Bademcik ve geniz eti hastalıkları nelerdir?

Bademcikler ve geniz eti nedir, görevleri nelerdir?
Bademcik (Tonsil) ve geniz eti (Adenoid) olarak isimlendirilen dokular; boyun, kasık ve vücudun diğer kısımlarında bulunan bezelere benzer dokudan oluşmuşlardır. Boğazın arka kısmında savunma görevi gören doku halkasının bir parçasıdırlar. Her doku gibi, fonksiyonlarını gördükleri ve kişiye zarar verecek duruma gelmedikleri müddetçe, faydalı yapılardır.

Bademcik ve geniz eti hastalıkları nelerdir?
Geniz etinin büyük olması burundan solunuma engel oluşturur. Ayrıca kulak ve sinüslerin boşalımını bozarak değişik boyutta problemlere yol açar. Bu hastalarda işitme kayıpları, horlama, ağızdan soluma, gece öksürükleri, burun akıntıları vb gözlenmektedir. Kronik geniz eti iltihapları veya büyümeleri ortodontik bozukluklar, yüz gelişiminde bozukluklar ve konuşma bozukluğuna yol açabilmektedir. Bademcik ve geniz eti büyümeleri üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne dediğimiz uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunlar başlatır. Romatizmal ateş olarak bilinen hastalık; bademciklere yerleşen A grubu beta hemolitik streptokoklara karşı oluşturulan antikorların yol açtığı bir komplikasyondur. Kalp kapakçıklarında bozukluklara yol açabilmektedir.

Doktora ne zaman başvurulmalıdır?
İltihaplı ve büyümüş bademcik-geniz etinin en sık neden olduğu; tekrarlayan boğaz ağrısı, ateş, üşüme-titreme, nefes almada sıkıntı, burun tıkanıklığı, geniz akıntısı, tekrarlayan kulak iltihapları, burun tıkanık olduğundan sadece ağızdan soluk alıp verme, horlama ve uyku bozuklukları gibi belirtiler ortaya çıktığında bir KBB uzmanına başvurulmalıdır.

Doktorlar bademcik ve geniz etini nasıl muayene eder?
Bademcik ve geniz etinin değerlendirilmesinde kullanılan yöntemler; sorgulama, muayene, radyolojik tetkikler, kültür ve antibiyogram, kan testleri ve diğer testlerdir. Burun ve boğazın muayenesinde küçük aynalar veya ışıklı eğilebilir küçük hortumlardan faydalanılabilir. Kültür ve antibiyogram boğazdaki iltihapların teşhisinde önemlidir. Kültürün alınıp alınmayacağı boğazın görünümüne bağlıdır. Muayene ile aynı zamanda boyunda herhangi bir bezenin büyüyüp büyümediği de belirlenir.

Bademcikler ve geniz eti hangi durumlarda alınmalıdır?
Bademcik ve geniz eti ameliyatları KBB kliniklerinde sık uygulanmaktadır. İlaç tedavisinden fayda görülmediğinde, cerrahi olarak bunların alınmasına baş vurulmaktadır. Bu ameliyata karar vermek için kullanılan iki kriter vardır. Kesin ve göreceli olarak ameliyatın gerekliliği belirlenir.

Kesin ameliyatı gerektiren durumlar; üst solunum yolunun bademcik ve geniz eti büyüklüğüne bağlı olarak tıkanması, bademcik etrafında abse (Peritonsiller abse), kötü huylu tümör şüphesi, çene yapısını bozan, kulağa zarar veren geniz eti ve bademcik büyümeleridir.

Göreceli kritelerin başında sık tekrar eden bademcik enfeksiyonları gelmektedir. Bademcik ameliyatlarının %40’ı bu nedenle yapılmaktadır. Son bir yılda 7 defa veya son iki yılda yıl başına 5’er defa veya son üç yılda yıl başına 3'er defa ya da daha sık ateşli bademcik iltihaplanması geçirilmesi durumunda bademcik operasyonu gerekmektedir. Difteri (Kuş palazı) mikrobu taşıyıcıları, kalp kapak bozukluğu olan kişiler, bademcik ve geniz eti iltihaplanmasına bağlı olarak sık orta kulak iltihabı geçirenler ve sosyal endikasyon olarak bademciklerin ağız kokusu yaptığı kişilerin de bademcik ameliyatı geçirmesi gerekir.

Bu ameliyatlar hangi yaşlarda yapılmalıdır?
Bademcik ve geniz eti hastalıkları çocuk yaş grubu sorunu olarak bilinmekle birlikte erişkinler için de aynı kurallar geçerlidir. Ameliyata engel oluşturacak herhangi bir ciddi sağlık problemi olmayan erişkinlerde de bademcik ameliyatı uygulanmaktadır. Alt yaş sınırı zorunlu haller dışında 3 yaş olarak belirlenmiştir. Üst yaş sınırını belirlemek mümkün değildir. Genel olarak ileri yaşlarda bu hastalığın görülme oranı düşüktür ve çoğu zaman basit çözümler tercih edilmektedir.

Bademcik ve geniz eti ameliyatları riskli midir?
Bademcik ameliyatlarının riski oldukça düşük orandadır. İstatistiklerde 14.000 ameliyattan birinde anesteziye veya cerrahiye bağlı ciddi komplikasyon bildirilmektedir. Ameliyat sonrası ciddi kanama oranı 5/1000 gibi düşük orandadır. Bademcik ameliyatından sonra vücudun savunma sistemi ile ilgili bir çok bilimsel çalışma yapılmış ancak net bir sonuç elde edilememiştir. Bademcikleri alınmış insanlarda lenfositlerin bazı tiplerinin sayısında azalma gösterilmiştir. Ancak bunun klinik olarak sorun doğurduğuna rastlanılmamıştır. Bademcik ameliyatından sonra daha kolay farenjit olunduğu yolunda bir inanış vardır. Bademciği alınmış ya da alınmamış insanlarda farenjit görülme oranı aynı sıklıktadır. Bademciklerin alınması farenjit olma oranını artırmamaktadır.