İdrar kaçırma, mesane kontrolünün kaybolarak idrarın istem dışı damlalar halinde veya daha yoğun olarak kaçmasıdır. Kadınlarda herhangi bir yaşta başlayabildiği gibi gebelik, doğum veya menopoz sonrası da başlayabilir.
Görülme sıklığı yaşla birlikte artsa da yaşlanmanın getirdiği doğal bir bulgu olarak kabul edilmemelidir. Görülme sıklığını arttıran diğer faktörler arasında:
- Cinsiyet (Kadın olmak)
- Çok sayıda çocuk doğurmak (parite)
- Irksal yatkınlığın olması
- Ailesel yatkınlık (bağ dokusu elastikiyetinin az oluşu)
- Menopoza girmek
- Sigara kullanmak
- Uzun süreli kabızlık şikayetlerinin (konstipasyon) olması
- Şişmanlık (obezite)
- Geçirilmiş jinekolojik cerrahi ameliyatlar sayılabilir.
- Üriner inkontinans çoğu kez tedavi edilebilir olmasına rağmen bazen tanı almada çeşitli zorluklarla karşımıza çıkmaktadır. Hastaların idrar kaçırma yakınmalarını hekimlerine söylemekte çekinmesi, hekimlerin de tıbbi öykü (anemnez) ve muayenede üriner inkontinansı sorgulamaması nedeni ile yeterince tanı almamaktadır.
- Ülkemizde yaşam süresinin uzaması sonucunda yaşlı nüfusunun giderek artması, toplumun sosyo-ekonomik düzeyinin yükselmesi ve kalite yaşam beklentilerinin artması sonucunda idrar kaçırma şikayetleri ile kliniklere başvuran hasta sayısında son yıllarda bir artış gözlenmektedir
İdrar kaçırma tipleri
İdrar kaçırmanın sebebine bakıldığında dört tip idrar kaçırmanın mevcut olduğu görülüyor.
Stres Tipi İdrar Kaçırma:
Kadınlardaki idrar kaçırmanın en sık görülen nedenidir. Ani hareketlerle örneğin gülerken, öksürürken, hapşırırken, yürürken, egzersiz yaparken vb. istemsiz idrar kaçırma görülüyor.
İki temel nedeni vardır: "Birincisi ve en sık olanı pelvik taban kaslarının zayıflığıdır. Pelvik taban kasları alt idrar yolu organlarını destekler. Güçlü bir pelvik taban üretrayı idrar yapma zamanı gelinceye kadar kapalı tutar. Pelvik taban zafiyeti olduğunda karın iç basıncını artıracak durumlar ( egzersiz, öksürme vb.) üretranın açılmasına ve idrar kaçırmasına neden olur. Çok sayıda müdahaleli doğum, iri bebek doğurma, obezite, ailesel yatkınlık ve menopoz risk faktörleri olarak sayılabilir.
Bir diğer nedeni mesane boşalmasını kontrol eden kasların yetersizliğidir. Bu kaslar mesane dolarken üretrayı kapalı tutar, idrar zamanı gelince gevşeyerek idrar yapmaya izin verir. Sfinkter denen bu kasların yetmezliği varlığında kaslar görevlerini yapamadıkları için çeşitli hareketler sırasında (öksürme, egzersiz vb.) idrar kaçırılır."
Urge Tipi İdrar Kaçırma:
Güçlü bir tuvalete gitme ihtiyacı hissedildiği anda tuvalete yetişemeden idrar kaçırma olayına bu tipte rastlanıyor. Stres idrar kaçırmadan farklı olarak pelvik tabandaki zayıflıktan değil, mesane kaslarının aşırı aktif olmasından kaynaklanıyor.
Miks Tip İdrar Kaçırma:
Stres idrar kaçırma ve urge idrar kaçırmanın bir arada olduğu durumlarda miks idrar kaçırmadan söz ediliyor.
Taşma Tipi İdrar Kaçırma:
Mesanede kapasitenin üzerinde idrar depolandığında idrar yapma zorunluluğu hissetmeden küçük miktarda idrar kaçırma görülüyor. Kişi hiçbir zaman mesanesini tamamen boşaltamadığı hissine kapılıyor. Diyabet, pelvik yaralanma, geniş pelvik cerrahi, omurilik yaralanmaları, multipleskleroz gibi durumlarda kas tonusunun kaybolması sonucu oluşuyor.
Tedavi
Tedavinin cerrahi mi, tıbbi mi yapılacağına karar vermek açısından öncelikle idrar kaçırmanın tipini belirlemek önemlidir. Yakınmanın başlangıcı ve gelişimi sorgulanmalıdır. Ayrıntılı pelvik muayene ve ardından yapılacak bir takım testler sonucu tanı koyulur.
Her hastada ve idrar kaçırmada her tedavi yaklaşımı etkili olmayabilir. Düşük yoğunlukta tedavilerde yaşam stil değişiklikleri ya da medikal tedavi uygulanırken, yüksek yoğunlukta tedavilerde pelvik taban kas eğitimi (kegel egzersizleri), biofeedback-geri besleme yöntemi ve cerrahi yöntemlerle tedavi yapılır.
İdrar kaçırma ameliyatları idrar kaçırma tedavisinde etkin bir yöntemdir. Ancak ilk cerrahinin doğru bir teknikle yapılması asıl önemli olan noktadır. Çok sayıda cerrahi girişim seçeneği bulunmasına rağmen doğru olan idrar kaçırmanın tipine göre cerrahın önerdiği yöntemdir.
Son yıllarda stres tipi idrar kaçırma tedavisinde vajinal yoldan uygulanan ‘askı teknikleri' (TVT-IVS- TOT) sıklıkla kullanılıyor ve oldukça başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Öte yandan uzun yıllardır uygulanan Laparoskopik ya da abdominal yoldan yapılan Burch operasyonu da gayet başarılı bir teknik olarak ve alternatif olarak durmaktadır. Biz çalıtığımız klinikte bir batın operasyonu esnasında tedavi planlıyorsak Burch prosedürünü, sadece stres tip üriner inkontinans tedavisi planlıyorsak tot veya mini sling yöntemi uyguluyoruz. Yaklaşık %90 başarı gözlemliyoruz.
