FAKO Yöntemi İle Katarakt Ameliyatı
Katarakt tedavisinde günümüzde en sık kullanılan yöntem fakoemülsifikasyondur. Bu yöntem kısaca fako ameliyatı olarak adlandırılmakta ve halk arasında dikişsiz ya da lazerli katarakt ameliyatı olarak bilinmektedir. Ameliyatın vakaların çoğunda dikiş gerektirmediği doğrudur, fakat lazer ile hiçbir alakası yoktur. Dolayısıyla “lazerli katarakt ameliyatı” tanımlaması yanlıştır. Fako yöntemi ultrasonik titreşimlerle lens içeriğinin parçalanması ve bu parçaların emilerek göz dışına alınması esasına dayanır. Lens kapsülü, ön yüzü hariç, yerinde bırakıldığı için, bu da ekstrakapsüler bir yöntemdir. Günümüzde katarakt tedavisinde fako yönteminin bu kadar popüler olmasının sebepleri özetle şunlardır:
Lens parçalarının göz dışına alınabilmesi için çok küçük bir kesi (3 mm’den küçük) yeterli olmaktadır.
Kesi küçük olduğu için korneaya dikiş gerekmemekte, böylece göz daha kısa sürede iyileşmektedir.
Kesi küçük olduğu için ameliyat sonrası astigmatizm oluşmamakta, ya da çok az oluşmaktadır.
Ameliyat çok daha kısa sürmektedir.
Daha kısa süreli ve daha hafif anestezi yöntemleri yeterli olmaktadır.
Ameliyat kısa sürdüğü için göz içi dokular daha az travmaya maruz kalmaktadır.
Ameliyat kornea açılmadan, gözün bütünlüğü bozulmadan, kapalı sistemde yapıldığı için bazı komplikasyonlara daha nadir rastlanmaktadır.
Küçük kornea kesisi, dikiş gerekmemesi, ameliyatın kısa sürmesi ve kapalı sistemde gerçekleştirilmesi ameliyat sonrası enfeksiyon riskini belirgin biçimde azaltmaktadır.
Ameliyat Öncesi
Katarakt tanısını her göz doktoru rutin bir göz muayenesi ile koyabilir. Doktorunuz gözünüzün katarakt ameliyatı için uygun olduğuna karar verdiğinde sizi ameliyatın faydaları ve riskleri hakkında bilgilendirecek, ameliyat sonrası beklentilerinizin gerçekçi biçimde şekillenmesi için size yol gösterecektir. Ameliyat kararını siz vermelisiniz. Cerrahınız sizden ameliyat hakkında tatminkâr düzeyde bilgilendirildiğinizi ve ameliyat kararını kendinizin verdiğini yazılı olarak belirtmenizi isteyebilir. Fako ameliyatı dünyada en çok uygulanan, başarı oranı en yüksek, komplikasyon riski en düşük ameliyatlardan biridir. Yine de hiçbir ameliyatın başarısı yüzde yüz değildir. Fako gibi, en basit ameliyat bile, çok düşük oranlarda da olsa ciddi komplikasyonlar doğurabilmektedir.
Ameliyattan önceki göz muayenenizde;
Gözünüzün, varsa, kırma kusuru derecesi tespit edilir.
Gözlüklü ve gözlüksüz görme keskinliğiniz ölçülür.
Biyomikroskop ile gözünüzün genel durumu değerlendirilir. Gözünüzde, daha önce hiçbir şikâyete neden olmamış, fakat ameliyatın gidişatını etkileyebilecek birtakım özellikler mevcut olabilir.
Göz içi basıncınız ölçülür. Göz içi basıncınızın yüksek olması glokom gibi görmenizi etkileyebilecek başka hastalıkların varlığına işaret edebilir ve ameliyattan önce mutlaka tedavi edilmelidir.
Göz bebeğiniz bir damla ile büyütülerek, kataraktlı lensiniz daha detaylı incelenebilir, doğal lensi yerinde tutan iplikçiklerin sağlamlığı kontrol edilir, vitre olarak bilinen göz jelinin yapısı ve retina değerlendirilir.
Retinanın ameliyat öncesi muayenesi çok önemlidir. Kataraktın yanında birtakım retina bozuklukları da mevcut olabilir ve bunlar katarakt ameliyatı sonrası görmenin istenen düzeye çıkmamasına neden olabilir. Bu gibi gözlerde görme kaybının asıl nedeninin katarakt mı, yoksa retina bozukluğu mu olduğunu önceden tespit etmek çok zordur. Bazen katarakt retinanın incelenmesini imkânsız kılacak kadar yoğun olabilir. Bu gibi durumlarda doktorunuz göz ultrasonu ile retinanızın durumunu kabaca değerlendirebilir. Fakat ameliyatla kataraktlı lensiniz çıkartılmadan retina fonksiyonu hakkında sağlıklı bilgi edinilemez. Kataraktınız çok yoğun olduğunda cerrahınız, sizi ameliyat sonrasında görmenizin artmasının beklendiği, fakat retinanızdaki muhtemel sorunlarda dolayı görmenizin aynı da kalabileceği şeklinde uyarmalıdır.
