Diş fırçasının seçimi
Diş hekiminizin başka tavsiyesi yoksa diş fırçası orta sert, en az 3 sıra ve uçları yuvarlatılmış naylon kıllardan yapılmış olmalıdır.
Küçük başlı fırçalarla daha detaylı ve iyi bir fırçalama yapmak mümkündür.
Fırça sapı ile kılların bulunduğu baş kısmı birbirine paralel olmalıdır.
Fırçanın kılları uçlarına doğru yatık hale gelince değiştirilmesi gereklidir (ortalama 3 ay). Bu yatıklık 1 ay içerisinde oluşuyorsa gereğinden fazla bastırarak fırçalıyorsunuz demektir.
Diş fırçaları kısa sürede kuruyacak ve diğer fırçalar ile temas etmeyecek şekilde saklanmalıdır.
Asitli içecekler (portakal suyu, limon, kolalı içecekler vs.) aldıktan sonraki 30 dk içerisinde diş ler fırçalanmamalı ya da diş ler fırçalandıktan sonra 30 dk asitli içeceklerden uzak durulmalı. Asitli içecekler tükürüğün PH dengesini bozarakdiş lerin üzerinde oluşan koruyucu tabakayı eritir, arkasından diş ler fırçalandığında koruyucu tabaka diş lerin üzerinden tamamen uzaklaşır ve dişlerin yüzeylerinde az miktarda aşınma olur.
Diş fırçalama yöntemi
Amaç diş , diş eti ve dil üzerindeki tüm yüzeylerden gıda artıklarını uzaklaştırmaktır. Etkili bir temizlik için rastgele yapılmamalıdır.
Çoğu kişi diş fırçalamaya ön diş lerden başlar ki bu en büyük yanlıştır. Besinlerle en çok muhatap olan, çiğneme işini yapan ve girintili - çıkıntılı yüzeyleri nedeniyle temizliği en zor olan arka diş lerdir, ön dişlerin görevi sadece ısırmaktır ve yüzeyleri düz olduğu için temizliği kolaydır.
Bu nedenlerle önce üst çeneden ve arka diş lerden başlayarak tüm alt - üst azı diş leri temizlenmeli, ardından ön diş lere geçilmelidir.
Orta sertlikte bir fırça üzerine bezelye büyüklüğünde macun sıkılması yeterlidir.
Fırçanın yarısı diş etinde yarısı diş te olmak kaydıyla çok nazik bir basınç uygulayarak fırçalamaya başlanır. Fırçayı oynatmadan küçük dairesel titreşim hareketleri yapılır. Diş macunu diş lerin üzerine yayıldıktan sonra üst çenede aşağı doğru, alt çenede yukarı doğru süpürme hareketi yapılır. Daha sonra fırçayı bir boy ilerleterek diş lerin bütün yüzeyleri temizlenir. Asla fazla bastırılmamalıdır, aksi halde diş ler aşınır.
Dilin üzerinde halının kılları gibi minik kıllar vardır ve aralarına besin artıkları birikir. Siz diş leri fırçalasanız bile konuşma ve yutkunma esnasında bu artıklar tekrar diş lere yapışır. Bu nedenle dil üzeri de, fırça kıllarının arkasındaki tırtırlı yüzeyle, fırçalar gibi temizlenmelidir.
Aynı şekilde dudak ve yanakların iç kısmında sabit diş eti dediğimiz yerlerde de ince tabakalar halinde yiyecek artıkları tutunabilir. Ağız hareketleriyle bu artıklar da tekrar diş lere gelebilir. Fırçanın uç kıllarıyla tahriş etmeden, masaj yapar gibi bu artıkları yerinden oynattıktan sonra ağız bol suyla çalkalanmalıdır.
Dişipi kullanımı
Bakteri plağının fırçalama ile ara yüzeylerden temizlenmesi mümkün olmayabilir. Bunu için diş ipi kullanılır.
İki elde tutulan diş ipi işaret ve baş parmağıyla yönlendirilerek iki diş arasına yerleştirilir. İp, bir yandaki diş e yaslanarak aşağı doğru hareket ettirilir.Sonra aynı aralıkta öteki diş e yaslanıp aşağı doğru hareket ettirerek bütün diş lerin ara yüzleri temizlenir.
Fırçalama işlemi sabah kahvaltıdan sonra ve akşam yatmadan önce iki kez; diş ipi ise iki günde bir uygulanır.
Püf noktaları
Diş fırçalarken fırça fazla bastırılmamalıdır.
