Uykuda yemek yeme, Uyku ile ilişkili yeme bozukluğu olarak adlandırılan bir uyku hastalığıdır.
Uykuyla ilişkili yeme bozukluğu, uyku esnasında tekrarlayıcı ve takibinde sorunlara neden olacak şekilde istemsiz yeme ve içme davranışı ile şekillenir.
Yeme atakları uyku sırasında istemsiz ya da ‘kontrol dışı’ davranış olarak ortaya çıkar. Tipik olarak uykudan kısmi uyanma esnasında olur ve –olay- kısmen hatırlanır. Bazı hastalar, klasik uykuda yürüme hastalarında olduğu gibi, yeme atağı esnasında tam olarak uyandırılamazlar ve sabah olduğunda gece yeme atağını hiç hatırlamazlar. Diğer yandan, bazı hastalar atak esnasında belirgin olarak uyanık görülürler ve sabahleyin ataklarını hatırlarlar. Uyku ile ilişkili yemeye şunlardan bir ya da daha fazlası da eşlik etmektedir: yemeklerin tuhaf çeşit ve kombinasyonlarda tüketilmesi veya zehirli ya da yenilmeyen maddelerin (ör., donmuş pizza, çiğ pastırma, tereyağlı sigara, kedi maması, kahve çekirdeği, amonyaklı temizleme sıvıları) tüketilmesi; uykunun bölünmesine bağlı uykusuzluk; uyku ile ilişkili kendine zarar verme; sabah iştahsızlık ve karında şişlik hissi; kilo alma ve şişmanlık gibi istenmeyen sağlık etkileri.
Yeme ataklarının sayısı geceden geceye değişen bir sıklıkta olup, gece içinde pek çok kez ortaya çıkabilir. Yeme atakları uykunun herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Tercihen yüksek kalorili yiyecekler tüketilir. Uykuyla ilişkili yeme esnasında tüketilen yiyecekler tipik olarak o kişinin gündüz tercih ettiği yiyecekler değildir. Uykuyla ilişkili yeme bozukluğuda, hasta durdurulamaz bir biçimde yer; atak sırasında aslında açlık ve susuzluk hissi yoktur. Yeme atakları bazen rüyadaki yiyecek ile ilişkili hareketler olarak hatırlanır. Basit yiyecekler ya da tamamen sıcak veya soğuk yemekler hazırlanabilir ve tüketilebilir. Yiyecekler ile uğraşırken sıklıkla sakarlık izlenir. Alkollü içecekler hemen hiç bir zaman tüketilmez. Atak sırasında kişiye müdahale yapılırsa genellikle öfke ve sinirlilik ortaya çıkar.
Uyku ile ilişkili yeme bozukluğunun sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte, kadınlarda erkeklere oranla çok daha sık görülür. Genellikle 20’li yaşlarda başlar.
Uykuyla ilişkili yeme bozukluğu tek başına bir hastalık olabileceği gibi diğer uyku hastalıkları ile de ilişkili olabilir. Uykuda yürüme, uykuyla ilişkili yeme bozukluğu ile en sık birliktelik gösteren uyku hastalığıdır. Uykuyla ilişkili yeme bozukluğu ile birliktelik gösteren diğer uyku hastalıkları arasında Huzursuz bacaklar sendromu, uyku apne sendromu ve uykuda hareket bozukluğu yer alır. Bazı ilaçlar uykuyla ilişkili yeme bozukluğunu tetikleyebilir. Uykuyla ilişkili yeme bozukluğunun sigarayı bırakmayı takiben ya da alkol veya madde kullanımının kesilmesi, ani stres sonrası, gündüz bir diyetin başlanması, narkolepsi ve diğer bazı hastalıkların başlaması ile birlikte başladığı da bildirilmiştir.
Uykuyla ilişkili yeme bozukluğu sinsi başlar ve yerleşir. Seyri genellikle ara vermez. Düzensiz yemek hazırlama, uğraşma ve tüketme nedeniyle çizikler, yanıklar ve diğer kazalar ortaya çıkabilir. Yemeği fırında veya ocakta pişirirken, ya da yemek halen pişerken mutfağı terk etmeye bağlı olarak yangınlar çıkabilir. Tipik olarak geceleri ‘ayırt etmeksizin’ yemeye bağlı, aşırı kilo alma ve şişmanlık; şeker hastalığının kontrolünün bozulması; kan yağlarının artması ve alerjik olabilecek yiyeceklerin tüketilme riski gibi, birçok istenmeyen durum ortaya çıkabilir. Buna ek olarak, ertesi gün yapılacak bir cerrahi nedeniyle gece aç kalma hazırlığı boşa gidebilir. Dahası, utanma ve gece yemelerini kontrol etme başarısızlığına bağlı olarak ikincil depresyon ortaya çıkabilir.
Uykuyla ilişkili yeme bozukluğunun nedeni bilinmemektedir. Çok sayıda yatkınlık oluşturan ve tetikleyen faktör vardır. Uykuyla ilişkili yeme bozukluğu olan hastaların yarıdan fazlasında gece yemelerin başlamasından önce var olan diğer bir parasomni (uykuda yürüme, konuşma vb) öyküsü vardır ki bu durum, parasomni varlığının uyku ile ilişkili yeme bozukluğu için ana risk faktörü olduğunu göstermektedir.