Ultrasonik biyometri cihazı yardımıyla ameliyatta gözünüze yerleştirilecek yapay merceğin derecesi tespit edilir.
Katarakt ameliyatı için engel oluşturabilecek hipertansiyon, diyabet gibi sistemik hastalıklarınız varsa göz doktorunuz sizi bir dahiliye hekimine göndererek ameliyat için onun da onayını isteyebilir.
Göz doktorunuz size ameliyattan önce kullanmanız için birtakım ilaçlar reçete edebilir.
Ameliyat Günü
Ameliyat günü sabah kahvaltınızı her günkü gibi yapabilirsiniz. Yalnız, aşırı yemekten ve ameliyat esnasında sizi rahatsız edeceğini düşündüğünüz şeyleri yemekten ya da içmekten kaçının. Genel anestezi ile yapılacak ameliyatlar öncesinde hastalara 12 saat boyunca hiçbir şey yiyip içmemeleri tembih edilir. Oysa istisnalar hariç, katarakt ameliyatlarında genel anestezi uygulanmamaktadır. Bu yüzden hastaneye aç karna gelmenize gerek yoktur.
Ameliyat olacağınız hastane ya da kliniğe yanınızda bir refakatçi ile gelmelisiniz. Pek çok klinikte katarakt ameliyatı olan hastalar aynı gün evlerine gönderilmektedir. Fakat doktorunuz hastanede yatmanız gerekeceğini söylediyse, hazırlıklarınızı buna göre yapın.
Hastaneye vardığınızda doktorunuz ya da hemşireler göz bebeklerinizi büyütmek için ameliyat olacak gözünüze birkaç damla damlatacaktır.
Ameliyat
Ameliyatınız siz sırtüstü yatar pozisyondayken gerçekleştirilecektir. Masaya yatmanızdan sonra gözünüz bir damla ile uyuşturulur ve özel solüsyonlarla yıkanarak sterilize edilir. Yüzünüz yalnızca ameliyat olacak gözünüzü açıkta bırakan bir örtü ile örtülür. Bu önlemler gözünüzün ameliyat esnasında mikrop kapmaması içindir.
Cerrahınız, gözünüzü tercih ettiği yöntemle uyuşturduktan sonra ameliyatınıza başlayacaktır. Ameliyat esnasında korneanıza yaklaşık birer milimetre eninde iki adet küçük ve yaklaşık üç milimetre eninde bir adet uzun kesi yapılır. Bu kesiler çok küçük olduklarından ameliyat sonrasında kendiliklerinden kapanırlar. Dikişle kapatılmalarına gerek yoktur. Fako ameliyatı göz içine sokulan ince bir cihaz yardımıyla kataraktlı lens içeriğinin parçalanması ve emilerek göz dışına alınması prensibine dayanır. Çıkartılan lensin yerine aynı seansta plastik benzeri materyalden imal edilmiş yapay göz içi lensi yerleştirilebilmektedir. Bu lens sayesinde ameliyattan sonra eskiden olduğu gibi kalın camlı gözlükler kullanmanız gerekmeyecektir. Yalnızca yakın okumalarınız için gözlük kullanmanız gerekecektir.
Standart ameliyatın kendisi yaklaşık 15 dakika sürse de, ameliyat öncesi ve sonrası hazırlıklarla birlikte masadan kalkmanız yarım saati bulabilir. Bu süre, kataraktın tipine, sertliğine ve gözün genel durumuna bağlı olarak uzayabilir.
Ameliyat bitiminde gözünüze antibiyotikli damla damlatılır ve gözünüz bant ile bir süreliğine kapatılır. Bandı ne zaman çıkaracağınızı doktorunuz size söyleyecektir.
Ameliyathaneden çıktıktan sonra bir süre oturarak dinlenmeniz önerilir. Aynı gün evinize dönebilirsiniz.
Ameliyattan Sonra
Doktorunuz size ameliyat sonrasında kullanmanız için çeşitli damla ve pomatlar reçete edecektir. Bu ilaçlar gözünüzü enfeksiyonlara karşı koruyacak ve ameliyatın oluşturacağı iltihabi reaksiyonları hafifletecektir. Bu ilaçları doktorunuzun belirttiği aralıklarla, düzenli olarak kullanmanız çok önemlidir. Ayrıca doktorunuzun gözünüzün bakımı ile ilgili önerilerine harfiyen uymalısınız.
Katarakt ameliyatı sonrası gelişen en korkutucu komplikasyonlardan biri olan endoftalminin (tüm gözü tutan enfeksiyon) en önemli nedenlerinden biri hastaların ilaçlarını aksatması, diğeri ise doktorun göz hijyeni ile ilgili önerilerine uyulmamasıdır.
Doktorunuz ameliyatın ertesi günü sizi kontrol muayenesine çağıracaktır. Her kontrol muayenesinde bir sonraki muayeneniz için randevu almaya ve kontrollerinizi aksatmamaya özen göstermelisiniz. Doktorunuz kontrol muayenelerinde gözünüzün durumuna göre kullanmakta olduğunuz ilaçların dozunu artırabilir ya da azaltabilir. Unutmayın, ameliyat sonrası gözlerinize nasıl baktığınız, en az katarakt ameliyatının kendisi kadar önemlidir.
