LENFÖDEM
Lenf dolaşımının görevleri ve yapısı nasıldır?
Lenfatik sistemin görevleri; doku ve hücrelerdeki yabancı maddeleri, mikropları uzaklaştırmak, kaybedilen proteinleri tekrar dolaşıma kazandırmak, doku ve kan sıvısı arasındaki dengeyi sağlamak, bağırsaklarda emilen yağ asitleri, vitaminleri dolaşıma katmak ve vücudun savunma sistemine destek olmakdır. Lenf sistemi lenf sıvısı, lenf damarları ve lenf düğümlerinden oluşur.
Lenf dolaşımı derin ve yüzeyel olmak üzere iki çeşittirler. Derin olanlar toplardamarlara eşlik eder, yüzeyel olanlar ise cilt altında bulunurlar. Lenf damarlarının içinde tıpkı toplardamarlarda olduğuı gibi lenf sıvısının geri akışını engelleyen kapakçıklar bulunur. Lenf düğümleri gruplar halinde toplanarak lenf damarlarını birleştiren fasulye şeklinde yapılardır. Lenf düğümlerinde lenf sıvısının girişini ve çıkışını sağlayan damar bölümleri bulunur. Lenf sıvısı içeren küçük lenf damarları göğüs kafesi bölgesinde birleşerek büyük lenfatik kanalları oluşturarak toplardamar sistemine dökülürler.
Lenfödem nedir?
Lenfödem, lenf sistemdeki bozukluktan dolayı lenf sıvısının taşınamaması sonucu dokularda toplanması nedeniyle ilgili vücut kısımlarının şişmesidir.
Lenfödem kaç çeşittir?
Lenfödem ikiye ayrılır. Birincisi, genetik yapısal lenf bozukluklara bağlı primer lenfödem, ikincisi, daha önceden sağlam olan ancak cerrahi veya radyoterapi gibi nedenlere bağlı olarak sekonder lenfödemdir.
Lenfödem görülme sıklığı nedir?
Ortalama 20 yaş altında primer lenfödem görülme oranı 1.15/100.000'dır.
Lenfödem görülme yaşı nasıldır?
Primer lenfödem, doğumu takiben, ergenlik çağında veya geç dönemde orta yaş grubunda gelişebilir.
Lenfödem belirtileri nelerdir?
Şişlik (Ayaktan ve elden başlar yukarı ilerler)
Ağrı/rahatsızlık
Uyuşukluk, karıncalanma, basınç veya sıkılık duyusu
Ekstremite ağırlığı
Enfeksiyona yatkınlık artar
Deri bozulur
Hareket kaybı olur
Yara iyileşmesi bozulur
Primer Lenfödem derecesi nasıl sınıflandırılır?
Lenfödemin genel olarak 3 evreye ayrılmaktadır. Lenfödem gelişen bacakta sağlam bacağa göre 3cm'den daha fazla çap artışı varsa hafif, 3-5cm arasında çap artışı varsa orta, 5cm'den daha fazla çap artışı varsa ciddi lenfödemden bahsedilmektedir. Klinik olarak
- Çok hafif klnik bulgusu olan
- Lenfödem kliniği belirgin olan ancak geri dönüşümlü olan
- Lenfödem kliniği geri dönüşümsüz olan
- Elefantiazis (Fil bacağı görünümü) olan hastalar
Lenfödem nedenleri nelerdir?
Yapısal olarak lenf sistemindeki yetersiz gelişime bağlı olarak gelişen primer nedenler veya cerrahi operasyonlar, infeksiyon veya radyoterapi gibi sekonder nedenler sorumlu tutulmaktadır. Primer lenfödem bebeklikte, ergenlikte veya orta yaş dönemlerinde gelişebilmektedir.
Tanıda hangi tetkikler kullanılır?
Lenfödem tanısında en önemli tanı aracımız sintigrafidir.
Tedavide hangi yöntemler kullanılır?
Fizyoterapi: fizyoterapistler tarafından profesyonel olarak Manuel lenfatik drenaj tekniği uygulanarak lenfatik akışı kolaylaştırmak ve doku sertliğini azaltmak amaçlanır. Bu teknik; lenfatik sistemin anatomik ve fizyolojik alt yapısına göre geliştirilmiş son derece ılımlı, yavaş ve ritmik yapılan özel bir drenaj tekniğidir
Buna bağlı ödem kontrol altına alınır ve eklemlerin hareket kabiliyeti artırılır. Fizyoterapi ile kozmetik problemler azaltılır ve psikolojik olarak iyilik hali sağlanır.
Kompresyon Bandajlama
· Doku basıncını artırır
· İntertisyel kapiller sıvı filtrasyonunu azaltır
· Doku sertliklerini azaltır
· Ekstremiteyi şekillendirir
Kompresyon Giysileri ; (Koruyucu faz)
· Etkilenmiş ekstremiteyi korumak
· Lenf akışını stimüle etmek
Basınç çok önemli !!
10-30 mmhg Üst ekstremite
30 mm Hg Alt ekstremite
Pnömatik Kompresyon Pompaları
· İntersitiyal ortamdan suyu uzaklaştırabilirler ama
proteinleri uzaklaştıramazlar ödeme eğilim artabilir
· Lenf kollektörleri olumsuz etkiler
· Suyun distalden proksimale hareket ederek burada yığılmasına neden olur
· Fibrötik dokularda daha fazla fibrözise yol açar
Dekonjestif Egzersiz
· Lenfanjiomotoriyi arttırır
· İntertisyel sıvının mobilizasyonunu sağlar
· Sempatik tonusu azaltır
· Torasik dal içinde filtrasyon ve temizleme hareketlerini arttırır
· Lenf akımını hızlandırır ve ödemi azaltır
· Fibrosklerotik dokuyu azaltır
· NEH genişliğini korur ve esnekliğini arttırır
· Kasları kuvvetlendirir
· Postürü korur ve geliştirir