Periodontoloji (dişeti hastalıkları tedavisi ve cerrahisi)

Periodontal hastalık, dişler ve onları çevreleyen dokuların tümünün ya da bir bölümünün etkilenmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bir süredir geçmeyen hassas, şişmiş, kırmızı, kanayan dişetleriniz ve buna eşlik eden diş duyarlılığı, dişlerde sallantı ile ağız kokusu şikayetiniz varsa sizin de periodontal hastalığınız olabilir. Bu ciddi enfeksiyonun tedavi edilmediğinde, diş kayıplarına neden olmasının yanı sıra kalp krizi, felç, diyabet, solunum yolu hastalıklarının gelişmesinde ve erken doğum ya da düşük doğum ağırlıklı bebeklerin doğmasında risk faktörü olduğu araştırmalarda gösterilmiştir.

Dişlerinizi fırçalarken, bir şey ısırdığınızda veya kendiliğinden dişetlerinizde kanama olması ve nefeste kötü koku şikayeti dişeti iltihabının en sık görülen belirtilerindendir. Hastalığın en hafif formu olan gingivitiste dişetleri şiş ve kırmızıdır ve kolayca kanamaktadır. Nedeni genellikle ağız bakımının yetersizliğidir. Hasta çoğunlukla çok az ya da hiç rahatsızlık hissetmemektedir. Bu durum hastalığın ilerlemesini kolaylaştırmaktadır. Hastalık hekimin uyguladığı diş taşı temizliği ve günlük yapılan iyi bir ağız bakımıyla tamamen iyileşmektedir.

Hastalığın en hafif formu olan gingivitis tedavi edilmediğinde dişi çevreleyen diğer dokuları da etkileyerek periodontitise dönüşebilir. Dişler üzerindeki plak yayılarak dişetinin altına doğru ilerler. Plak içerisindeki bakteriler çeşitli toksinler üretir. Bu toksinler, vücudun kronik iltihapsal yanıtını uyararak dişe destek olan dokuların ve kemiğin yıkımına neden olurlar. İltihaplanan dişeti dişten ayrılır ve cep şeklini alır. Hastalık çoğunlukla yavaş ilerler. Hastalık ilerledikçe cep derinleşerek kemik kaybı artar. Diş, desteğini kaybettiğinden sallanmaya başlar ve sonunda dişler kaybedilir. Dişlerinizde sallantı hissediyorsanız en kısa zamanda hekiminize başvurunuz.

Dişetlerindeki çekilme iltihaba bağlı kemik kaybı nedeniyle olabildiği gibi kemik kaybı olmaksızın yanlış fırçalama ve kötü alışkanlıklar da dişetinin çekilmesine ve kök yüzeyinin açığa çıkmasına neden olabilirler. Çekilmeler hassasiyet, kök çürükleri ve estetik sorunlara yol açabilmektedir. Etken belirlendikten sonra hekiminiz gerekli tedavi konusunda sizi bilgilendirecektir.

Dişetlerindeki iltihaba bağlı olarak altındaki kemiğin erimesi nedeniyle dişetlerinizde çekilme ve dişlerin boyunda uzama fark edilebilir. Dişleriniz arasında aralıklar oluşabilir ve kemik desteği azaldığından dişlerinizde sallantı hissedebilirsiniz. Bu durum dişeti hastalığının göstergesidir. En kısa zamanda bir hekiminize başvurarak bilgi alınız.

Yetersiz ağız bakımı ve buna bağlı olarak dişlerde biriken mikrobiyal plak başlıca etkendir. Genetik faktörler, sistemik hastalıklar ve sigara kullanımının da hastalığın başlaması veya ilerlemesinde etkili olduğu bilinmektedir.

Kırmızı, şişmiş ve gevşek dişeti veya ağız içinde ağrı

Diş fırçalanırken ve diş ipi kullanımında veya sert yiyecekler yendiğinde dişetinde kanama

Dişetlerinde çekilme ve dişten uzaklaşma, dişlerin eskisine göre daha uzun görünmesi

Dişlerin aralıklarının artması

Diş ile dişeti arasında cerahat

Ağız içinde duyarlılık

İnatçı ağız kokusu

Dişler kapatıldığında dişlerin yerlerinde değişiklik hissedilmesi

Sabit ya da hareketli protezlerde değişiklik

Bu belirtilerden biri ya da birkaçını yaşadığınızı düşünüyorsanız vakit geçirmeden diş hekiminize başvurunuz.

