Çocuğunuza tuvalet eğitimini verme zamanı 18-30 ay civarındadır. Bu çocuktan çocuğa veya ülkeden ülkeye değişebilir.
Bu eğitimi vermemek veya yanlış vermek çocuğun ileriki yaşamında idrar yollarında bazı hastalıklarla karşılaşmasına sebep olabilir (Çocuklarda alt üriner sistem disfonksiyonları).
Bu eğitime çocuğunuz hazır olmadan vaktinden önce başlar iseniz bu çocuğunuzla sizin aranızda kimsenin kazanmadığı bir mücadeleye döner. Tuvalet eğitimine başlamadan önce çocuğunuzun buna hazır olup olmadığını anlamanız gerekir. Bunu anlamak için çocuğunuzun bazı davranışları gösterip göstermediği size ip uçları verecektir.
Bunları kısaca özetler isek:
• Bazı anneler ve babalar çocuklarının bağırsaklarının ne zaman harekete geçtiğini gözlemleri sonucunda tahmin etmeyi öğrenmiştir. Bazı çocuklar yemek yedikten bir süre sonra hemen tuvalet yapma eğilimindedirler.
• Tuvaletini bezine yapan çocuğunuz altını pislettiği zaman bir şekilde bunu size anlatmaya çalışıyor mu?
• İç çamaşırlarını, pijama ve ev içinde giydirdiğiniz kıyafetleri kendisi indirip çekebiliyor mu?
• Banyo ve tuvaletin evin ayrı bölümleri olduğunu ve orada neler olduğunu anlamak için bazı davranışlar da bulunuyor mu?
• Lazımlık benzeri bir şeye oturabiliyor mu?
• Evet ve hayır kavramlarını biliyor ve söylüyor mu?
• Evde kendine ait oyuncak veya objelerin ona göre bir yeri var mı? Onları oralardan alıp yerine tekrar koyabiliyor mu?
• Kuru ve ıslak ne demek? Biliyor ve ifade edebiliyor mu?
• Her hangi bir başarısında ödüllendirmeye pozitif cevap veriyor mu?
• Sizden istediği şeyleri talep edebiliyor mu?
Bazı çocuklar bu eğitimi tamamlamamakta çok direnirler. Bu gibi durumlarda hemen pes etmek yerine bazı önlemler almanız uzun vadede sizi daha karlı çıkaracak ve zaman kazandıracaktır.
Öncelikle zorlama ve ceza ile bu eğitimi istediğiniz zaman içinde veremeyeceğinizi bilmeniz gerekir. Bazı durumlarda tuvalet çocuk için uygun olmaya bilir ve buda çocuğunuzun oraya gitmek istememesine sebep oluyordur.
Tuvalettin çok karanlık olması, kötü kokuyor olması vb. Tuvalet eğitimi sırasında tuvaleti çocuğun benimseyeceği şekilde düzenleye bilirsiniz.
Çocuğun annesinin ve babasının kendi ihtiyaçları olduğunda tuvalete gitme taleplerini bir şekilde çocuğa söylemeleri ve tuvalete gittiklerini göstermeleri faydalı olabilir. Bu şekilde tuvalete gitmenin normal bir şey olduğu çocuğa gösterilmiş olur. Etrafınız da yakın yaşlarda tuvalet eğitimini tamamlamış arkadaşlarınızın çocuklarından örnekler vermeniz faydalı olacaktır. Bunu yaparken karşılaştırma yapmamalısınız. Bu çocukta kendini yetersiz hissetmesine ve özgüven kaybına neden olacaktır. Tüm çocukların farklı olduğunu, her birinin birbirine karşı farklı alanlarda üstünlük gösterdiğini unutmayınız.
Bu sırada küçük ödüller vermek, onu motive edecek kelimeler kullanmak faydalı olabilir.
Bu süreçte küçük kazalar olduğunda anlayışla karşılamak ve bir dahakisine tuvalete yapabileceğini söylemek gerekmektedir.
Bu eğitim sırasında bir düzen oluşturmanız gerekmektedir.
Sabah kalktıktan sonra, her yemekten önce ve gece yatmadan önce tuvalete gitmeye teşvik etmeniz faydalı olacak ve çocuğun aklında çabuk kalan zaman dilimleridir.
