ÜÇ BOYUTLU GÖRME VE 3-D TV LERİN GÖZ SAĞLIĞINA ETKİSİ
Üç boyutlu görme nedir ?
Üç boyutlu görme insan görmesinin en önemli özelliğidir. Hayvanlar aleminde bir çok canlıda üç boyutlu görme yoktur. Her iki gözden beyne gönderilen görüntüler beynimizce tek görüntü haline çevrilerek derinlik hissi ortaya çıkar. Buna Stereopsis yada Üç boyutlu görme adı verilir. Bu sayede derinlik ve cisimler arası mesafe algılaması yapılabilir. Bir gözümüzü kapatarak uzakta iki işaret parmağımızı bir birine değdirmekte zorlanırız. İki gözümüz açıkken bunu kolaylıkla yapabiliriz. Bu örnek bize üç boyutlu görmenin fakını açıklar.
Üç boyutlu görmenin oluşabilmesi için aynı görüntülerin farklı açılardan her iki gözümüzün aynı noktalarına (görme merkezi) düşmesi gerekir. Bu noktalarda alınan görüntüler beynimize gönderildiğinde beynimiz faklı açılardan alınmış bu iki görüntüyü birleştirerek tek bir görüntü haline getirir. Görüntüler arasında bir miktar farklılık olduğunda gözümüz füzyon ( örtüşme) mekanizmasıyla görüntüleri eşit hale getirebilir. Kalan bir miktar faklılıkta beynimiz tarafından giderilerek üç boyutlu görüntü oluşur.
Her iki göz birbirine paralel (ortoforik) değilse, bir gözde her hangi bir nedenle az görme varsa o zaman beynimize iki eşit görüntü gidemeyeceği için üç boyutlu görme oluşmaz. Bu durumda çift görme gelişebilir. Çocuklukta meydana gelmiş bir probleme bağlı ise kayan yada az gören gözün görüntüsü beyin tarafından yok farz edilir. Bu duruma da süpresyon (baskılama) adı verilir.
Göz kayması olanlar, bir gözünde yüksek düzeyde kırma kusuru olanlar, her hangi bir göz hastalığına bağlı bir gözün görme yeteneğini kaybetmiş olanlar tam olarak üç boyutlu göremezler.
3- D Televizyonlar nasıl çalışıyor?
Üç boyutlu tv lerde her iki göze farklı açılardan aynı görüntüler ulaştırılıyor. Bunun için çeşitli gözlükler kullanılıyor. Çift renkli camlı gözlükler (kırmızı- yeşil) yada polarize gözlükler kullanılıyor. Bu özel filtreli gözlükler ile görüntülerden biri, bir gözümüz diğeri ise diğer gözümüz tarafından algılanmakta ve beynimizin iki imajı, derinliği olan tek bir imaj olarak yorumlamasına yardım etmektedir. Beynimiz çift görüntüyü birleştirerek üç boyutlu görüntü ortaya çıkarıyor.
3- D Televizyon veya film seyrederken dikkat edilmesi gerekenler;
Üç boyutlu görüntüyü sağlayabilmek için gözümüzün ve beynimizin ekstra efor sarf etmesi gerekiyor. Bu durumda uzun süre 3 d tv seyredildiğinde göz yorgunlukları, bulanık görmeler ve bağ ağrılarına neden olabilir.
Gözlerinde her hangi bir hastalık olanlar, göz kuruluğu olanlar ve okurken ve tv seyrederken uyum problemi yaşayanlarda bu şikayetler daha da belirgin olabilir.
Daha önceden göz ameliyatı geçirmiş olanlar daha dikkatli olmalıdır. Göz kuruluğu ve göz yorgunluğu daha çok görülebilir.
Gözünde şaşılık olanlar, tembellik olanlar ve yüksek numaralı gözlük kullananlar üç boyutlu görüntüyü yakalayamayabilir. Böyle probleme sahip olanların kendilerini kontrol ederek 3-D li TV almalarında yarar vardır. Çünkü üç boyutlu görme ancak iki gözümüzün de sağlam olması ve görüntüleri iyi algılaması durumunda ortaya çıkar.
Özellikle yaz aylarında hızla yayılan göz enfeksiyonları aynı gözlüğün farklı insanlar tarafından kullanılması durumunda başkalarına bulaşabilir. Sinema salonlarında bu durum dikkate alınmalı ve tek kullanımlık gözlükler tercih edilmelidir.
Öneriler
Uzun süre film seyretmekten kaçının, her yarım saatte bir ara vererek gözlerinizi dinlendirin.
Kontakt lens kullanıyorsanız ve her hangi bir göz rahatsızlığınız varsa aralarda suni göz yaşı kullanın.
Gizli yada aşikar göz kaymanız varsa 3-D TV kullanmayın.
Özellikle sinemalarda gözlüklerle geçebilecek göz enfeksiyonlarına dikkat.
Op.Dr.Faruk Eroğlu