Sağlıklı diş etlerinde sert fırça, kanayan diş etlerinde ise yumuşak fırça kullanılmalıdır.
Fırçalama sırasında kan dolaşımına yardımcı olması için diş etine de masaj yapılmalıdır.
Diş macunu çok kullanılmamalıdır. Fazla macun kullanımı diş etlerini eritir.
Dişler neden çürür?
Ağızda bulunan bakterilerden oluşan bakteri plağı, şekerli ve unlu yiyeceklerin ağızda kalan artıklarından asit oluşturabilmektedir. Bu asitler, diş lerin mineral dokusunu çözerek diş in minesinin bozulmasına ve sonuçta da diş çürüğünün başlamasına ve diş hekimlerinin kavite dedikleri oyuklara neden olur.
Uzun yıllar, nedeni bilinmeyen bir hastalık gözüyle bakılan diş çürüğünün günümüzde "çok sebebe bağlı bir hastalık" olduğu anlaşıldı. Diş çürüğünün başlıca 3 etkeni vardır:
- Bakteri plağı (Diş plağı adı da verilir)
- Karbonhidratlı gıdalar (Şeker, un... gibi)
- Asitli içeçekler (kola, meyva suyu, soda... gibi)
- Bünyesel etkenler (Dişin yapısı. tükürüğün bileşimi... gibi)
Diş sağlığı dengeli olan bir kimsede bu etkenlerden birisi değişikliğe uğrarsa, çürük ortaya çıkar.
Çürük belirtileri neler?
Çürük ve oyulmuş bir diş , koyu renkli boşluğuyla kolayca tanınır. Fakat bazen çürük çukurcuğu gizli kalır vediş hekimi ancak yardımcı tanı araçlarıyla (mesela diş röntgeni gibi) teşhis koyabilir.
Çoğu zaman çürük, diş tüberküllerinin yani tümsekciklerin birbiriyle kesiştiği yerde veya diş in boyun kısmında görülür. İki diş arasında kalan gizli çürükler uzun süre fark edilmez. Bu tür çürüklerde "... akşam yemek yerkendiş ime taş geldi zannettim, bir de baktım, diş imin bir parçası ağzımda..." denildiğini sıkça duyarız.
Diş çürüğünde diş hekimine başvurmayı gerektiren en önemli belirti ağrıdır. Ağrı, soğuk, sıcak, tatlı veya ekşiden olur. Ağrının şiddeti kişiden kişiye değişir ve etken ortadan kalkınca ağrıda geçer; fakat tedavi edilmeyen çürüklerde ağrılar bir süre sonra sürekli olmaya başlar.
Diş çürüğü nasıl ilerler?
Çürük, daima diş in yüzeyinden başlar ve ilerleyerek dentin tabakasına erişir. Dentin, mineden daha fazla organik madde içerir. Bu nedenle çürük bu tabakada daha çabuk yayılarak dentini bir burgu gibi deler; fakat, çürüğün ilerleme hızı, kişiden kişiye ve diş ten diş e çok değişir.
Unutulmaması gereken bir husus da, dentinin diş in bir savunma organı olduğu. Dentin içinde önceki bölümde tanımı yapılan kanalcıkların ucunda odontoblast denilen yapım ve onarım hücreleri bulunur ve bunlar çürük dentini tamir dokusu ile tıkayabilir.
Tıpkı kuşatılan bir kaleyi savunanların güllelerle açılan gedikleri onarmaları gibi... Kendiliğinden olan bu savunma, bazen hızla ilerleyen çürük karşısında yetersiz kalabilir.
Kimlerde daha çok çürük olur?
Şekerli ve unlu yiyeceklerle bakterilerin buluşması sonucunda çürükler oluştuğuna göre herkes için bir tehlike var.
Ancak beslenmelerinde karbonhidratlı ve şekerli yiyeceklerin oranı çok yüksek olanlar bir de sularında florür oranı çok düşükse çok daha fazla çürük tehlikesi altındadır.
Bakteri plağı tarafından oluşturulan aside karşı tükürük doğal bir savunma mekanizması oluştursa da tek başına çürüğü önleyemez.
Tükürük akışını ve miktarını azaltan hastalıklar ya da ilaçlar da çürük oluşumunu hızlandırmaktadırlar. Bu nedenle de diş hekimleri tükürük akışını artırdığı için şekersiz sakızları sıklıkla önerirler. Çinko içeren sakızlar ayrıca ağız kokusunu kesmekte yardımcıdırlar.
