Periferik arter hastalığı (Kalp ve beyin damarları hariç atardamarların tıkanıklığı), atardamarların daralması, tıkanması ve bunun sonucunda atardamarın beslediği bölgeye yeterince veya hiç kan gidememesi durumudur. En önemli ve en sık sebepleri ise
Sigara içilmesi,
Yüksek kan kolesterol seviyesi,
Ailede kalp-damar hastalıkları olması,
Obezite (şişmanlık),
Diyabet (şeker hastalığı) tir.
En sık görülen belirtiler, yürüme ile meydana gelen ve dinlenmekle geçen bacak ağrısı(intermitant klodikasyon), ileri vakalarda istirahatte bacak ağrısıdır. İstirahat ağrısı, damar tıkanıklığının çok ileri düzeyde(çoğunlukla tamamen tıkalı) olduğu ve istirahatte dahi bacaklara yeterli kan ve oksijenin ulaştırılamadığı durumlarda meydana gelir. Ağrı darlık veya tıkanıklığın seviyesine göre ayakları, bacakları veya kalçayı etkiler. Bunun dışında bacaklarda ve ayaklarda uyuşukluk, soğukluk ve üşüme hissi, özellikle ciddi darlıklarda ayaklarda oluşan yaraların iyileşmemesi ve sonunda kangren durumunun meydana gelmesidir.
TEDAVİ:
Tıbbi tedavi
Sigaranın bırakılması ve düzenli egzersizler, yürüme mesafesinde en dikkat çekici iyileşmeyi sağlamaktadır. Egzersiz (tercihen gözetim altında) ve ilaç tedavisiyle semptomlar bir noktaya kadar hafifleyebilir.
Sigara bırakılmalı,
Kolesterol değerleri yüksekse diyet ve ilaçlarla (statinler) kolesterol değerleri normal seviyelere çekilmelidir,
Kilolu hastalara kilo verdirmeli,
Diyabetiklerde de kan şekeri düzeni ayarlanmalıdır.
Hastalar ilaç tedavisi altında düzenli egzersize yöneltilmeli.
Girişimsel tedavi (anjiyografi ile bacak, diz altı ve ayak damarlarının açılması)
İlaç tedavisine rağmen şikayetlerin kısa mesafelerde devam etmesi durumunda girişimsel yöntemlere başvurulur. Darlık veya tıkanıklıkların yerini tanımlamak için görüntülenmesi gerekir. Renkli Doppler ultrasonografi, MR ya da BT anjiyografi veya klasik konvansiyonel anjiyografi kullanılan en sık görüntüleme yöntemlerindendir. Anjiyo yöntemi ile açma işlemi beyin damarları, kol ve bacak damarları, aort damarı, aort damarından ayrılan ana damarlar, akciğere giden damarlar ve böbrek damarlarına yapılabilir. Daralmış veya tıkanmış olan damarlar teşhis edildikten sonra
Balon, ilaçlı balon
stent (tel kafes),
küçük kesici bıçaklı matkap benzeri cihazlar ( tıraşlama, aterektomi)
ultrasonik ses dalgaları(EKOS)
pıhtıyı emen cihazlar (trombektomi), kullanılarak damar tıkanıklıkları açılmaktadır
Son dönemlerde kullanılan cihazların gelişmesine ve bu cihazları kullananın tecrübesine bağlı olarak tamamen tıkalı olan damarlar (özellikle bacak damarları), şeker hastaları ve Buerger hastalarında gözlenen ve çoğunlukla parmaklar, ayak hatta bacak kesilmesine sebep olan diz altı damarları ameliyatsız anjiyo yöntemi (endovasküler girişimler) ile açılmakta olup ileri dönem sonuçları da yüz güldürücüdür.
