A gurubu Beta Hemolitik Streptokok (halk arasındaki adıyla Beta mikrobu ) doğada yaygın olarak bulunan bir mikroptur. Beta mikrobu basit cilt iltihapları ve farenjitten şok tablosuna kadar değişen hastalıklara neden olur. Beta mikrobu toplumun yaklaşık % 15 ila 20 sinin boğazında herhangibir şikayete sebep olmadan bulunur, bu kişilere taşıyıcı denir. Taşıyıcılık belli sürelerle herkesde olabilir. Özellikle farenjit geçirenler tedaviye rağmen % 20 taşıyıcı olurlar. Taşıyıcılık ilelebet süren bir durum değildir.
Nasıl bulaşır ?
Beta mikrobu kişiden kişiye bulaşır. Bulaşma genellikle çocuklar arasında oyunlar sırasında temas ile, öpüşme ile yada gıdalar aracılığıyla olur. Kreş, yuva, okul gibi kalabalık ortamlar bulaşmayı kolaylaştırır.
Beta mikrobu hangi hastalıklara neden olur ?
A Gurubu Beta Hemolitik Streptokoklar
Boğaz enfeksiyonlarına ( Farenjit )
Kızıl hastalığına ( farenjit ile beraber döküntü )
Yara ve cilt enfeksiyonlarına ( Sellülit, Lenfanjit, Piyodermi )
İnvaziv Beta enfeksiyonuna ( Kas ve derin dokulara kadar ilerleyen şiddetli enfeksiyon, bakteriyemi, toksik şok ) neden olur.
Bu broşürde sadece beta farenjiti ve kızıl anlatılacaktır.
Beta neden tehliklelidir?
Beta mikrobu enfeksiyonları çocuklarda sık görülür. Beta enfeksiyonları sırasında vücudun verdiği cevap bazen çok şiddetli olur ve bu durum diğer organlara da zarar verir örneğin:
ROMATİZMAL ATEŞ: Eklem, Kalp, Sinir sistemini etkileyen kalıcı hasarlarla seyreden tablo dur.
GLOMERULONEFRİT: Vücudun verdiği şiddetli cevap nedeniyle oluşan böbrek harabiyeti dir.
Beta farenjiti :
Beta mikrobuna bağlı farenjit özellikle 3-15 yaş arası çocuklarda ve okul zamanı ( sonbahar ile ilkbahar arasında) sık görülür. 3 yaş altında nadirdir. Çocuklardaki farenjitlerin % 40 ından erişkinlerdeki farenjitlerin % 10 undan beta mikrobu sorumludur. Hastalık ani başlayan boğaz ağrısı, yüksek ateş, başağrısı, bulantı, karın ağrısı ile seyreder. Nadiren kusma görülür. Muayenede boğaz kızarık, şiş ve akıntılıdır. Tonsiller ve boğazdaki lenf bezleri şişmiştir. Teşhis boğaz kültürü veya hızlı testlerle konur.
Antibiyotik tedavisi ile
* boğazdaki mikrobun temizlenmesi,
* koplikasyonların önlenmesi,
* taşıyıcılığın önlenmesi, hastalığın süresinin kısaltılması amaçlanır.
Beta enfeksiyonu iki tip komplikasyona yol açar .
mikrobun yaılması ile ortaya çıkan komplikasyonlar: Tedavisiz kalan beta farenjiti sinüzit, otit ( kulak iltihapları), boğaz abseleri, menenjit, kalp zarı iltihabı, zatürre gibi ağır tablolara yol açabilir.
beta mikrobuyla kalp, böbrek, eklem gibi organların benzerliği sonucu ortaya çıkan komplikasyonlar. Bu komplikasyonlardan direk olarak beta mikrobu sorumlu olmadığından tedavide antibiyotik kullanılmaz.
ROMATİZMAL ATEŞ: Bazı beta mikroplarının yüzeyi kalp ve eklem yüzeyine benzer bu nedenle mikroba karşı yapılan silahlar kalp ve eklemlere zarar verir. 9 gün içinde tedavi edilmemiş beta farenjitinden 3-4 hafta sonra ortaya çıkar. Beta farenjiti geçiren tedavisiz hastaların % 3ünde romatizmal ateş ortaya çıkar. Hastalık eklemlerde ağrı ve şişmeler, ciltte kızarıklıklar, istem dışı hareketler, ve kalp kapaklarında hazarlarla seyreder. Birçok şikayet tedavisiz kaybolsada kalp hasarı kalıcıdır, ağır kapak hasarları ve kalp yetmezliğine yol açar.
