Yemek borusu ağızdan başlayıp midede sonlanan kastan yapılmış özel bir tüptür. Görevi yutulan gıda ve içecekleri mideye ulaştırmaktır.
Günümüzdeki birçok kanser türü gibi yemek borusu kanseri de çevresel etkenlerle yakından ilişkilidir.bunların başında sigara içmek yer alır. Bu özellikle yanında alkol alınması yemek borusu kanser riskini artırmaktadır.
Ayrıca aşırı sicak içecekler, sebze ve meyveden fakşr yağlı öğünler gastroözafageal reflü denilen mide asit sıvısının yukarı geriye kaçarak oluşturduğu yemek borusu hasarı da kanser oluşumunu artımaktadır.
Yemek borusu kanseri iki farklı tipte, yassı hücreli(genelde üst kısımda) ve adenokarsinom (genelde alt kısımda ) tipinde olabilir. Fakat belirtiler her ikisinde de aynıdır, değişmez İlk başlarda kanser dokusu küçük olduğu için her hangi bir belirti yoktur. Ancak ilerledikçe bazı belirtiler ortaya çıkar. Bunların içinde en önemlisi yutma güçlüğüdür. Bu durum kanser ilerledikçe yemek borusunun geçişini tıkamasından kaynaklanır. Sanki kursakta yemek takılmış hissi oluşur. Diğer belirtiler arasında yemek sonrası kusma (özellikle sindirilmemiş gıda)yemek sonrası veya sonrasında artan göğüste veya sırtta ağrı, kilo kaybı, kanlı kusma,yutma ile birlikte öksürük, ses kısıklığı ve hazımsızlık sayılabilir. Bu belirtiler başka bir çok hastada da olabileceği için bu yakınmalarınız olursa mutlaka doktorunuza başvurun; ek bazı testler yapılacaktır. Kanser ilerledikçe kanseri oluşturan hücreler bulundukları dokudan ayrılır. Lenf sıvısı (özel bir çeşit kan savısı) organ yakınındaki lenf düğümlerine ve kan yolu ile bedenin başka yerlerine yayılabilir.
Tanı:
Kan testleri yanında tanıda en çok kullanılan tetkikler ilaçlı grafi (baryumlu özafagus grafis) ve endoskopi(içbakı) tetkikidir. Endoskopi ile ultrason yapılabilir. Bunda tümörün derinliği ölçülür. Bilgisayarlı tomografi le hastalığın başka yerleri tutup tutmadığı saptanmaya çalışılır. Başka yeni yöntemlerdede (PET-pozitron emisyon tomografisi, MRG- manyetik rezonans görüntüleme) hastalığın durumunu değerlendirmek için kullanılıyor.
Tedavi:
Hastalığın yaygınlık derecesi ve genel sağlık durumuyla da ilgilidir. Kanser erken aşamalarda yakalanabilirse ve genel sağlığımız iyiyse cerrahi öncelikle düşünülmesi gereken tedavi yöntemidir. Ancak tersi durum varsa belirtileri kontrol etmek ve hastalığın ilerlemesini durdurmak amaçlı diğer tedavi yöntemleri uygulanabilir.
Güç kaybı ve zayıflama belirginse ameliyat öncesi bir süre damardan beslenme destek tedavisi gerekebilir. Mümkünse geride hiç tümör burakmadan cerrahi yapılır. Kanserin yerine ve seviyesine göre göğüs kafesi, karın ve boyun açılabilir. Bazı cerrahlar göğüs kafesi açılarak lenf bezlerinin geniş olarak çıkarılmasını savunmakta, diğerleri ise göğüs kafesinin açılmasının ek bir yarar sağlamdığını, sadece karın ve boyun açılarak yapılan ameliyatın yeterli olabileceğini belirtmektedir.
Etkilenen yemek borusunun genelde hepsi ve çevre lenf düğümleri çıkartılır.Bu çıkarma işleminden sonra genelde mide karından serbestleştirilerek yemek borusunun olduğu yatağa, boyuna doğru çekilir. Midenin üst ucu boyunda ağız tabanı ile birleştirilir,böylece gıda alımı ağızdan olabilir. Midenin kullanmadığı durumlarda yemek borusu yerine sırasıyla kalın barsak ve ince barsak kullanılır.
