Uyku apneli şöforler, alkoliklerden daha fazla can alıyor!
Tıkayıcı Uyku Apnesi (OSAS)
Uykuda 10 saniyeden fazla nefesi duran, horlayan ve gündüz dikkatini toparlayamayan, gündüz uyuklama ihtiyacı olan hastalar uyku apnesi ön tanısıyla derhal ilgili doktora başvurmalıdır!
Bu hastalarda akciğerlerde problem olmamasına karşın üst solunum yollarındaki tıkanıklığa bağlı hava yolları kapanmakta ve hasta nefes alamamaktadır. Bu duruma horlama da eşlik etmekte ve hasta eşi tarafından “boğulurken uyandırdım” tarzında uyandırılmaktadır. Apne olarak tanımlanan uykuda nefes durması en az 10 saniye süre ile hastanın nefes alamamasıdır. Bu hastalarda kandaki oksijen miktarının azalmasına ve uykusuzluğa bağlı olarak dikkat kaybı, gündüz işte, otomobilde uyuklama ihtiyacı, sabah baş ağrıları, cinsel problemler, tansiyon yüksekliği, kilo alımı ve buna benzer daha birçok problemler gözlenmektedir.
Trafik kazalarında uyku apneli şöforler, alkoliklerden daha fazla can almaktadırlar! Bu hastalar normal bireylere göre 8 kat daha fazla trafik kazlarına yol açmaktadırlar.
Hem sağlık, hem de sosyal problemlere yol açan bu hastalıkta horlama, uykuda nefes durması ve gündüz uyuklamaya meyille dikkati çekmektedir. Uykuda nefes durması bazen saattte 50-60 defa olmaktadır. Hasta sabah sopa yemiş gibi yataktan kalkmakta ve gündüz dikkatsiz olmakta ve uyuklamaya devam etmektedir.
Bu hastaların % 70'i kilolu hastalardır. Ancak zayıf kişilerde de tıkayıcı uyku apnesi hastalığı izlenebilir. Hareketsiz yaşam, alkol ve sigara kullanımı, geç saatlerde yenen yemekler de bu hastalığı artırır. OSAS toplumun % 8'inde görülür. 65 yaşın üzerinde ise her 4 kişiden biri OSAS hastasıdır. Erkeklerde daha fazladır.
Maalesef Türkiye'de binlerce hasta tanı almadan ve uygun tedavi edilmeden yaşamaktadır.
Bu hastalar tedavi edilmezse % 25'inde kalp krizi, % 25'inde ileri yaşlarda beyinde inme, ve % 30'unda yüksek tansiyon gelişmektedir. Bu yönüyle OSAS birçok ciddi hastalığın da hazırlayıcısıdır. Çocuklarda da apne (uykuda nefes durması) varlığı hayatı tehdit eden çok ciddi bir durumdur. Yatakta ani ölüme dek problemlere neden olabilir. Çocuklarda uykuda birkaç saniyelik kesintiler de apne olarak değerlendirilir.
Trafik kazalarında düz yolda uyuyan şöförlerde altta yatan en önemli hastalık OSAS'dır. Bu yüzden özellikle hareketleri oldukça kısıtlı, yeme ve uyku düzenleri bozuk ve çoğu kilolu olan uzun yol şöförleri OSAS yönünden değerlendirilmelidir.
Bu yüzden horlamaya sadece sosyal bir problem olarak değil, uyku hastalıklarının başlangıcı olarak ele almalı ve anlatılan ek şikayetler varsa muayane, kan ve görüntüleme tetkikleri ve gece hastanede kalınan uyku testi yapılmalıdır. Bunların sonucuna göre de tıbbi ve/veya cerahi tedavi uygulanmalıdır.
Öncelikle tıbbi öneriler içinde hastanın kilo vermesi, yaşamında daha fazla sportif aktivitelere yer vermesi, alkol, sigara kullanmaması, saat 20'den sonra su dışında bir şey tüketmemesi, reflüsü varsa reflü tedavisi yaptırması akla gelmektedir.
Tıbbi tedavide birinci seçenek CPAP denilen ve burundan hava veren maskelerdir. Hastalarımız bu maske ile uyurlarsa burundan geçecek pozitif basınçlı hava ile hava yolu tıkanıklığı aşılabilecektir.
Ağız içi cihazlar da dilin geriye düşüp solunum yolunu tıkamasını engeller ve kullanılmaktadır.
Cerrahi tedavilerde ise öncelikle hastada mevcut hava yolunu tıkayan burun eğrilikleri düzeltilir. Eğer bademcikler aşırı büyükse bunlar alınmalıdır. Hastada kronik sinüzit, burunda polip gibi problemler varsa cerrahi olarak bunlar giderilebilir. Daha ileri cerrahi seçenekler arasında ise her hastadaki tıbbi, laboratuar ve muayene bulgularına göre damak cerrahileri, çene cerrahileri, dil kökü işlemleri gibi çok çeşitli operasonlar yapılabilmektedir.
Unutulmamalıdır ki, tedaviden daha önemlisi öncelikle bu hastalara doğru ve erken tanı koymaktır. Bu sayede gelişmesi muhtemel birçok problemin önüne geçilebilir.
Prof. Dr. Erkan Tarhan
KBB Hastalıkları Uzmanı
