İnsanlar D vitamini için güneşe ihtiyaç duyarlar hatta muhtaçtırlar. Güneş ışınları (UV) deride previtamin D’yi üretir bu hemen D vitaminine dönüşür. Daha sonra sırasıyla karaciğer ve böbrekte D vitamini aktif halini alır. D vitamini yağda eriyen sekostreoid bir prohormondur. Tek kaynağı güneştir yani besinlerle alımı azdır.
D vitamini mevsimler, günün saati, cam, güneş kremleri, geleneksel giyinme tarzı, yaşlanma, şişmanlık, ten rengi gibi faktörlere bağlı olarak dönüşümü etkilenen bir vitamindir. Yağda eridiği için depo edilir ancak saydığım bu faktörler ile özellikle kış mevsiminde yetersizliği görülebilir. Yetersizliği halinde bağırsaklardan kalsiyum emilimi azalır; kemik hastalıkları (erişkinlerde osteoporoz, osteomalazi; çocuklarda raşitizm ), kardiyovasküler hastalıklar, metabolik sendrom, kanser, multiple skleroz, romatoid artrit, tip 1 diyabet gibi hastalıkların riskleri artabilmektedir.
Aynı zamanda D vitamini eksikliği yaşlanmayı hızlandırdığı ve yaşam süresini etkilediği üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Kanda D vitamini 30 ng/ dL olmalı ve bunun altında olması yetersizliğin göstergesidir.
Bağışıklık sistemi; son yıllarda yapılan çalışmalar D vitaminin vücudumuzun savaşan hücreleri akyuvarların mikroplar çalışmasında çok önemli rol aldığını göstermiştir. Hastalıklara direnç kazanmak için D vitamini şarttır. Özellikle kış aylarında takviye olarak alınmalıdır.
2. Kalsiyum emilimini artırır; yukarıda da bahsettiğim gibi D vitamini kalsiyum mineralinin bağırsaktan emilimini artırır. Kana karışan kalsiyum da kemiklerin yapısına katılarak kemik oluşumunu sağlar.
3.Fosfor emilimini arttırır; fosfor minerali dişlerin yapısına katılır ve çok önemli rol oynar. D vitaminin fosforun emilimini ve aktif bir şekilde kullanılmasına yardımcı olur.
4.Hücre farklılaşması; D vitamini kontrolsüz hücre çoğalmasını durdurarak kansere karşı savaş açan bir vitamindir. Ve hücrelerin yenilenmesini sağlar.
5.Beyin aktivitesinde D vitamini; araştırmalar yeterli D vitamini düzeyinin beyin aktivitesini düzenlediğini, Alzheimer, mutiple skleroz, Parkinson, epilepsi, şizofreni gibi hastalıklarda D vitamini düzeylerinin yetersiz olduğunu göstermiştir.
6.D vitamini ve zayıflama; yeterli D vitamini almayan insanlarda kilo kontrolünün sağlıklı ve iyi bir şekilde ilerlemediği bulunmuştur. Yani kilo veremiyorsanız nedeni D vitamini eksikliği olabilir.
D VİTAMİNİ HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
Özellikle somon balığı ihtiyacın %90 ını , ton balığı %60 ını ,sardalye %30 unu , hamsi %10 unu, yumurta, süt ve ürünleri, peynir ise %10 unu karşılamaktadır. D vitamin yağda eriyen, vücutta depo edilen bir vitamin olduğu için fazlası toksik etkiye sebep olmaktadır.
Asıl kaynağı güneş ışınları olduğu için güneş ışınlarının dik geldiği 11:00- 15:00 yüzünüz, kollarınız ve bacaklarınız 10-20 dk lık yürüyüşler D vitamininin vücutta sentezlenmesi için yeterli olacaktır. Her hangi bir sağlık sorunu olmayan kişiler tam yumurta ve peynir ile güne başlayarak besinsel olarak da D vitaminini almalıdırlar. Ancak soğuk kış aylarında güneş ışığının gelme açısının yetersizliği ve soğuk havalardan dolayı azalan D vitamini seviyelerini kontrol amaçlı kan tahlili yaptırmanızı ve ek D vitamini almanızı öneririm.
