kalp ve damar sistemini güçlendirici egzersizler glikoz kullanımını artırır. Egzersizin sürekliliği çok önemli ve her gün yapılması daha güzel neticeler vermektedir. Egzersiz, karaciğerde glikoz yapımını ve glikoz klirensini düzelterek insüline gereksinmeyi azaltabilir.
Beslenme tedavisi çok önemlidir. Diyetisyen kontrolünde sağlıklı beslenme stili oluşturulur ve hastanın hayatına uygulanırsa insüline gereksinim bile kalmaz.
Diyet Tedavi Yöntemi Nasıl Olmalı?
Kilo verdirmeyecek ve ayda 1,5-2 kg aralığında ağırlık kazanmı sağlayacak bir beslenme programı düzenlenir
Diyabetik gebelerde günlük enerjinin öğünlere dağılımı ve özel durumlarda enerji kısıtlaması yapılması oldukça önemlidir
Gebelikte posalı besin tüketimi artırılmalıdır. Çünkü posalı besinler öğün sonrası glikoz düzeyini düzenler ve kabızlığı önlemeye yardımcı olur
Karbonhidrat olarak glisemik indeksi düşük ve orta derecede olan besinler tercih edilmelidir. Pirinç, patates, beyaz un ve türevlerinden uzak durmak gereklidir. Kurubaklagiller, tahıllı un ve ekmek, esmer bulgur, sebzeler bizim için doğru tercih olacaktır.
Öğün atlanmamalı, günde 6 öğün olarak beslenmesi uzman tarafından hazırlanmalı, ara öğünlerde süt, yoğurt, peynir gibi proteinli ve ekmek, yağsız gevrek gibi karbonhidratlı besinler tercih edilmelidir.
Kızartma, kavurma yerine haşlama, ızgara tarzında pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.
Tuzlu içecek ve yiyeceklerden uzak durulmalı, tuz tercihi iyotlu olmalıdır
Kahve, çay tüketimi yemeklerden 1 saat sonra olmalı, günde 3-4 bardağı aşmamalıdır
Hangi Besinlerden Uzak Durulmalı?
Hamur işleri, börek, çörek vb
Şeker ve içerisine şeker katılmış tatlı ve türevleri
Hazır meşrubat
Yağda kızartılmış, kavrulmuş, sos ilave edilmiş yiyecekler
İçeriği bilinmeyen tüm gıdalar
Tüm amacımız sağlıklı bir bebeğin dünyaya getirilmesidir. Aileye, özellikle başta anne ve babaya çok daha fazla görev düşmektedir. Unutmayın onlar hepimizin geleceği. Sağlıklı yarınlara…
DİYETİSYEN AYŞE DURAN