GLOMERULO NEFRİT : Bazı beta mikroplarının yüzeyi böbrek hücrelerine benzer ve mikroba karşı yapılan silahlar böbreğe zarar verir. Nefrit tedavi edilmiş veya edilmemiş beta farenjiti ve cilt iltihaplarından yaklaşık 1 ay sonra başlar. Hastalık gözlerin etrafında şişme ve vücutta ödem, kanlı idrar, hipertansiyon ile seyreder. Tedavide yatak istirahati ve gerekirse diyaliz uygulanır. Hastalık % 95 iz bırakmadan kaybolur fakat % 5 hastada hastalık kalıcı böbrek hasarına neden olur.
Kızıl :
Bazı beta mikroplarının salgıladığı maddelere karşı aşırı hassasiyet sonucu ortaya çıkar. Hastalık farenjit ile beraber göğüsten başlayan ve tüm vücuda yayılan döküntü ile karakterizedir. Döküntü basmakla solan kırmızı kabarıklıklar şeklindedir ve deri zımpara kağıdına benzer. Dil çilek gibi kırmızı hal alır. Tedavide antibiyotik kullanılır. Ateşin düşmesiyle birlikte el ve parmak derilerinde soyulmalar başlar. Kızıl genellikle herhangibir hasar bırakmadan tedaviyle iyileşir.
Tedavisi nedir?
Klasik olarak Beta mikrobu penisiline karşı çok hassastır ve tedavide penisilin ve penisilin türevi antibiyotikler kullanılır. Beta mikrobuna bağlı farenjitin ilk 9 günde tedavi edilmesi romatizmal ateşi tamamen glomerulonefrit gelişimini büyük oranda engeller. Romatizmal ateş ve glomerulonefrit tedavisinde aspirin ve kortizon gibi ilaçlar kullanılır, antibiyotik verilmez ( bu komplikasyonlar mikrobun kendisine bağlı değildir ).
Taşıyıcıların tespiti neden önemlidir?
Beta enfeksiyonları özellikle okullar ve kreşlerde salgınlar şeklinde seyreder. Çocuklar taşıyıcı olabilir ve mikrobu ailelerine bulaştırılar. Aile içinde kişiden kişiye dolaşan enfeksiyonlara neden olabilir ( pin-pon enfeksiyon ). Normalde taşıyıların tedavisi yapılmaz fakat
Beta enfeksiyonu salgını varsa veya salgın riski varsa,
romatizmal ateş geçiren varsa ( çocukta ve ailesinde ),
glomerulonefrit geçiren varsa ( çocukta ve ailesinde ),
ailelerde pin -pon enfeksiyon varsa,
kızıl hastalığı görülmüşse ( çocukta ve yakınlarında ), taşıyıcıların tespiti ve tedavisi gereklidir.
Taşıyıcılar nasıl tespit edilir?
Taşıyıcıların tespiti hastalığın önlenmesinde önemli bir adımdır. Taşıyıcılar okul ve kreşlerde çocukların ve personelin boğazlarından alınan örneklerle tespit edilir. Örnek pamuklu çubuğun boğaz ve tonsillere sürülmesiyle alınır, bu işlem ağrı acı vermez. Salgın veya riskli durumlarda ( romatizmal ateş veya glomerulo nefrit geçirmiş çocuk vb. ) o ailedende örnek alınmalıdır. Örnekler uygun ortamlarda çoğaltılarak ( boğaz kültürü ) içlerinde Beta mikrobu olup olmadığına bakılır. Hızlı tanı yöntemleri ( SWAB TEST ) taşıyıcıların tespitinde güvenilir bir yöntem değildir.
Taşıyıcılar nasıl tedavi edilir?
Taşıyıcılar ya depo penisilin iğnesi yapılarak ( 1 iğne 1 ay boyunca etkilidir ) veya ağızdan ilaç verilerek tedavi edilirler. Tedavi sonrası boğaz kültürünün tekrarı önerilir.