Ağız bakımı çocukların dişlerinin ağızda görünmesiyle birlikte başlar. İlk dönemde bebeğinizi besledikten sonra temiz bir gazlı bezle mevcut dişlerin üzerinin silinmesi ve 2 yaşına geldiğinde bebeğinize uygun diş fırçası ile dişlerinin fırçalanması gerekmektir. Çocuğunuz doğru bir fırçalama yapabilene kadar dişlerini sizin fırçalamanız önerilir. Sonraki süreçte çocuğunuz ile birlikte dişlerinizi fırçalamanız hem onu gözlemlemeye hem de birlikte vakit geçirerek bu alışkanlığı tam olarak edinebilmesine yardımcı olacaktır.

Çocuklar özellikle ateşli bakteriyel bir boğaz enfeksiyonu yada gribal bir enfeksiyon geçirdiklerinde dişetlerinde kırmızılık ve hassasiyet gözleyebilirsiniz. Hastalığın geçmesiyle dişetlerinde de iyileşme gözlenecektir. Süreçte mümkün oldukça sadece dişlerin üzerini de olsa temizlemek faydalı olacaktır.

Ergenlik döneminde çocuklarda vücutlarındaki cinsiyet hormonlarında artış ve fizyolojik bir değişim gözlenmektedir. Bu hormonal değişimler plak birikimine vücudun yanıtını etkilemekte ve iltihabi bir cevap gelişebilmektedir. Çocuğunuzun dişetlerinde şişlik ve kırmızılık gözlemlerseniz ağız bakımı konusunda onu motive etmeye çalışmalı ve hekiminize başvurmalısınız. Genellikle diştaşı temizliği ve düzenli ve doğru ağız bakımı ile kısa sürede tedavi edilebilmektedir.

Özellikle gençlerde dikkat edilmesi gereken daha ciddi sorunlar görülebilmektedir. Hastalığın ilerlemesinde genetik faktörlerin etkili olduğu, ender görülen hastalık tipleri mevcuttur. Agresif periodontitis 30 yaşın altındaki bireylerde görülen, hızlı ilerleyerek şiddetli dişeti ve kemik kaybı ile erken diş kayıplarına neden olan bir hastalıktır. Hastalıkta ailesel genetik geçiş olduğundan, kendileri ya da yakın akrabalarının dişlerini dişeti hastalığı nedeniyle kaybeden ebeveynlerin çocuklarını takip ederek rutin hekim kontrolünde tutmaları, hastalığın ortaya çıkmasını ve ilerlemesini engelleyerek erken diş kaybı riskini azaltacaktır.

Diş hekiminiz hastalığın düzeyine ve tipine göre cerrahi olmayan periodontal tedavi veya periodontal cerrahi tedavi yöntemini seçerek uygulamalar konusunda sizi bilgilendirecektir.

Cerrahi Olmayan Periodontal Tedavi
Periodontal hastalığın tedavisinde çoğunlukla diş yüzeyi temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme işlemlerini içeren cerrahi olmayan periodontal tedavi uygulanmaktadır. Tedavide diş ve kök yüzeyindeki plak ve diş taşları dikkatlice temizlenir ve kök yüzeyi düzleştirilerek bakteri toksinleri uzaklaştırılır. Düzleştirilmiş kök yüzeyine dişetinin tekrar sıkı bir şekilde tutunması amaçlanmaktadır. Hastaların pek çoğunda, hastalar etkin ağız bakımı yapıp idame tedavileri ve kontrollerini aksatmadıkça, bu tedaviden başka ileri tedaviye gerek kalmamaktadır. Hastalığın ilerlemiş olduğu durumlarda ise cerrahi olmayan tedaviye cevap sınırlıdır ve diş hekiminiz zarar görmüş periodontal anatomiyi düzeltmek ve geri kazandırmak amacıyla cerrahi uygulamaları önerebilir.

Periodontal Cerrahi
Periodontal cerrahi, dişlerin çevresindeki dokuların sağlıklı olmadığı ve cerrahi olmayan periodontal tedavi ile iyileşmediği durumlarda gereklidir. 

Aşağıda en sıklıkla uygulanan 4 cerrahi tedavi tipi verilmektedir:
Cep derinliğini azaltma uygulamaları
Rejeneratif (yeniden oluşturma) uygulamalar
Kuron boyu uzatma 
Yumuşak doku greftleri

Cep Derinliğini Azaltma Uygulamaları
Sağlıklı bir ağızda, dişlerin etrafındaki dişeti, kemiğe sıkı bir şekilde tutunmaktadır. Periodontal hastalığınız olduğunda bu destek dokular ve kemik kaybedilerek dişlerin çevresinde cepler oluşur. Zamanla bu cepler derinleşir ve bakterilerin yaşaması için daha büyük bir alan sağlar. Dişlerin etrafındaki bakteriler çoğaldıkça dişeti dokusu içerisine ilerler ve birikir. Bu derin cepler daha fazla bakteri toplar ve bunun sonucunda daha fazla kemik ve doku kaybedilir. Nihayetinde eğer çok fazla kemik kaybedilmişse, diş çekilmek zorunda kalır. 

