Kalça protezi ameliyatının öncesi ve sonrası

  Kalça, vücudumuzdaki en büyük yük taşıyıcı eklemlerden biridir. Kalça eklemi, uyluk kemiğinin yuvarlak başının, pelvis yani leğen kemiği ile birleşmesinden oluşur. Birleşen yüzeyler kıkırdakla kaplıdır ve hareket gücünü güçlü kaslardan alır. Kalça ekleminin tüm öteki yüzeyleri “sinoviyal zar” adı verilen, kalça eklemini kayganlaştıran ve sürtünmeyi ortadan kaldıran bir sıvı salgılamaktadır.
Kalça ekleminin sorunsuz hareket etmesi şu şekildedir:

·         Kıkırdak pürüzsüz, yumuşak bir dokudur. Uyluk kemiğinin yuvarlağı ile bu kemiğin içine oturduğu yuva veya yuvarlak yatak kıkırdakla kaplıdır. Sağlıklı kıkırdak dokusu, baskıyı ve gerilimi alır ve bilyenin yatak içinde kolayca hareket etmesini sağlar.


·         Kaslar kalçaya ve bacağa hareket etmek için gerekli gücü sağlar.


·         Kirişler (tendon), kasları kemiklere tutturur.


Kalçada ağrı ve hareket kaybının nedenleri
Kalça ağrısı ve sakatlanmasının en sık karşılaşılan nedeni “artrit”tir. “Osteoartrit”, “romotoid artrit” ve “travmatik artrit” sıklıkla görülen kalça problemleridir.


Osteoartrit: Kalça ekleminde zamanla oluşan aşınma ve yıpranma sonucu kıkırdaklar çatlamaya başlar. Bu duruma “osteoartrit” adı verilir. Kemik uçlarında yastık görevi gören eklem kıkırdağı yıpranarak işlevi yerine getiremez ve kemikler birbirine sürtünerek kalçada ağrıya ve sertleşmeye yol açar. Genellikle 50 yaşından sonra ve genetik nedenlerle bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.


Artritler: Romatoid artrit ya da gut gibi kronik hastalıklar eklemin içini kaplayan sinoviyal zarın şişerek aşırı sinoviyal sıvı üretmesine bağlı şişme veya yangı (enflamasyon) meydana getirebilir. Hastalık ilerledikçe, kıkırdak daha da aşınır ve daha çok ağrı verebilir.


Travmatik Artrit: Ciddi bir kalça yaralanması ya da kırığı sonrasında ortaya çıkabilir. Kırılan kemik düzgün bir biçimde kaynamazsa, kalça eklemi giderek aşınmaya başlar.


Kalça kırığı, “avasküler nekroz” olarak tanımlanan kalça ekleminin beslenme bozukluğuna yol açar. Ağır bir hasar, uzun süre alkol veya kortizon kullanımı da kemiklere kan ulaşmasını engelleyebilir. Eklem kıkırdağı tahrip olur ve zamanla kalça ağrısına ve sertleşmesine yol açar.


Kalça protezi ameliyatı şu hallerde gereklidir:
Kalça ağrısı yürüme, eğilme, merdiven inip çıkma gibi gündelik aktivitelerinizi kısıtlıyorsa,
Kalça ağrısı gece ya da gündüz dinlenirken de devam ediyorsa,
Kalçanızdaki sertlik hissi bacağınızı hareket ettirmenizi ya  da kaldırmanızı engelliyorsa,
Ağrı kesiciler sonuç vermiyorsa,
Kalça rahatsızlığınız için kullandığınız ilaçların yan  etkilerini görmeye başladıysanız,
Fizik tedavi, baston ve koltuk değneği kalçanızdaki ağrıyı azaltmada yardımcı olamıyorsa ameliyat zamanı gelmiş demektir.


Ameliyat önerileri sadece yaşınıza değil, ağrınızın rahatsızlığınızın şiddetine ve genel sağlık durumunuza bağlı olarak değerlendirilir. Öncelikle kapsamlı bir muayeneden geçmeniz gereklidir.
Ortopedistiniz genel sağlık durumunuza ilişkin sorular sorarak  tıbbi öykünüzü alacaktır. Kalça ağrınızın derecesini ve bunun  gündelik aktiviteleri yerine getirirken sizi nasıl etkilediğini  öğrenmek isteyecektir.