Işın tedavisinde (radyoterapi) dışardan veya içerden güçlü X- ışınları kanserin bulunduğu alana gönderilir.Genellikle ameliyat ve ilaç tedavisinde (kemoterapi) birlikte uygulanılır. Kemoterapide kanser hücrelerini öldüren veya çoğalmasını durduran bazı ilaçlar kullanılır. Bu da ışın tedavisi gibi genellikle cerrahiye ek olarak kullanılır. Bu hastaların tedavisi zor, bazı durumlarda da mümkün değildir. Bu nedenle oluşmaması için önlem almak ilk olarak sigara içmemek, en iyi seçenektir.
Yemek borusu kanserinin belirtileri nelerdir?
Yemek borusu kanseri genellikle hastanın şikayetlerinden yola çıkılarak konulur.
Aşağıdaki belirtilerin bazılarının varlığı yemek borusu kanseri şüphesini uyandırmalıdır?
1. En sık görülen belirli yutma güçlüğüdür. Bu başlangıçta yutulan gıdaların yemek borusundan geçerken takılması şeklindedir. Başlangıçta daha çok katı gıdalar yutulamaz iken, zaman içinde hasta su bile içemez.
2. Kusma ve yutulan gıdaların ağza geri gelmesi,
3. Gıdaların yutulması sırasında ağrı oluşması,
4. Üst karın bölgesinde yanma hissi veya ağrı.
5. Tükrük salgısının artması
6. Kilo kaybı, zayıflama.
7. Ses kısıklığı, öksürük.
Yemek borusu kanseri kimlerde daha sık görülür?
1. Erkeklerde
2.Şişmanlarda,
3. Sigara içenlerde,
4. Kronik alkol tüketicilerinde,
5. İleri yaşlarda
6. Kronik reflü hastalığına bağlı Barrett özafagusu gelişenlerde,
7. Taze meyve ve sebzeleri az tüketen kişilerde,
8. Kaza veya ihtiyar amacıyla toksit madde içenlerde daha sık görülür ve
9. Yemek borusu hastalıklarından biri olan aklazyada.
Yemek borusu kanseri nasıl teşhis edilir?
Yemek borusu teşhisi için yemek borusunun ilaçlı film veya endoskopi ile incelenmesi yeterli olmaktadır. Ancak hastalığın yayılım derecesinin anlaşılmasınıda veya tedavi sonrası takibi için endoskopik ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, MRG ve PET gibi görüntüleme yöntemleri kullanmaktadır.
Yemek borusu kanserinde tedavi yöntemleri nelerdir?
yemek borusu kanserinin tedavisinde kullanılan ana tedavi yöntemleri cerrahi ilaç (Kemoterapi) ve şuan-isin (radyoterapi) tedavisidir.
Yemek borusu kanserinde en etkili tedavi yöntemi ''cerrahi'' dir.
Cerrahi tedavinin amacı nedir?
Yemek borusu boyundan başlayıp karın içine kadar devam eder. Bu konumu ve pek çok hayati organ ve damarlar ile yaptığı yakın komşuluk nedeni yemek borusu ameliyatlarının gerçekleştirilmesi diğer bir çok ameliyattan daha zordur. Ameliyatta kanser, yayılma olasılığı olan bezeleri (lenf nodlarını) de kapsayacak şekilde steril- temiz cerrahi sınırlarla birlikte çıkarılmalıdır. ( Radikal özafajektomi- Lenfadenektomi)
Yemek borusu kanserlerinin çoğu tanı konulduğunda lenf bezlerine yayılmış durumdadır.
Lenf bezlerine yayılma olduğunda yanlız yemek borusunun çıkarılması yetersiz bir tedavi yaklaşımı olur ve başka bir çözüm bulunamaz ise hastalık kısa bir süre içinde tekrarlar.Bu nedenle yemek borusu kanserlerinde kanserin yayılma olasılığının olduğu tüm lenf bezlerinin çıkarılması gerekir.Bu işlem ameliyatın vazgeçilmez prensiblerinden biridir.
