Osteoporoz (Kemik Erimesi)
· Yaşlılarda en sık görülen kemik problemidir.
· Osteoporoz düşük kemik kitlesi ve kemik dokusunun mikro yapısındaki bozulmalar ile karakterizedir.
· Bu özellikler kemik kırılganlığını arttırarak, çok az travmayla veya travmasız olarak kırık riskini arttırmaktadır.
· Kemik kitlesi endokrin ve genetik faktörlerden etkileniyor olsa da kemik kitlesi edinmek için çok dar bir fırsat aralığı olduğu kabul edilmektedir.
· Kemik kitlesinin tamamı genç kadınlarda geç ergenlik (18 yaş) döneminde ve ilk adet görmeyi takip eden yıllarda (11-14 yıl) birikmektedir.
· Ergenlik sonrası toplam iskelet kitlesindeki artış çok az miktarlarda devam etmektedir ve 30 yaş civarında durmaktadır.
· Kemik kitlesinde azalma ise 18 yaşından sonra başlar. 30 yaşından sonra bu azalma hızı artmaya başlar.
· Menapoz sonrası kemik kitlesindeki azalma hızlanır, ortalama yıllık total kemik kitlesinin %1-1,5 gibi yüksek oranları kaybedilir.
· Bu hızlanmış kayıp menapoz sonrası 5 yıl sürer, 5 yıl sonunda kemik kaybı belirgin olarak yavaşlar.
· Östrojen yokluğunda kemik yıkımı artarak kemik erimesi gelişir.
· Östrojen, D vitamininden daha fazla yaralanılmasını sağlar ve bunun sonucu olarak kalsiyum emilimi artar.
· Ayrıca kemik yapımını uyaran hücreler üzerinde olumlu ve uyarıcı etkisi mevcuttur.
· Menapoz sonrası ilk 15 yılda görülen kemik kaybının %75’i veya daha fazlası yaşlanmanın etkisinden çok östrojen eksikliğine bağlıdır.
Osteoporoz bulgu ve semptomları
Osteoporoz şikayetleri arasında sırt ağrısı, boy ve hareketlilik kaybı, kemik kırığı vardır.
Artmış kırık riskini oluşturan faktörler:
1) Kemik kırığı hikayesinin olması
2) Yakın akrabaları arasında kemik kırığı öyküsü olması
3) Sigara kullanımı
4) Zayıf ve kısa boylu olma
5) Aile öyküsünde kemik erimesi olması
6) Menapoz öncesi dönemde adet görememe
7) Hayat boyunca yetersiz kalsiyum alımı
8) Hareketsiz hayat tarzı
9) Aşırı alkol tüketimi
Kemik dansitesi (yoğunluğu) ölçümü
· Hastaların hormon tedavisi alma kararına yardım etmek
· Seçilmiş hastalarda tedaviye yanıtı değerlendirmek
· Uzun dönem steroid, tiroid hormonu, antikonvulzan veya heparin tedavisi alan hastalarda kemik kitlesini değerlendirmek
· Tanıyı desteklemek, kemik erimesinin ciddiyetini değerlendirmek
· Kemik kırığı ile gelen ya da osteoporoz için 1 ya da daha fazla risk faktörü olan ya da 65 yaş üstü olan postmenapozal kadınlarda kemik kitlesini değerlendirmek
Osteoporoz tedavi
· Yaşam tarzı değişiklikleri
haftada 3 kez en az 30 dk’ lık egzersiz
koşu, hızlı yürüyüş,aerobik,merdiven tırmanma, yüzme
egzersiz kemik yoğunluğunu arttırmakta; ayrıca vucut ağırlığının düzeltilmesini sağladığından dolayı kemik kırılma riskini azaltmaktadır.
sigaranın bırakılması
kahve tüketiminin azaltılması
· Diyet tedavisi
· Kalsiyum / VitD desteği
· Hormon replasman tedavisi
· Selektif östrojen agonistleri/antagonistleri
Kaynakça
Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility (Speroff) Eighth Edition. Marc A.Fritz,Leon Speroff (Menapause section)
