KUDUZ HASTALIĞI
Kuduz Hastalığı, memeli hayvanlar ve insanlarda görülen, akut seyirli, bilinç kaybı, huzursuzluk ve felçlerle karakterize, ölümle sonuçlanan viral bir hastalıktır. Hastalığın etkeni Paramyxoviridae familyasından Lyssa virusudur. Virus soğuğa karşı oldukça dayanıklıdır. 0 ile 8 derece arasında 2 ay canlı kalabilmektedir. Asite ve Alkalilere ise dayanıksızdır. Güneş ışığında ise birkaç dakikada canlılığını kaybetmektedir.
Bu hastalıkta bulaşma mutlak suretle ısırılma veya virus taşıyan salya ve sıvıların açık ayara ile teması sonucu olmaktadır.
Bulaşmadaki en önemli etkenler başıboş sahipsiz sokak köpekleri ve kedileri, yarasalar, kemiriciler, vahşi etoburlar (kurt, çakal, tilki vb.), kemiriciler, kokarcalar sıralanabilir.
KUDUZ HASTALIĞINDA PATOGENEZ :
Kuduz virusu ısırık yarasından vücuda girdikten sonra o bölgede 3-4 günlük bir bekleme devresi geçirir. Bu dönem içinde çoğalmaya ve sinir uçları ile birleşmeye çalışır. Sinir uçlarına yerleştikten sonra sinirler boyunca ilerleyerek Merkezi Snir Sistemine (beyine) ulaşır. Virus daha sonra yine sinirler aracılığı ile tükrük bezlerine gelir ve artık salyada da Kuduz virusu vardır. Isırılan hayvan ve insanda hastalık belirtilerinin ortaya çıkma süresi, salyadaki virus miktarına, ısırılma yerine, yaranın genişliğine, derinliğine ve ısırılan yerin beyne uzaklığına göre değişmektedir.
HAYVANLARDA KUDUZ :
Hayvanlarda Kuduz hastalığını başlıca 3 devre halinde görmekteyiz.
1- Melankolik Devre : 1-2 gün sürer. Ruhsal davranış değişikliği vardır. İyi huylu hayvanlar huysuzlaşır, kötü huylular ise sakin, sokulgan hale gelir. Işıktan ve sesten irkilirler.Karanlık ve sakin yerde kalmak isterler. Havayı ısırma, yutma hareketi yaparlar, çok az su içebilirler ve artık salya vardır.
2- Saldırganlık Devresi : 3-7 gün sürer. Gittikçe artan huzursuzluk ve sinirlilik vardır. Sese ve ışığa karşı tepki verir. Işığa bakamaz, gözlerde asimetri oluşur, her şeye saldırır. Yiyecek maddesi dışındaki şeyleri yemeye çalışır. Farinks (yutak ) ve Larynks (gırtlak) ta felçler oluşur. Sesi kalınlaşır. Kaslarda koordinasyon bozukluğu oluşur ve felç devresine girer.
3- Paralitik Devre (Felç devresi) : 1-2 gün sürer Bitkinlik vardır. Alt çene kaslarında felç şekillenir. Hayvan artık ağzını kapatamaz ve Salyası ip gibi akar, daha sonra agoni haline (cançekişme devresi ) girer ve ölüm şekillenir.
KUDUZUN İNSANLARDAKİ BELİRTİLERİ :
Hastalık belirtileri Kuduz virusunun insan vücuduna girmesinden itibaren yaklaşık 3-8 hafta sonra ortaya çıkar. Hastalık insanlarda ilk önce halsizlik, ateş, iştahsızlık, baş ve boğaz ağrısı gibi hastalığa özel olmayan nbelirtilerle başlar. Isırık yeri ve etrafında ağrı ve kaşıntı görülebilir. Farinks(yutak) felçi nedeniyle Kuduz Hastalığının karakteristik belirtisi olan sudan korkma görülür..Daha sonra hasta komaya girer ve Ölüm meydana gelir
KUDUZ NASIL BULAŞIR :
Kuduz Hastalığı , kuduza yakalanmış bir hayvanın salyasının açık yaraya, kesik, sıyrık veya çatlak deriye, göze ağız ve buruna temas etmesiyle, Kuduz hayvanın tırmalaması sonucu meydana gelen yaralanmalarda (hayvanın tırnağı kendi salyasıyla bulaşık olabilir.) ,Kuduz hayvanın salyasıyla bulaşık malzemelerin (tasma , dizgin vb ) bütünlüğü bozulmuş deriye temasıyla bulaşmaktadır.
KUDUZ HASTALIĞININ TEDAVİSİ VAR MIDIR :
Kuduz hastalığının belirtileri ortaya çıktıktan sonra tedavisi imkansızdır. Hastalık mutlak Ölümle sonuçlanır.
KUDUZDAN KORUNMAK İÇİN NE YAPILMALIDIR :
Kuduz hastalığından korunmak için , Sahipli – sahipsiz bütün kedi ve köpekler Kuduza karşı yılda bir kez mutlaka aşılatılmalıdır. Evcil hayvanların başıboş ve vahşi hayvanlarla temas etmesine engel olunmalıdır. Başıboş, sahipsiz ve sokak hayvanlarına sevmek veya beslemek amacıyla yaklaşılmamalı ve dokunulmamalıdır. Çevrede başıboş, hasta, garip davranışlar sergileyen veya ölmüş bir hayvan görüldüğünde ilgili yerler hemen haberdar edilmelidr. (Tarım il ve İlçe Müdürlükleri ,Belediyeler , Muhtarlıklar gibi )
Sağlıklı Günler dileği ile….
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Hekimi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
