Bir yıldır hiçbir yöntemle korunmamalarına ve arzu etmelerine rağmen bebek sahibi olamayan çiftlerin kısırlık yönünden araştırılması uygun olur. İstatistikler hiç korunmayan eşlerin % 25'inde 1 ay sonra % 63'ünde 6 ay içinde ve % 85'inde ise bir yılın sonunda, hamilelik oluştuğunu göstermektedir. Dolayısıyla düzenli seks yaşantısı olan çiftlerin bir yılın sonunda hamilelik oluşmadığı takdirde bu yönden incelenmeye başlanması gerekmektedir. Eğer 30 yaş ve üzerinde iseniz infertilite incelemesine bir yıl sonra değil altı ay sonra başlamalısınız. Düzensiz adet kanamalarınız varsa (yumurtlamadığınızı gösterir) veya siz ya da eşinizde bilinen bir fertilite sorunu varsa tedaviye başvurmadan önce bir yıl beklememelisiniz. Evli çiftlerin % 10-15'inin kısırlık problemiyle karşılaştıkları bilinmektedir.
Kısırlık nedeni araştırılırken, sadece kadının değil, eşlerin birlikte beraber olarak incelenmesi en önemli faktördür. Çiftlerin yaklaşık % 50'sinde kadınla ilgili problemler, % 40'ında erkekle ilgili problemler, % 10'unda ise her iki eşin birlikte problemleri kısırlık nedeni olmaktadır.
Çocuğu olamayan eşlerin incelenmesindeki aşamalar ve kullanılan testler hakkında kısa açıklayıcı bilgiler aşağıda özetlenmiştir.
Öykü ve Fizik Muayene:
Kendi jinekoloğunuz ilk fertilite değerlendirmesini yapabilir veya siz bir infertilite uzmanı tarafından muayene olmayı seçebilirsiniz. Güvenebileceğiniz ve kendinizi rahat hissedeceğiniz bir doktor bulmanız önemlidir. Bazı genel kadın hastalıkları doğum pratiği yapan hekimlerin infertilite tedavilerine özel ilgileri vardır. İnfertilite ve tüpbebek uzmanları ise ülkemizde Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanlık eğitimi sonrasında Sağlık Bakanlığı’nın onayladığı 6 aylık eğitimi almışlardır.
Hekiminize karar verdikten sonra siz ve eşiniz, zaman, para ve hem fiziksel hem duygusal enerji gerektiren bir takım testleri yaptıracaksınız. Bu testler yapılmadan önce hekiminiz size sorular soracak ve önceden yaptırdığınız testlerinizi değerlendirecektir. Önceki tıbbi kayıtlarınız ve tahlillerinizi hekiminizin görmesi tekrar edilen tanı ve tedavilere harcanacak zaman ve paranın azaltılması açısından önemlidir. Siz ve eşiniz ilk görüşmeye birlikte gitmelisiniz. Bu görüşmede infertilite incelemelerinin gerektirdiği uyum ve bağlılığın farkına varacaksınız.
Hekiminiz öykünüzü alacak ve hamile kalmanızda güçlüğe neden olabilecek durumları siz ve eşinize açıklamaya yardımcı olacak sorular soracaktır. İlk görüşmede adet kanamalarınızın sıklığı ve düzenini, pelvik ağrıyı, anormal vajinal kanama veya akıntıları, pelvik enfeksiyon öyküsünüve tıbbi hastalıkları soracaktır. Önceki gebelikler, düşükler, ameliyatlar ve korunma yöntemleri ile ilgili soruları bekleyiniz. Eşinize geçmişteki genital travmalar, ameliyatlar, ilaç kullanımı, önceden baba olup olmadığı ve tıbbi hastalıkları sorulacaktır. Sizin ne kadar süre gebe kalmaya çalıştığınız, ne sıklıkla cinsel ilişkiye girdiğiniz, birleşme sırasında kayganlaştırıcı kullanıp kullanmadığınız ve her ikinizin ailesinde doğum anomalisi olup olmadığı sorulacaktır. Hekiminiz sizin ve eşinizin cinsel ve üreme öykülerinizi bilmelidir. Önceki ilişkilerinizi sorgulayacaktır. İnfertil çiftlerin %25inde birden fazla neden vardır. Sizi ve eşinizi etkileyecek tüm faktörlerin değerlendirilmesi önemlidir.
İlk görüşmede infertilitenin duygusal stresini tartışmalısınız. Bunu aile üyeleri veya arkadaşlarınızla paylaşmanız oldukça zor olabilir. Hekiminizi endişelerinizden haberdar etmelisiniz.
Kadının genel fizik muayenesinden sonra yapılan pelvik muayene, üreme organları hakkında değerli bilgiler verecektir.
Muayenenin adet kanamasının olmadığı bir dönemde yapılması gerekir. Muayene öncesindeki birkaç gün vajinal duş ve krem kullanımından kaçınılmalıdır.
Jinekolojik muayene ile genital organların durumu ve jinekolojik problemler değerlendirilir. Hasta, bacaklar her iki yana açık şekilde sırtüstü muayene masasına yatırılır. Öncelikle dış genital organlar muayene edilir. Kızarıklık, tahriş, kist, siğil olup olmadığını kontrol eder. Çok kısa süren bu işlem herhangi bir acı vermez.
Sonra spekulum adı verilen muayene aparatı ile vajinal duvarlar birbirinden ayrılır ve rahim ağzı incelenir. Bu muayene esnasında kadınlar hafif bir basınç ve rahatsızlık hissedebilir.
Enfeksiyona ait yakınması ve bulguları olan kadınlardan da mikrobiyolojik inceleme için örnek alınır. Pap smear testi rahim ağzındaki prekanseröz lezyonları belirlemek için yapılan tarama testidir. Jinekolojik muayene sırasında rahim ağzından hücre sürüntüsü alınır. Bu hücreler patoloji laboratuvarlarında incelenir.
Bimanuel muayenede hekim eldiven giydiği eli ile vajinayı muayene ederken diğer eli ile karnın alt kısmına bastırır. Bimanuel muayene ile rahmin şekli, büyüklüğü ve pozisyonu hakkında bilgi edinilir. Bu muayene sırasında hissedilen ağrı enfeksiyonun göstergesi olabilir.
Ultrasonografik inceleme abdominal (karından) veya vajinal ultrasonografi ile yapılabilir. Karından yapılacak incelemelerde kadının mesanesinin dolu olması gerekir. Dolu mesane barsakları iterek üreme organlarının görülmesini kolaylaştırır. Vajinal ultrasonografik incelemeler için mesanenin dolu olması gerekmez. Üreme organları vajinal ultrasonografi ile daha iyi incelenebilir