Bu dönemde giyip çıkarması kolay ve ıslandığında kolayca değiştirilebilen pijama ve benzeri kıyafetler kullanmanız süreci kolaylaştıracaktır.
Bu eğitim sırasında yapılması gereken sırasıyla bazı ana başlıklar vardır.
• Tuvalete gitmek
• Soyunmak
• Tuvaletini yapmak
• Temizlenmek
• Giyinmek
• Sifonu Çekmek
• Ellerini Yıkamak
Bu eğitim tamamlandığında bunların hepsini yapabiliyor olması gerekmektedir. Yukarıdaki her aşama başarıldığında çocuğu ayrı ödüllendirmek ve başarısını taktir etmek bu aşamaları anlaması ve unutmamasını sağlayacaktır.
Başarısız olup vazgeçmemek ve bu eğitimden soğumamak için bazı dönemler de bu eğitimi erteleyiniz.
Örneğin;
• Çocuğunuzun o an aktif bir sağlık problemi var ise.
• Kendi evinizin dışında başka bir yerde iseniz.
• Yeni bir kardeşin olduğu stresli durumlar da.
Tuvalet eğitiminde başarısız oldu iseniz bir süre verip nefes almak her iki taraf içinde pozitif sonuçlar verecektir.
Çocuklar her yeni bir şeyi öğrenme döneminde kendilerini güvende hissetmelidir. Yanlış bir tecrübe veya hata sonucu öğrenme uzun vade de sıkıntı çıkarabilir. Örneğin uygun tuvalete oturamama ve bu konuda güvende hissetmemesi bile tuvaletten kaçması için bir sebep olacaktır.
Tuvalet eğitiminin başlangıcında, lazımlık ekipmanı edinmeden önce elde zaten var olan bir şeyleri kullanabilirsiniz.
Çocuğun kullanacağı tuvalet veya lazımlığın boyutları onun vücuduna uygun olmalıdır.
İlk başta lazımlık veya tuvalet kullanılacağından bunun boyutu önemlidir. Çocuğun içine sıkışacağı kadar küçük veya düşeceği kadar büyük olmamalıdır.
Tuvalete oturup yapacak ise ayağını mutlaka desteklemelidir.
Aparatlı lazımlıklarda tuvaletin önüne bir de basamak koyun, böylece çocuğunuz kolayca tırmanır. Yan taraftaki bir tutacak lazımlığa yerleşirken ve lazımlıktan inerken ona yardımcı olur.
İşini bitirdikten sonra sifonu çekmek ve ellerini yıkamak için de eğitim vermeyi unutmayın.
Bu dönemde küçük kazalardan dolayı çocuğunuzun altı uzun süre ıslak kalabileceğinden cildini sık sık kontrol etmeyi ve gerekiyorsa gerekli bakımı yapmayı unutmayın. Kullandığınız alt bezini düzenli ve sık aralıklarla değiştirin.
Lazımlık veya tuvaleti başarıyla kullanan çocuklarda bezden kurtarıp iç çamaşırına geçmeyi düşünebilirsiniz.
Dikkat edilmesi gereken bazı noktalar:
• Bu eğitim sırasında çocuğunuzda giyip soyunması kolay kıyafetleri tercih ediniz. Bu sayede çocuk lazımlığa oturup kalkarken rahat ve hızlı hareket eder.
• Sizde tuvalete oturup çocuğunuza yapması gerekeni gösteriniz ve sizi taklit etmesini sağlayınız.
• Çocuğunuzun hal ve hareketlerinden tuvalet ihtiyacı olup olmadığını anlamaya çalışınız. Örneğin yüz mimikleri, çiş tutma manevraları vb. Bu anı yakalarsanız tuvalete gitmesini teklif ediniz.
• Belli aralıklarla tuvalet ihtiyacı olup olmadığını sorunuz, yok der ise ısrarcı olmayınız. Bunu yaparken ortaya çıkabilecek küçük kazalarda çocuğunuzu azarlamayınız.
• Bu dönemde kullanılan bazı özel kıyafetler mevcut. Bunların faydası veya zararı konusunda bir bilimsel veri yok. O nedenle kullanıp kullanmamak size kalmıştır.
• Eğer çalışan kişi iseniz ve çocuğunuza sizin dışınızda evde bakan başka kişi veya kişiler var ise aynı tarzda koordineli bir eğitim vermeyi sağlayınız. Çocuk farklı kişilerden farklı tarz ve davranış görürse bu süreçte olumsuz etkilenebilir.
