Gözlük gösterir, ama gözü de bozar. Beceriksizce verilen gözlük şaşılığı artırır, gözlüğe bağımlı kılar, numarayı artırır, daha yüksek numara ile görmeye neden olur. Gözlük vermedeki püf noktaların iyi değerlendirilmesi gerekir. Burada yanlış gözlükle değil doğru verdiklerine inanılan gözlüklerle gözlerin bozulmalarını anlatacağız.
Olayı kavramak: Miyopta genetik ilerleme azdır, artık ailede miyop var mı diye sormuyoruz. Yaşam tarzı ve gözlük vermedeki hatalar göz numarasını ilerletmektedir.
Doktoru seçmek: Doktor olayı “Gözlük yazıp göndermek” gibi basit düşünüyorsa başka doktora gitmelisiniz. Çoğu yurt dışı yayınlarda “Doktoru seçmek” yayının başına konmuştur. Hastaya ayrılan zamanın az olduğu ülkemizde çoğu gözlükler yanlıştır, hedefsizdir, sadece “Gözün önüne konulan cam” durumundadır. Hani vezir de rezil de anlatımı var ya, burada da geçerlidir. Unutmayın, “Doktorlar ikiye ayrılır…”
Kimi bulursa: Doktorunuz kim diye sorusunun karşılığı “Kimi bulursak ona muayene ettiriyoruz…” Hani çorbaya çok usta karışırsa o çorba yenmez derler ya… Berberleri ömür boyu tek olan insanlar vardır, başka berbere gitmez. Demek ki saç önemli göz önemsiz. Bir doktorunuz olsun, ama iyi gözlük verme sanatını da bilsin.
Bir gözlükçü çocuğu: “12 yaşımda gözlüğe -0.75 numara ile başladım. 125, 175,2.50, 3.25 ve son olarak üniversiteyi bitirdiğim zaman -3.75 numaralı gözlük kullanıyordum…” “Eşele baktıkça, netliğin azaldığını gördükçe numarayı artırıyordum. Astigmat hiç olmadı…” “Şimdi -1.25 ve -1.75 takıyorum. Bir göz doktorunun uyarması ile göz numarasını her seferde -0.25 azaltarak giderek bu değere ulaştım….”
Gözü gözlükçüyle bozmak: Gözlükçü için “İyi göz doktoru kimdir? Kapıdan her girene gözlük yazan, sık gözlük numarası değiştiren, gözlüğe gereksiz özellikler ekleyen…Eğri oturup doğru konuşalım. Muayenecilikte bunu yapmazsanız, hastasız kalırdınız, çünkü hastayı yönlendirme gözlükçüden başlardı. Onları kazandıran doktor en iyi öbürleri kötü doktordu. Şükür o günler geride kaldı.
Gözlük verme becerisi: Makine ölçer, doktor cam tutar ve gözlüğü yazar. Bu iş bu kadar kolay ve basit değil. Hem gözlük vermek sanat, hem de gözlükçülük.
Gözlük tedavi etmez: Miyopta verilen gözlük gösterir ama gözü tedavi etmez. Baston örneğinde olduğu gibi. Gözlük baston gibidir, hastalık devam eder ama yürürken size destek sağlar. Meşhur söz: Bastonu alma, bastona kalma. Siz gözü tedavi ettirmelisiniz. Gözlüğü çıkardığınız zaman yine görmezsiniz. Demek ki gözünüz gözlükle tedavi olmuyor.
Gözü gözlükle tembelleştirmek: Cam kalınlaştıkça gözde tembelleşme riski de artar. Çocuk küçük gözlük numarası ile görebilir, gözünüzde tembellik de oluşmazdı. Kalın gözlüğün çirkinliğinden, ince cam masrafından da kurtulabilirdiniz.
*Gözlük takmazsam göz tembelleşir mi? Miyopta göz tembelliği olayı daha azdır, özellikle yüksek astigmat olursa göz tembelleşebilir.
*Göz doktorları tarafından dayatılan “Gözlük takmazsa göz numarası artar” düşüncesi tamamen yanlıştır. Evde oturulduğu zaman gözlüksüz saatler artırılmalıdır. Yani gözlük takmamak gözün yararınadır ama, ama, ama… Bu iş göz doktoru kontrolünde olmalıdır.