Yapılan cerrahi yöntemleri nelerdir?
Kanseri yemek borusundaki yerine göre değişik ameliyat şekilleri kullanılır.
1.Açık (klasik)yöntem
Yemek borusunun bir bölümünün çıkarılması
Mideye çok yakın olan tümörlerde karından veya göğüs boşluğundan yapılan kesi ile yemek borusunun sadece alt kısmı çıkarılır.Çıkarma işlemini takiben mide göğüs boşluğu içinde tekrar yukarıdaki yemek borusu bölümü ile cerrahi yöntemle birleştirilir. Bazen bu işlem için hem karnı hem de göğüs boşluğunu açmak gerekir.
Yemek borusunun tamamının çıkarılması
Diğer bir ameliyat şekli yemek borusunun tamamının çıkarılmasıdır. Bu işlem iki veya üç ayrı kesi kullanılarak yapılabilir.(Ivor Lewis-sag torakotomi+laparotomi;Sweet prosedürü-sol torakotomi + laparotomi; Sol torakoabdominal ozofajektomi)
Bazı hastalarda karnından ve boyundan yapılan iki ayrı kesi ile yapılır. Yemek borusu çıkarıldıktan sonra hastaya midesinden veya kalın bağırsağından yeni bir yemek borusu yapılır.
Bu ameliyatlarda kanser tarafındaki lenf bezlerinin çıkarılaması teknik olarak mümkün değildir.
Bu kanserin bu bölgedeki lenf bezlerini tuttuğu hastaların daha sonraki tedavisinde önemli prıblem yaratır.
Üç kesi yapılan ameliyatlarda lenf bezleri yeterince temizlenebilir. Ancak yapılan üç ayrıkesi nedeniyle ameliyat sonrası dönem özellikle ileri yaşta olup ek problemleri olan hastalarda oldukça sıkıntılıdır. Bu hastalarda solunum sistemi ile ilgili çok ciddi problemler yaşanabilir.
2. Laparoskopik ve torakoskopik yöntem
Yemek borusu tedavisindeki önemli gelişmelerden biri de tüm ameliyatların laparoskopik olarak yapılabilmesidir. Yemek borusu kanserlerinin laparoskopik yöntemle yeterli onkolojik temizlik sağlanarak güvenli bir şekilde tedavi edilebileceği son yıllardaki çalışmalarda gösterilmiştir. Bu yöntemde ameliyat sonrası dönemin çok daha iyi geçmesini sağlamak amacıyla laparoskopik ve tarokoskopik yöntemler birlikte kullanılır. Bu ameliyatta yapılan işlem üç kesili klasik yöntemle aynıdır. Ameliyat hastanın karnına ve göğüs boşluğuna yapılan çok küçük 4-5 kesiden içeri sokulan çapları 0.5-1 cm arasında değişen borucuklar yardımı ile yapılır. Yemek borusu ve çevre lenf bezleri birlikte çıkarılır. İşlem deneyimli deneyimli ellerde güvenilir bir işlemdir. Ameliyat sonrası solunum problemleri çok daha az görülür. Hastalar çok daha az ağrı duyar, hastanede daha kısa süre yatar ve daha kısa bir süre içinde normal yaşamlarına dönerler. Kozmetik görüntü oldukça iyidir. Laparoskopik - torakoskopik yemek borusu kanseri tedavisi bu alanda en yeni ve etkili yöntemdir.
Yemek borusunun çıkarılmaması
Bazı durumlarda yemek borusundaki tümör çıkarılamaz. Bunun en temel nedenleri;
1. Hastanın genel durumunun büyük bir ameliyata izin vermemesi,
2. Kanserinin ameliyatla çıkarılmasının mümkün olmaması ve
3. Kanserin uzak organları tutmasıdır.
Bu şekilde tümörü olduğu yerde burakılan hastalarda hastayı beslenmesi amacıyla endoskopik stent, endoskopik gastrostomi ve ameliyatlarla by-pass gibi değişik tedavi şeçeneklerinden yararlanılabilir.