Kadınların en büyük verim kaybı nedenidir kasık ağrıları. Hemen adet gören kadınların yarısından fazlasında adet döneminde az ya da çok ağrı olur. Ancak yaklaşık %10 kadında adet dönemindeki sancı oldukça şiddetli olur ve kadın 1-3 gün boyunca iş görememezlikle karşı karşıya kalabilir. Kadın Hastalıkları ve Doğum kliniklerine yapılan acil başvurularının yaklaşık %10’u adet sancısı nedeniyle olmaktadır. Dismenore, yani sancılı adet görme, gerekli incelemeler sonrası etkili bir şekilde tedavi edilebilir.
Dismenore her yaş, ırk ve doğum sayısındaki kadını etkileyebilir. Pubertal dönemde % 70 kadar yeni adet gören kızlar bu şikayetle doktora başvururlar. 40 yaşına kadar kadını etkileyebilir. Çocuk doğurma ile etkilenmez.
Dismenore. primer ve sekonder olarak sınıflandırılır.
Primer Dismenore
Primer dismenorenin nedeni biyokimyasaldır. Ağrı mekanizması prostaglandin aktivitesine bağlıdır. Dismenoreik kadınlarda prostaglandin konsantrasyonları daha yüksektir. Semptomları daha ciddidir.Fizik muayenede önemli bir bulgu yoktur. Keskin spazm şeklinde ağrılar dalgalar halinde gelir. Sırt ve bacaklara yayılabilir. Bulantı, kusma , ishal veya kabızlık , baygınlık hali bulgulara eşlik edebilir. Tipik olarak ağrı mensin başlaması ile ilk günde daha şiddetlidir, ikinci günde geçebilir. Ağrının en yoğun olduğu dönem , kanamanın da en yoğun dönemidir. Anneden kıza davranış benzerliği geçişi gibi psikolojik faktörler de olaya karışabilir. Bu nedenle kızlar ilk adet görmeden önce adet kanamaları hakkında yeterli bilgilendirilmelidirler.
Sekonder Dismenore
Primer dismenorenin en çok karıştığı durum endometriozise bağlı sekonder dismenoredir. Sekonder dismenore genellikle primer dismenoreye göre daha ileri yaşlarda (genellikle 25-30 yaş arası ) ortaya çıkar. Sekonder dismenorede ağrı regl dan önce başlayabilir ve tüm regl period boyunca sürer. Genellikle pelvisin daha derinde, künt tarzında hissedilen bir ağrıdır ve bele yayılabilir. Sekonder dismenorede, rahim, tüpler, yumurtalıklar ve karın boşluğunda patolojik bulgulara bağlı olarak hissedilen ağrılar olabilir. Endometrioziste (rahim içi zarının karın içindeki genital organlara yayılımı) ağrı bir hafta öncesi başlar ve ve adet ile birlikte azalmaya başlar. Bazen de yumurtalıklarda kitle olarak (çikolata kistleri) karşımıza çıkarlar. En önemli ayırıcı tanı sekonder dismenoredir. Sekonder dismenorede klinik olarak saptanabilen bir neden vardır. Bu durumlardaki ağrılar, adetten bağımsız olarak da karşımıza çıkabilir. Myomlar, yapışıklıklar, iltahabi durumlar, yumurtalık tümörleri, bağırsak ve mesane tümörleri , doğumsal rahim bozuklukları (rahim ağzı ve rahimin doğumsal anomalileri), Polipler, RİA’lar (sprel) gibi bulgular ayırıcı tanıda büyük önem taşır.
Bu nedenle jinekolojik muayene olası nedenleri ortaya çıkarmaya yöneliktir.
Tedavi, primer dismenorede prostaglandin yapımını veya etkinliğini azaltmaya yöneliktir. Tüm nonsteroid antienflamatuar ilaçlara cevap oranları %80’i geçer. Nonsteroid anti inflamatuar analjeziklerin aynı zamanda ağrı kesme dışında, iltihap giderici özellikleri de bulunmaktadır. Bu ilaçlar ağrıyı kesmeleri dışında prostaglandin üretimini de azaltarak çift yönlü tedavi yaparlar. Bu ilaçlara yanıt alınamayan durumlarda ikinci basamak tedavi doğum kontrol haplarıdır. Oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları) ağrıyı kesmeleri dışında daha kısa, hafif ve dayanılabilir bir adet dönemine neden olurlar.
Sekonder dismenorede ise altta yatan faktörleri ortadan kaldırmaya yönelik tedavi uygulanır. Gereğinde cerrahi müdahale (laparoskopi yolu ile tanıya gitme) de uygulanabilir. Psikolojik komponentler varlığında psikiyatristlerden yardım alınabilir. Meditasyon, yoga ve gevşeme egzersizleri de iyileşmeyi belirgin arttırır.