Kalça hareketinizi, gücünüzü ve duruşunuzu değerlendirmek için muayene yapılacaktır.
Kalçanızdaki tahribat ya da şekil bozukluğunun derecesini belirlemek için röntgen istenecektir.
Kan testleri, kalçanızdaki kemik ya da yumuşak dokuların   durumunu belirlemek için MRG (Manyetik Rezonans  Görüntüleme) veya kemik taraması gibi tetkikler istenebilir.


Kalça Protezi Ameliyatı Sonrasında Sizi Neler Bekliyor?
Kalça ekleminizin tümüyle değişmesinden sonra daha kolay hareket edebilirsiniz. Total kalça eklem değişimi ameliyatından sonra hastalar genellikle aşağıdaki yararları görür:
Ağrılar kesilir ya da çok azalır. Hatta ameliyat ağrıları bile birkaç hafta içinde geçer.


Kalça ağrısı olmadığından bacaklarınızı daha rahat kullanırsınız ve böylece kaslarınız daha fazla güç  kazanır.


Günlük işlerinizi ve fazla ağır olmayan etkinlikleri yapabileceğiniz için yaşam kaliteniz yükselir. Ancak kuşkusuz kalça protezi ameliyatı, kalça sorununuzbaş göstermeden önce yapamadığınız hareket ve aktivitelerin tümünü yapmanızı sağlamayacaktır.


Uzun yıllar boyunca daha rahat hareket etme olanağına kavuşursunuz. Kalça protezleri çoğu kez uzun yıllar dayanır.


Cerrahi müdahale sonrası, koşu, darbe içeren ya da yüksek performans gerektiren sporlar gibi aktiviteleri yaşamınız boyunca yapmamanız önerilecektir.


Normal bir kullanım ve aktiviteyle bile yapay eklem (protez) zamanla yıpranacaktır. Eğer ağır hareketler içeren aktivitelerde bulunursanız ya da aşırı kiloluysanız, bu yıpranma hız kazanacak ve protezin yerinden oynayıp ağrıya yol açmasına sebep olacaktır.


Ameliyata Hazırlık
Ameliyat öncesinde sağlığınıza iyi bakmanız gerekmektedir.  Doğru beslenin ve alkol alıyorsanız miktarını azaltın.Ağız ve diş sağlığınız konusunda sorun yaşıyorsanız mutlaka tedavi olun.
Sigara içiyorsanız, ameliyattan önce bırakın.


Düzenli olarak aldığınız ilaçlar konusunda doktorunuzu bilgilendirin.


Ameliyattan önce vücudunuzda herhangi bir enfeksiyon varsa, iyileşme sürenizin daha kısa olması için doktorunuzun  tavsiyelerine uyun.


Şeker ya da yüksek tansiyon gibi kronik bir rahatsızlığınız varsa doktorunuz bu hastalıkların ameliyat sürecinize etkisi konusunda sizi bilgilendirecektir.


Evdeki Planlama
İyileşme sürecinin ilk safhalarında merdiven inip çıkmamaya özen gösterin. Merdiven kullanma zorunluluğunuz varsa mutlaka tutunabileceğiniz bir trabzan olmalıdır.
Eviniz 2 katlı ise bir süreliğine yaşam alanı olarak sadece giriş katı kullanınız. Evde ayağınızın altından kayabilecek hafif halı ve kilimleri kaldırınız.
Banyo yaparken duş ya da banyo küvetinin yanında bir tutunma yeri ve yıkanmanız için bir duş sandalyesine ihtiyacınız olacaktır.
Sırtınızı dik bir şekilde yaslayabileceğiniz kolçaklı koltuklara  oturmaya özen gösteriniz.
Kalça protezi ameliyatından sonra evdeki tüm aktiviteleriniz için size yardımcı olabilecek biri olması önemlidir.


Ameliyat Sonrası
Ameliyattan sonra bir süre ağrı hissedebilirsiniz ancak bunu gidermek için belirli aralıklarla ağrı kesici uygulaması yapılacaktır. Ameliyatınızdan birkaç saat sonra ayakta durabilir veya yürüteç yardımıyla yürümeye başlayabilirsiniz. Damar yolu ve sondanız çıkarılmamış olduğu için yürüteç kullanırken dikkatli olmalısınız. Yürüyüş ve egzersizler iyileşme sürecinizde büyük önem taşımaktadır. Doktorunuz ne zaman taburcu olacağınız konusunda sizi bilgilendirecektir.