Diş hekiminiz ceplerinizin derinliğini ölçer. Eğer ceplerin derinliği sizin evde yaptığınız günlük ağız bakımı ve rutin diş taşı temizliği ile temizlenemeyecek kadar derinse cep azaltma uygulamasına karar verir. Bu uygulama sırasında dişeti dokusu açılır ve bakterilerin neden olduğu hastalıklı dokular çıkarılıp düzensiz kemik yüzeyleri düzeltilerek dişeti tekrar yerine bağlanır. Böylece dişeti kemik yüzeyine sıkıca tutunarak dokular iyileşir.

Rejeneratif (yeniden oluşturma) Uygulamalar
Dişlerinizin kemik desteği kaybolduğunda, eğer kemik tamamen kaybedilmemişse, diş hekiminiz size rejeneratif uygulamaları önerebilir. Bu uygulamalar kaybedilen kemik ve dokuların bir kısmını yeniden oluşturabilmektedir. Uygulama sırasında dişeti dokusu açılır ve bakterilerin neden olduğu hastalıklı dokular çıkarılır. Kısmen kaybedilmiş kemik yüzeyine kemik grefti, membran ya da doku uyarıcı proteinler uygulanarak, vücudun kemik ve dokularını yeniden oluşturması teşvik edilir.

Kuron boyu uzatma 
Bu periodontal işlem restoratif ve estetik diş hekimliği için alt yapı oluşturmak ve dişeti seviyenizin estetiğini iyileştirmek amacıyla uygulanmaktadır. Dişteki çürük veya kırık hattı dişetinin altında olduğunda bu bölgeleri açığa çıkarılarak ve uygun restoratif tedavi yapılabilmektedir. Sağlıklı ve ahenkli bir dişeti olmadığında, yapılan iyi protezlerin başarısı yeterince görülememektedir. Bu uygulamaların estetik sonuçlara etkileri fazladır. Bazı durumlarda dişlerinizin gerçek boyu uzun olmasına rağmen üzeri fazla dişeti ile örtülü olduğundan dişleriniz kısa ve dişetleriniz fazla görünebilmektedir. Kuron boyu uzatma uygulaması ile bu fazla dişeti dokusu alınarak dişlerinizin gerçek boyutu ortaya çıkarılmakta ve daha estetik bir gülüş sağlanabilmektedir.

Yumuşak Doku Greftleri
Bu periodontal işlem dişeti çekilmesini ve buna bağlı sorunları durdurmak ve dişeti seviyesinin estetiğini iyileştirmek amacıyla uygulanmaktadır. Dişeti çekilmesinin sonucunda dişlerin kök yüzeyleri açığa çıkar. Bir ya da birkaç dişinizin daha uzun olması sizde estetik bir rahatsızlık oluşturabilir. Ya da bu bölgelerin görünümünden rahatsız olmamakla birlikte sıcak veya soğuk yiyecek ve içeceklerde açığa çıkmış bu kök yüzeylerinde hassasiyet hissedebilirsiniz. Dişeti çekilmesinin agresif diş fırçalama ve periodontal hastalıklar gibi birçok sebebi vardır. İlk olarak dişeti çekilmesine katkıda bulunan faktörler belirlenir. Daha sonra bu defektler yumuşak doku grefti uygulaması ile onarılarak daha fazla dişeti çekilmesi ve kemik kaybı önlenir. Yumuşak dişeti greftleri köklerin kapatılması ya da ileri dişeti çekilmesi nedeniyle yok olan dişeti dokusunu oluşturmak amacıyla uygulanmaktadır. Bu uygulamada dişeti dokusu damaktan veya uygun bir verici bölgeden alınarak açığa çıkmış kök yüzeyi örtülür.

Tedaviniz tamamlandıktan sonra hekiminizin anlattığı şekilde günlük ağız bakımınızı aksatmadan yaparak ve kontrol randevularınıza giderek hastalığın tekrar oluşmasını engelleyebilirsiniz.

Bazı durumlarda dişlerinizin gerçek boyu uzun olmasına rağmen üzeri fazla dişeti ile örtülü olduğundan dişleriniz kısa ve dişetleriniz fazla görünebilmektedir. Kuron boyu uzatma uygulaması ile bu fazla dişeti dokusu alınarak dişlerinizin gerçek boyutu ortaya çıkarılmakta ve daha estetik bir gülüş sağlanabilmektedir.