Gebelik, kadınlarda kvarislerin ortaya çıkışında ve gelişiminde önemli bir rol oynar. Gebelik sırasında ortaya çıkan venöz sistemdeki değişiklikler, hormonal değişimlere ve kasıklardan daha yukarıdaki ve karın içerisindeki ana toplar damarlar (iliyak venler ve vena kava inferior) uterus ile sıkıştırılmasına bağlıdır.
Hastalığın belirtileri çeşitlidir ve bazen ağır seyredebilir. Gebeler genellikle estetik nedenlerden dolayı veya toplardamar sisteminde kalıcı bir hasar oluşmasını önlemek amacıyla polikliniğimize başvurmaktadırlar.
Gebelik esnasında meydana gelen toplar damar yetmezliği veya varislere yönelik tedavide;
Basınçlı çorapların kullanılması
Yatarken bacakların kalp seviyesinden yukarı gelecek şekilde yükseltilmesi
Belirtilere göre uygun ilaçların verilmesi önerilmektedir.
Toplardamar yetmezliği bacaklardaki üç ayrı toplardamar sisteminin (yüzeydeki, derindeki toplardamarlar ve köprü dallar) görevini yerine getirememesi neticesinde meydana gelir. Yüzeydeki toplardamarlarda sorun oluştuğunda ince kılcal varisler veya daha büyük çaplı varisler görülebilir. Daha ileri aşamalarda bacakta renk değişikliği, sulu yaralar meydana gelir. Hamilelik esnasında bu belirtiler daha da belirginleşir. Bu durumda gebeler varis polikliniğine başvurmaktadırlar.
Hamilelik esnasında dolaşım sisteminde bir çok uyum mekanizması devreye girmektedir. Karın içerisindeki büyük toplardamarların bası altında kalması ve hamilelik nedeniyle hormonal değişimlerin gözlenmesi ile toplardamarlarda gerilme ve bacaklarda ödem meydana gelmektedir. Hamilelik sürecinde zaman içerisinde toplardamar basıncı giderek artmaktadır. Hamileliğin son döneminde kasık bölgesindeki toplardamar basıncı hasta yatarken bile normalin üç katına kadar çıkabilmektedir.
Toplardamarlardaki gerginlik sadece bacaklarda değil kollarda da görülebilir. Hamileliğin 6. haftasında plasenta tarafından salgılanan hormonlar (Östradiol ve progesteron) toplar damarlarda giderek artan bu gerginlikte önemli rol oynamaktadır. Doğum sonrasında toplardamarlardaki basın ve gerginlik azalmasına rağmen, damarların eski genişliklerine dönmesi mümkün değildir. Hamilelik esnasında oluşan varislerin bir kısmı kalıcı hale gelebilir. Bu nedenle hamilelik esnasında kompresyon çoraplarının, bacak egzersizlerinin büyük önemi vardır.
Gebelikte görülen varislerin sıklığı nedir?
Gebe kadınların yaklaşık %15’inde 3. aydan itibaren varis gelişimi görülmektedir. Bu durum hastanın yaşı, ailesinde varis bulunma durumu ile ilişkilidir. 35 yaşındaki bir gebe kadında varis gelişme riski, 29 yaşındaki bir gebe kadına göre 4 kat artmıştır. İkinci gebelikten itibaren varis gelişme riski iki kat artmaktadır. Eğer ailede varis öyküsü varsa bu risk 6 kata kadar çıkabilmektedir.
40 yaş üzerindeki bir kadında varis görülme riski;
hiç doğum yapmamış ise: %20
1-4 hamilelik geçirmiş ise %40
5 veya daha fazla hamilelik geçirmiş ise %65 oranındadır.
Gebelikte görülen varislerin belirti ve bulguları nelerdir?
Gebelik esnasında kalp ve damar cerrahisi polikliniğinde yapılacak muayene çok önemlidir. Genellikle bacaklardaki şikayetlerin nedenleri tespit edilir. Bu şikayetlerin hamileik öncesinde de var olması hastalığın seyri açısından önemlidir. Bu durumda doğum sonrasında bacaklardaki şişlik ve damarların belirginleşmesi devam edebilir.
Varisleri olan hastaların şikayetleri oldukça değişkendir. Çok şiddetli ağrı ve şişlik ile birlikte bazı hastalarda herhangi bir şikayet görülmeyebilir. Bacaklardaki şişlik genellikle sabah erken saatlerde görülmez. Gün içerisinde öğleden sonra başlayıp akşam saatlerinde şiddetlenmektedir.
Hamilelik döneminde, bacaklardaki veya genital bölgedeki toplardamarların tutulumuna göre çeşitli düzeylerde varisler görülebilmektedir. Aşağıda örnek resimler gösterilmektedir.
