Cinsel birleşme girişimlerinde, sürekli ya da yineleyici olarak, vajinanın 1/3 dış bölümündeki kasların kasılmasına bağlı, ilişkinin gerçekleşememesi veya çok ağrı hissedilmesi vajinismus olarak tanımlanmaktadır. PC kas grubu olarak adlandırılan kasların kasılması istemsiz olarak ortaya çıkmakta, bedenin genel bir kasılması da tabloya eşlik edebilmektedir. Cinsel ilişki girişimi dışında vajinaya bir obje sokma ya da jinekolojik muayene çabası da istemsiz kasılmaları tetikleyebilmektedir. Vajinismus kadınların cinsel terapiye en sık başvuru nedenidir.
Bilinçaltı etkenlerin ön planda olduğu vajinismus sorununda; kadının bacaklarını kapatması, eşini itmesi, öfkelenmesi davranışlarının yanında solunumun hızlanması, nefesin kesilmesi ve kalp çarpıntısı gibi panik atak benzeri bir durum da olabilir. Vajinismusta korku ve kaygı belirgin olup, küçük düşme, suçluluk, hayal kırıklığı, terk edilme ve yetersizlik duyguları baskın olumsuz duygulardır.
Vajinismus farklı düzeylerde olabilir. Bazı kadınlar jinekolojik muayene olabilirken bazılarında da kısmen penis girişi gerçekleşebilir. Vajinismus sorunu cinsel yaşamın başlangıcından beri varsa primer vajinismus, olağan ve ağrısız cinsel birleşme sürecinden sonra ortaya çıkmışsa sekonder vajinismus adını alır. Travmatik bir şekilde yapılan kürtaj, doğum ve jinekolojik muayeneler sekonder vajinismus nedeni olabilirler.
Vajinismus sorunu olan kadınlar cinsel yanıt tepkisi verebilirler. Arzulu ve istekli olup, sevişmekten hoşlanabilir, klitorisin uyarılması ile boşalma yaşayabilirler.
Tekrar tekrar yaşanan sonuçsuz cinsel ilişki girişimleri zamanla kaçınma davranışlarına yol açar. Yani vajinismus aynı zamanda bir erteleme sorunudur. Küçük düşme korkusu ve ağrı, acı beklentisi bu sorunu daha da büyütür.
Fiziksel olarak bir sorun bulunmayıp, kadın genital organları anatomik olarak normaldir. Bu yüzden vajinismus tanısı koymadan önce jinekolojik bir muayene ve değerlendirme önemlidir.