• Bu eğitim verilirken rutin döneminizde olmanız önemlidir. Örneğin uzun bir seyahate çıktığınız dönemde bunu uygulamak zordur. Ama gene de böyle bir durum içinde iseniz şunları dikkat etmenizi öneririm.
➢ Çocuğunuzun bu dönemde kullandığı aparatı yanınızda taşıyınız.
➢ Her iki saat te tuvalete götürünüz.
➢ Uçağa veya diğer toplu taşıma aracına binmeden önce tuvalete götürünüz.
➢ Bunları uygularken bu durumun mevcut durum ile alakalı olduğunu çocuğunuza anlatmaya çalışınız ve tatil bitiminde eskiye dönüleceğini belirtiniz.
➢ Yanınızda gerekli sayıda kıyafet ve hijyen malzemesi alınız.
➢ Özellikle oyunun bol olduğu eğlence alanlarında çocuk oyuna dalacağı ve oyundan kopmak istemeyeceği için belli aralıklarla çocuğunuza tuvaletini hatırlatın veya siz götürün.
• Çocuğunuzda bu süreçte kabızlık, idrarında bulanıklık veya kötü koku saptarsanız doktorunuza başvurunuz.
ÖZEL DURUMLAR VE YAPMANIZ GEREKENLER
İdrar Kaçırma Kazaları:
Eğitim sırasında çocuk idrar kaçırdığında temizlenmesine yardımcı olan ve bu sırada yapıcı olun. Bu tip olayların normal olduğunu arkadaşlarının da başına geldiğini belirtin ve bunun eğitim sürecini engellemesine izin vermeyin. Yanınızda yedek kıyafet olması sizi daha güvende ve stresten uzak hissettirecektir. En kısa zamanda kıyafetlerini değiştirin ve olayı unutmasını sağlayın.
Gece yatak ıslatma:
5 yaşındaki çocukların yaklaşık % 15 i gece yatak ıslatır. Bu yaşa kadar bunun için bir tedaviye gerek yoktur. Bu yaştan sonra ise tedavi gerekmektedir. Çocuk tuvalet eğitimi bitip 5 yaşını aşmış ve hala yatak ıslatıyorsa bir çocuk ürolojisi uzmanına görününüz.
Çiş tutanlar, Damlatanlar ve Gündüz kaçıranlar
Bu tip kazalarda daha önce belirtiğim gibi yapıcı olun. Çocuğunuzun mevcut durumu düzeltmesine yardımcı olun. Çocuğun günde en az 3 kere çişini yapmak için tuvalete gitmesi gerekir. Fazla baskı gören çocuk çişini gereksiz yere tutmaya başlayacaktır. Bu da idrar yollarında kabızlık gibi bir dizi soruna neden olabilir. İşeme eğitimi tamamlandıktan sonra idrarlarını hala damlatıyorlarsa veya sadece 1-2 kere gidiyor ise bu durum, çocuğun idrar yollarında bir problem olduğunun göstergesi sayılabilir.
Bu dönemde en önemli olan şey yukarıda saydığımız durumlara idrar yolu enfeksiyonunun eşlik ediyor olmasıdır. Bu durumda bir çocuk üroloğuna başvurunuz.
Erkek çocukların idrar kalibrasyonu ince olabilir fakat basınçlı yapamıyor, damla damla ıkınarak yapıyor ise bu da çocuğun idrar yollarında bir problem olduğunun göstergesi sayılabilir.
Eğer çocuklar idrar yaparken hedefi tutturamıyor ise 2 konuya dikkat edin. İdrar deliğinin yeri ve pipisinde bir eğrilik olup olmadığı. Kız çocuklarında da cinsel organın iç kısmında yapışıklık olması veya çok kilolu çocuklarda buna rastlanabilir. Böyle bir şey olup olmadığı kibarca kontrol edin ve bir şüpheniz var ise mutlaka çocuk üroloğuna başvurunuz.
Onun dışında ilk zamanlarda bu gibi davranışları normal karşılayın ve yapması gerekeni göstermek dışında başka bir şey yapmayın. Oturma pozisyonuna ve ayakta yapan çocuklar için duruşuna dikkat edin yanlışlık görürseniz düzeltin.