Kalça protezi ameliyatından sonra yapay bir kalça ekleminin doğal bir kalça gibi bükülmesi ve dönmesi mümkün değildir. Başlangıçta gün içerisinde yapacağınız bazı hareketler yeni eklemi fazla zorlayabilir. Bu nedenle doktorunuzun tavsiyelerine eksiksiz uymanız gereklidir.


Otururken...
Oturmak için sert ve yüksek sandalyeleri ya da kolçaklı koltukları tercih edin.
Bacak bacak üstüne atmayın.
Otururken bacaklarınızı bitiştirmek yerine ayrık tutun.


Eğilirken...
Ayakta dururken ve oturur pozisyonda gövdeniz bel seviyenizden aşağıda olacak şekilde eğilmeyin.


Dikkat Etmeniz Gerekenler
Yatarken, otururken ve ayakta dururken  ayağınızı içe ya da dışa doğru bükmeyinMerdiven çıkarken ilk önce sağlam bacağınızla, inerkende ameliyatlı  bacağınızla adım atın.
İyileşme döneminizde bağsız ayakkabılar giymeye özen gösterin.


Kalça ağrısı, baldır ve bacakta ağrı - şişme, ameliyat yerinde kızarma - yanma ve sızıntı, yüksek ateş, göğüste ağrı ve  solunum güçlüğü gibi durumlarda mutlaka doktorunuza  başvurun.


Düzenli olarak yürüyüş yapın.


Kontrol muayenelerinizi ihmal etmeyin.


Sınırlamalar;
Yeni Kalçanızın uzun ömürlü olması sizin göstereceğiniz özene bağlıdır. Başlangıçta şunlara dikkat ediniz.
1)      Kalçanızı 90 dereceden fazla bükmeyin.
2)      Bacaklarınızı çaprazlamayın ve bacak bacak üstüne atmayın.
3)      Protezli tarafı içe çevirmeyin.
4)      Hasta tarafa yan yatmayın.


Bazı Basit Egzersizler ;
1)      Diz Kaldırma ; Amelitaylı bacağı kalça ile gövde arasındaki açı EN FAZLA 90 derece olana kadar dizinizi büküp yukarı kaldırın. Ayağınız yerden 15-20 cm yerden kesilsin sonra tekrar yere basın.
2)      Bacağı yana açma : Bacağınızı yana doğru diziniz düz iken yana doğru yavaş yavaş açınız sonra yavaş yavaş kapatınız.
3)      Bacağınızı öne arkaya doğru sallamak : Ayakta iken bacağınızı öne arkaya doğru hareket ettirin.
4)      Yataktan Kalkmak : Protezli taraftan yataktan kalkmaya çalışacaksanız fizyoterapistiniz bunu size öğretecektir. Kalçalarınızın üzerinde dönerken dirseklerinizi kullanın , vücudunuzu düzgün tutun ve protezli bacağınızı önce indirin, Bacağa dönme hareketi yaptırmaktan kaçının.Önce yatağın kenarında birkaç dakika oturun, protezli bacak önde olacak şekilde sağlam bacağınıza yüklep kalkın.
5)      Oturma: Kollu , yüksek , düzgün , yüksek aralık bir sandalyeye oturun. Sandalyeye oturana kadar yavaş yavaş hareket edin ve yavaş yavaş kendinizi bırakın. Koltuğun kenarlarına tutunun. Protezli bacağı biraz önde ve düz tutun. Yavaş yavaş kendinizi bırakın. Oturun ve arkaya yaslanın. Hep biraz arkaya kaykılmış olarak oturun. Hareketleri sondan başa doğru yaparsanız ayağı kalkarsınız. Tuvalete otururkende aynı yöntemi uygulayın.
6)      Yürüme : İlk yürüyüşlerinizde mutlaka walker ( yürüteç ) kullanın. Protezi korumak için dönme hareketlerinden sakının. Yürüteci kaldırın ve ileri atın, ayaklarınıza ağırlık verin sonra adım atın.