ÇOCUKLAR ve ÜST SOLUNUM YOLLARI ENFEKSİYONU (ÜSYE)
Çocukluk döneminin kendine özgü rahatsızlıkları bulunur. Anne-Baba’ların en yakındıkları konu, -çok sık olarak- nezle, soğuk algınlığı, grip, gripal enfeksiyon bademcik/boğaz iltihabı gibi üst solunum yolları enfeksiyon’larına (ÜSYE) yakalanan, orta kulak iltihabı ve/veya sinüzit’in de çoğu zaman tabloya eşlik etmesi ile genel durumu olumsuz etkilenen, okul’a gidemeyen çocuklarıdır. Bağışıklık sisteminin fazla tepki göstermesi, çocukların kendisini koruyamaması, soğuk aylar, okul ortamı vb. nedenler çocukluk döneminde, yıl içinde ortalama 4-12 kez (oran, kreş ve okul öncesi çocukluk döneminde en yüksek dir) üst solunum yolları enfeksiyonu geçirilmesine neden olmaktadır. Bu sayının en aza düşürülmesi için, Doktor ve Anne-baba’nın özen göstermesi gerekir.
Belirtiler ve Bulaşma yolları nelerdir?
Klinik tablo, sonbahar-kış mevsimleri boyunca daha sık karşımıza çıkan çeşitli tür virüslerin (en sık rhinovirüs’lerdir) neden olduğu soğuk algınlığı-basit burun iltihabı olarak başlar. Çünkü az güneş ışınları, soğuk havanın burun içine olumsuz etkisi, kalabalık, havalanması kötü ortamlar soğuk aylarla ilgilidir. Bakteriler de ikincil olarak, iltihabı şiddetlendirebilir (sinüzit/bademcik iltihabı gelişimi vb.) Boğazda ve genizde tahriş, burun tıkanıklığı, hafif ateş ilk belirtilerdir, hapşırma, sulu burun akıntısı, boğaz ağrısı, iştah kaybı, başağrısı, kulak ağrısı, öksürük de olabilir. Bulaşması, havadan damlacıkların solunumu ile veya el sıkışma, öpüşme gibi direkt temas ile olur. 24-72 saat içinde hastalık belirtileri başlar. İyileşme dönemi 10-14 gün sürer. Nadiren lab.(kan testi, boğaz kültürü) veya radyolojik (sinüs filmi) incelemeler istenir.
Hangi çocuklar daha çok ÜSYE’na yakalanır?
- Kalabalık sınıflarda okuyanlar
- Vücut direnci düşük olanlar (beslenme bozukluğu, kronik rahatsızlıklar vb.)
- Alerjik rahatsızlıkları olanlar
- Soğuk havada uzun süre kalanlar
- Çok kuru ortamlarda yaşayanlar
- Sigara içilen ortamda bulunanlar
Soğuk algınlığı (nezle) ve grip/gripal enfeksiyon arasındaki fark nedir?
-Soğuk algınlığı, basit burun iltihabıdır.
-Grip, influenza adı verilen virüsün neden olduğu ağır bir enfeksiyondur. Vücut’da kas/eklem ağrısı, yorgunluk, baş ağrısı, ateş belirgindir.
-Gripal enfeksiyon ise grip’e benzer şikayetlerin neden olduğu bir durumdur, farklı virüsler sorumludur.
Başka hangi rahatsızlıklar ÜSYE ile birlikte olabilir ya da karışabilir?
Farenjit, larenjit sinüzit, orta kulak iltihabı, menenjit, alerjik nezle, bronşit, zatürre soğuk algınlığını takiben görülebilir. Klinik olarak, KBB muayenesinde boğaz, burun mukozası ve orta kulak iyi değerlendirilmelidir. Bademcik ve geniz eti varlığının rahatsızlıkları arttırıcı önemli etken olduğu da gözden kaçırılmamalıdır.
Hastalık belirtileri başlamış ise neler yapılmalıdır?
Yatak istirahati, iyi beslenme, bol sıvı alınmasına özen gösterilmelidir. Burun ve boğaz mukozası için en iyi yumuşatıcı su’dur. Nane-limon, ıhlamur vb. bitkisel çayların da rahatlatıcı etkisi vardır.
Burun açıcı damla ve spreyler: Çocuğun yaşına göre uygun tuzlu su içeren spreyler kullanılabilir. 3-5 gün süre ile burun açıcı burun spreyleri (İliadine, Otrivine sprey vb.) kullanılabilir, uzun süreli kullanım sakıncalıdır. Nemlendirici aygıtlar yararlı olabilir veya ortamda (radyatör, soba üzerinde vb.) sıcak su bulundurulması da havayı kurutmayacaktır.
- Ağrı kesici/ateş düşürücü/iltihap giderici etkileri nedeni ile: içinde paracetamol olan şurup/tabletler (Calpol, Tamol,Tylol vb.), yanıt alınmaz ise Iboprufen içeren ilaçlar (Ibufen vb.) tercih edilebilir.
- Antibiyotikler, uzman doktor tavsiyesi dışında kesinlikle verilmemelidir. Bilinçsizce antibiyotik kullanımı -faydası olmadığı gibi- bağışıklık sistemini de olumsuz etkileyecektir.
İstirahat ve yukarıdaki ilaçlara rağmen rahatsızlığı geçmeyen çocukların, uzman doktor (Kulak Burun Boğaz hast ya da Çocuk Hast.) tarafından muayenesi ve tedavisi uygun olacaktır.
Genel olarak rahatsızlık nasıl devam eder?
Üst solunum yolları enfeksiyonu (soğuk algınlığı, grip, gripal enfeksiyon) 10-14 gün içerisinde düzelir. Ancak, bağışıklık sistemi güçlü olmayan çocuklar (Diyabet hast., vb.), yenidoğanlar, sütçocuklarında süre uzayabilir.
Nasıl koru(n)malıyız?
-Çocukların soğuk/rüzgarlı ortamda uzun süre kalmamaları sağlanmalıdır.
-İyi giyinmeleri, iyi beslenmeleri, iyi uyumaları sağlanmalıdır.
-Eller sık olarak yıkanmalıdır.
-Enfeksiyon geçiren kişilerle öpüşmemeli, tokalaşılmamalıdır.
Grip Aşısı: Sadece grip virüsüne karşı (geçen sene salgın yapmış virüslerden hazırlanır) etkilidir. Koruyuculuk %50-80 oranındadır. Bir yıl için koruma sağlar. Bağışıklık sistemi düşük olan, kronik hastalığı olan çocuklarda tercih edilebilir. Aşının Eylül sonu-Kasım ortası dönem içinde yapılması uygun olur.
ABD’de, son aylarda piyasaya çıkarılan burun spreyi şeklindeki grip aşısının ise, çocuklarda %87 oranında grip’den koruma sağladığı belirtilmektedir.
Grip aşısının, solunum yolları enfeksiyonu yapan (influenza virüsü dışında) yüzlerce virüse karşı koruyuculuğu yoktur.