*Bağımlılık: Gözlük göz fonksiyonlarını üstlendikçe giderek göz fonksiyonları da geriler. Çocuk gözlük takmadan duramaz, gözlüğe bağımlı kalır.
Çocuk gözlük takmadan duramıyor: Hatalı gözlüklerde bile çocuk önceleri direnir, sonra göz uyum sağlar. Devamlı gözlük kullandırılarak gözdeki fonksiyonlar köreltilir. Anne de seviniyor, çocuk gözlüğe alıştı, uyum sağladı diye… Bilmiyor ki çocuk gözlüğe bağımlı oldu.
Miyopta gözlük verme hataları:
Miyop göz doktorunun en fazla hata yaptığı diğer bir alandır. Miyop çıkmasını önlemeyen, miyop’un ilerlemesini durdurmayan, miyopta numara azaltma uygulamaları yapmayan göz doktoru gözü gözlükle bozmaktadır.
Bir gözü miyop yapabilir misiniz? Sorunun cevabı evettir. O kadar çok yapıyoruz ki bu bizim sanatımız.
Hastaya ayrılan zamanın azlığı: Göz doktorlarımız hastaya maalesef yeterli zaman ayırmamaktadır. Bu yapılamıyorsa hastalara miyopta yaşam tarzı ile ilgili broşür verilerek hasta uyarılmalıdır.
Miyop önlenebilir mi? Miyopta genetik geçiş o kadar az ki artık ailede miyop var mı diye sormaya bile gerek yok. Yaşam tarzı miyop’ u başlatmaktadır. Miyop okul yaşında başlar derdik, demiyoruz çünkü 3-4 yaşında bebekler miyopla karşımıza gelmektedir. Nedir yaşamımızda değişen? Cep telefonu, tablet bilgisayar, stres…
Miyop’u başlatmamak: Göz hekimi miyop’ u önleyici önlemler için tavsiyede bulunabilir. Bu özellikle diğer çocuk için mümkündür.
İlk gözlük hatası: Siliyer kasın aşırı yakın çalışması sonucu kasılması uzakta görmeyi geçici olarak bozar. Siliyer kasın gevşetilmesi ile gözlüğe gerek kalmayacak ve olay sona erecektir. Hemen miyop gözlük vermek miyop ‘un başlamasına neden olur.
Siliyer tonus kavramı: Görmede göz içinde lens çevresindeki siliyer kasın tonusu (gerginliği) önemlidir. Çocuğa ilaçlı muayene yapıp ona göre gözlük verirseniz siliyer tonusu bozarsınız, hatalı gözlük verirsiniz. İlaçlı muayeneden sonra mutlaka eşel’de gözlük denenmelidir.
Miyop’u ilerletmemek ve azaltmak: Göz doktoru miyop’u ilerletmemelidir. Hatalı uygulamalar miyop’u ilerletmektedir. Görmeyi gözlük üstlenmekte ve göz fonksiyonları giderek zayıflamaktadır. Bu konuda oldukça etkili yöntemler vardır. Miyop durdurulmalı, özel egzersizlerle azaltılmalıdır.
Aşırı netlik isteği: Aşırı netlik göz numarasını artırır. Gözlük verirken hastanın “Bu mu iyi bu mu iyi “ diye fikrini alırsanız o en net ve parlağı seçecek ve göz her seferde ilerleyecektir. En parlağı ve neti değil rahatsız etmeyecek daha az gören cam seçilmelidir.
Astigmata gözlük değil egzersiz: Astigmatsız yaşam mutluluktur. Astigmat göz kasları arasındaki dengesizlikten dolayı kornea ve lensin kırışmasıdır. Bu denge egzersizle kurulmalı ve hasta astigmattan kurtulmalıdır. Astigmata neden olan onlarca hastalık doktor tarafından kontrol altına alınmalıdır. Kornea incelmesi miyop’a neden olur. İnce kornea, göz kasları arasındaki denge bozukluğu, göz küresine baskı astigmatın nedenlerindendir, mutlaka kontrol altına alınmalıdır. Burada göz doktoruna çok görevler düşmektedir.
