Latince terminolojide üriner inkontinans olarak ifade edilen idrar kaçırma problemi, kadınlarda daha sıklıkla görülen ve kadınların psikososyal yaşam kalitesini etkileyebilen ayrıca hijyenik olarak kişinin kendisini kötü hissetmesine neden olan bir rahatsızlık olarak tanımlanmaktadır. Kadınlarda idrar kaçırma problemi, ilgili hastalıktan ötürü sürekli, düzensiz ya da sık sık idrara çıkma isteği, istem dışı idrar kaçırma, idrar tutamama, idrar torbası kontrolünün kaybı şeklinde kendini gösterebilmektedir.
İdrar kaçırma nedir?
İdrar kaçırma sorununun latincede üriner inkontinans olarak ifade edildiğini yazımızın girişinde ifade etmiştik. Üriner latincede idrar ile ilgili olan, inkontinans ise yetmezlik olarak ifade edilebilir. Üriner inkontinans ise idrar ile ilgili olan yetmezlik sendromu olarak açık adıyla söylenebilmektedir. Toplumda ise bu isim yerine daha kolay ve net anlaşılabilir olan idrar kaçırma adı ile bu sorun ifade edilmektedir.
İdrar kaçırma probleminin toplumda görülme sıklığı
İdrar kaçırma problemi toplumumuzda erkeklere oranlarda kadınlarda daha sıklıkla görülebilen bir rahatsızlıktır. Erkeklere oranla kadınlarda 2-3 kat daha sıklıkla görülen üriner inkontinans, yaşın ilerlemesi ile her iki cinsiyette de oranı artan bir rahatsızlıktır. Görülme sıklığı farklı literatürel çalışmalarda kadınlarda %4.6-54, erkeklerde ise %1.4-24 aralığında yer almaktadır.
Kadınlarda yaşa bağlı oranlara göz atıldığında ise genç yetişkin kadınlarda %10-14 oranında görülebilirken, ileri yaşlarda bu oran %45-55 oranlarına çıkmaktadır. Menopoz dönemi ve sonrasında, çok doğum yapmış kadınlarda bu oranlarda artış gözlemlenmektedir.
İdrar kaçırma probleminin nedenleri nelerdir? (İdrar kaçırma problemi neden oluşmaktadır?)
İdrar kaçırma problemi farklı durumlardan ve hastalıklardan kaynaklanabilen bir rahatsızlıktır. Genel olarak sfinkter adı verilen dairesel dokunun zarar görmesi ile oluşabilen rahatsızlığın farklı nedenleri de olabilmektedir. Bu durumlardan kısaca bahsedecek olursak,
Kalıtsal (ailesel yatkınlık) özellikler: Bazı bireylerin aileden gelen bağ dokusu zayıflıkları sebebi ile idrar kaçırma problemleri daha sıklıkla görülebilmektedir.
Sayıca fazla sayıda doğumun gerçekleşmesi: Çok sayıda roğumun gerçekleşmesi, anatomik olarak iri bebek doğumları idrar kaçırma problemi riskini artıran unsurlardandır.
İlerleyen yaş: İleri yaş bireylerde sfinkter kası, yeterli işlevsellikte çalışamamakta, fizyolojik ve anatomik olarak işlevlerini tam olarak yerine getirmemeye başlayabilmektedir.
Obezite ve fazla kilolu bireyler: Karın içi basıncın artması ile birlikte idrar kaçırma riski artmaktadır.
Sigara kullanmak ve kafeinli gıdaların sık tüketilmesi: Sigara ve kafeinli gıdalar bir yandan kabızlık problemi ve düzensiz bağırsak motilitesine (hareketine) sebep olurken üriner inkontinans sıklığını artırmaktadırlar.
Diyabet, parkinson ve multipl skleroz gibi sistemik rahatsızlıklar
Kabızlık (Konstipasyon)
Menopoz: Östrojen hormonunun fizyolojik seviyelerinin eksilmesine bağlı olarak gelişmektedir.
Ayrıca prolapsus uteri olarak latincede ifade edilen rahim sarkması, sistosel olarak ifade edilen idrar torbası sarkması ve rektosel olarak latincede ifade edilen bağırsak sarkması durumlarında da üriner inkontinans gelişmektedir.
idrar tutamama tedavisi
Üriner inkontinans (idrar kaçırma sorunu) tipleri nelerdir?
Üriner inkontinans tipleri farklı tıp kaynaklarında farklı sınıflandırmalara tabi tutulmaktadır. Genel sınıflandırma olarak 6 tip sınıflandırmadan söz edilebilmektedir.
Stres tipi üriner inkontinans: Toplumda en sık görülen idrar kaçırma problemi tipidir. Ikınma, öksürme, hapşurma ve fiziksel harekete bağlı olarak gelişebilen stres tipi üriner inkontinans SUI olarak ifade edilmektedir.
Urge inkontinans: Ani ve acil bir şekilde yoğun idrar yapma isteği ile karakteriz idrar kaçırma problemidir. Urge inkontinans özellikle kişilerin tuvalete yetişememe durumu ile idrar kaçırması durumu olarak hastalarca ifade edilmektedir. Kısaca UI olarak ifade edilmektedir.
Miks tip üriner inkontinans: Miks tip üriner inkontinans, hem stres tipi inkontinans hem de urge inkontinansın birlikte görüldüğü durumlar olarak ifade edilebilmektedir.
Overflow tip (taşma) inkontinans: Halk arasında taşma tip idrar kaçırma olarak bilinen overflow inkontinans, detrusor adı verilen özel kasın, mesanede idrar fazlalığı ve birikmesine bağlı olarak aşırı gerilmesi ile ortaya çıkan idrar kaçırma problemidir. Özellikle diyabetes mellituslu ( şeker hastalığı) hastalarda sinir sisteminde görünen yan etkilerden dolayı oluşan diyabetik nöropati rahatsızlığına bağlı olarak ortaya çıkmakta ve bu tip inkontinansa sahip bireylerin yaşadığı sendroma “nörojenik mesane” denilmektedir. Hastaların doktorlar tarafından tıbbi öyküleri alınırken idrar hissinin gelmediği, idrar hissinin geldiği anda da idrar kaçırma probleminin yaşandığı hastalar tarafından dile getirilmektedir.
Fonksiyonel inkontinans (bilişsel inkontinans): Demans, alzheimer tipi demans vb (bunama) durumlarında genelde ileri yaş hastalarda idrarın unutulması vb. durumlar ile karakterize idrar kaçırma durumudur.
Ekstraüretral inkontinans: veziko-üretero vajinal fistüller ve gelişme bozukluğuna yada sonraki operasyonlardan oluşabilen ektopik üreter durumlarında görülebilmektedir.
