ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞI
Ah şu indirim günleri, mağazalarda, vitrinlerde, cezbedici rakamlar, %50 indirim, yetmedi %50+%20, %50+%40 bir alana bir bedava, üç al iki öde, göze ne kadar hoş görünüyor değil mi? “Ooo ne kadar ucuzlamış” Bu fiyata bunu bir daha asla bulamam, hazır ucuz bulmuşken alayım, başka renklerini de alayım, şu an lazım değil, ihtiyacım yok ama belki lazım olur, vb,vb gibi gerekçelerle kendimizi inandırarak o şeyleri alırız. İndirimlerin dayanılmaz cazibesi bizi mantıklı düşünmekten alıkoyar, hatta üstümüze olmayan, bedenimize yakışmayan şeyleri bile almak için saatlerce kasa kuyruğunda bekleriz. Aldıklarımızın yüzde kaçını kullanıyoruz, aldıklarımızın yüzde kaçı bizim için gerçekten gerekli? Alışveriş yapınca yaşadığımız geçici bir rahatlama mı yoksa tarifi mümkün olmayan bir mutluluk kaynağı mı?
Alışveriş yapmak kimileri için bir hobi, kimileri için sosyal statü göstergesiyken, kimileri için de bir ruhsal bozukluktur. Son zamanlarda çok ve gereksiz alışveriş yapma davranışına “alışveriş bağımlılığı” denmesini sıkça duyar olduk. Öncelikle her alışveriş yapma davranışının alışveriş bağımlılığı olmadığını bilmeliyiz. Örneğin geliri fazla olan bireyler, toplumun tüketime verdiği değerlerin etkisiyle fazla alışveriş yapabilirler. Çok alışveriş yapma davranışı alışveriş bağımlılığı dışında birçok ruhsal rahatsızlığa eşlik eden bir belirti olarak da görülebilir..
Bipolar duygulanım bozukluğu olanlar manik dönemlerinde her şeyin aşırısını yaptıkları için alışverişin de ölçüsünü kaçırabilirler, risk değerlendirmeleri bozulduğu için, kredi kartlarının limitlerine bakmaksızın birçok gereksiz materyali satın alıp, sağa sola dağıtabilirler.
Depresyonda olan birey, alışveriş yaparak, üzüntü, keder,çaresizlik, yalnızlık, sıkıntı gibi duygularla baş etmeye çalışır. Alışveriş bu hastalar için bir antidepresan bir anksiyolitik olarak işlev görür.
İçsel boşluk hissi ve ilişkilerin doyurucu olmadığı dönemlerde birey alışveriş yaparak, duygusal doyum elde etmeye çalışır. Çünkü alışveriş ödül sistemini aktive ederek bireyi mutlu hissettirir.
Obsesif Kompulsif bozukluğu olanlar, bazı objeleri satın almayı veya alışveriş yapmayı saplantı haline getirebilirler.
Peki kimler alışveriş bağımlısıdır;
1.Kendinizi iyi hissetmediğiniz ve sorunlarınızla başa çıkmakta zorlandığınız zamanlarda para harcamak için güçlü bir istek duyuyorsanız,
2.Harcadığınız para miktarı son bir iki yılda önemli derecede artmışsa,
3.Harcamalarınız ailenizde ve yakın çevrenizde hayal kırıklığı yaratıyorsa, kontrolsüz olduğunuz söyleniyorsa,
4.Harcamalarınız ailenizde ve yakın çevrenizde bir sorun olarak değerlendiriliyorsa,
5.Planladığınızdan daha fazla satın alıyorsanız,
6.Harcamaya başladıktan sonra kendinizi durdurmakta zorlanıyorsanız,
Yukarıdakilerin bir veya birkaçı mevcutsa alışveriş bağımlısı olabilirsiniz.
Alışveriş bağımlılığı tedavi edilebilir bir bozukluktur. Böyle bir durumda bir psikiyatri uzmanına başvurmak faydalı olacaktır. Tedavi ilaç tedavisi, psikoterapi veya ikisinin birlikte uygulanması şeklinde olabilir.
Keyifle alışveriş yapacağınız ve aldıklarınızın tadını çıkararak kullanacağınız güzel günler dileriz.
Psikiyatrist Dr. Necati Çobanoğlu & Psikiyatrist Dr. Z.Sacide Üstünsoy Çobanoğlu