Astigmatın ekseni hataları: Makinenin ölçümündeki astigmat ekseni ile beynin uyum sağladığı farklı olabilir. Dönebilen camlı çerçeve ile hastanın kendisinin netleştiği ekseni buldurmak gerekir. Doktorunuz size bu işi yaptırdı mı? Hatalı eksen gözü gözlükle bozmanın bir başka örneğidir.
Yakını bozmak: Miyopta aşırı netlik uyumu bozar, hasta yakını daha bulanık görmeye başlar. Eksi cam gereksiz yere artırıldıkça yakın görme de bozulur. Okul çağında göz yapı ve fonksiyonlarının gelişme döneminde bu çok önemlidir.
Uyumu bozmak: Uyum kameranın her mesafeye zum yaparak netleştirmesinin gözlerdeki karşılığıdır. Uyumun gevşemesi, gecikmesi, yetersizliği, güçlenmesi gibi çok sayıda özelliği vardır. Aşırı yakın çalışma uyumu güçlendirir, siliyer kasları kasar. Bu yalancı miyop demektir, uzağı görmez. Geçici bir durumdur, uyu gevşetilince düzelir. Bu dönemde göz doktoruna gider ve göz doktoru da miyop gözlük verirse “Miyop başladı” demektir. Çocuk ömür boyu gözlüklüdür, çünkü göz ve beyin hatalı gözlüğe uyum sağlar. Unutmayın, “Doktorlar ikiye ayrılır…”
Odaklamayı bozmak: 3 haftalık 8 bebek maymuna bir süre -3.0 dpt.lik lens takılmış ve bu süre sonunda gözün ön arka çapının uzadığı ve gözlerde miyop oluşturduğu görülmüştür. Odaklama bozulmuş ve kalıcı miyop ortaya çıkmıştır.
Gözün önüne -3.00 numara cam koyarsanız -3.00 numara kadar görüntüyü göz arkasına düşürmüş olursunuz.
*Yanlış gözlüğün miyop oluşturması: Hatalı verilen gözlük gözde miyop geliştirir. Ülkemizde hastaya muayenede ayrılan zamanın azlığı önemli miktarda hatalı gözlük numaraları hastalara yazılmasına neden olmaktadır. Gözlükçü hataları daha azdır. Göz ve beyin hatalı gözlüğe uyum sağlar, ömür boyu gözlük takma durumu ortaya çıkar.
*Sağlam gözün önüne cam koymak:
* Sağlam gözün önüne -3.00 cam koyarsanız görüntü sarı noktanın arkasına -3,00 miyop kadar geriye düşer.
* Sağlam gözün önüne +3.00 gözlük camı konursa görüntü retinada +3.00 gözlük numarası kadar öne düşer.
* Göz uyum, odaklama, konverjans, fiksasyon ve göz yapılarında değişikliğe giderek görüntüyü gören noktaya düşürür. Bu göz fonksiyonlarında ve göz yapılarında olumsuz bozukluklar demektir. Hatalı gözlükteki durum maalesef budur.
Göz fonksiyonlarını bozmak: Gözün onlarca fonksiyonu var. İki gözle tek görme, füzyon (beyinde görüntüyü birleştirme), eş zamanlı algılama, görüntü tamamlama, 3 boyutlu görme, odaklama, uyum, konverjans (gözleri bakılan noktada birleştirme), fiksasyon (gözü bir noktada tespit etmek…. Bunların hepsi gözlük vermede ustalık gerektiriyor. Önce bozmamak gerekir.
Göz doktoru iki gözün numarasını eşitleyebilir mi? Hasta başından beri aynı doktora gidiyorsa cevabımız evettir. Miyop’ u iki gözde de kolay bir yöntemle eşit hale getirebilirsiniz. Bu füzyon yönünden hasta için avantajdır. İki göz arasında numara farkında fonksiyonların çalışırlığını eşitleyerek sorunların ortaya çıkmasını önlemelidir. Bu geniş bir konudur.
Anlatılacak çok teknik konu var, bu kadar yeterlidir. “Gözü gözlükle bozmak.” Bu bir ülke gerçeğidir. Her göz doktoru kendinin en iyi gözlük verdiğini düşünür. Hata burada başlıyor.
