Herkesin bildiği gibi -genel olarak- hiperaktif denildiğinde, hemen akla aşırı yaramaz, gürültücü, yerinde duramayan, mobilyaların ve sıraların tepesinde gezen çocuklar gelir. Oysa bu kişiler hiperaktif tip dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğudur (DEHB).
Oysa 3 çeşit hiperaktif (DEHB) vardır;
1- Hiperaktif baskın tip
2- Dikkat eksikliği baskın tip
3- Kombine (dikkat eksikliği+hiperaktivite)
Dikkat eksikliği tip hiperaktivite (DEHB) pek bilinmez ve genellikle gözden kaçar. Dediğimiz gibi, hiperaktif olarak aşırı yaramaz çocuklar damgalanmıştır. Dikkat bozukluğunun da bir hiperaktivite çeşidi olabileceğini, genellikle pek çok kişi bilmez. Bu nedenle; dikkati bozuk tip hiperaktifler hastalıklarıyla neredeyse bir ömür geçirirler. Dalgın, unutkan, dinlemeyen, son dakikaya erteleyen, dağınık, sakar, dikkatsiz olarak…
Bizler yaptımız çalışmada sosyal fobiklerin %60'ında erişkin dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu (DEHB) saptadık. Özellikle dikkat eksikliği baskın tip DEHB çok fazlaydı. (Bu çalışma yayın aşamasındadır.)
Genel olarak bakıldığında sosyal fobisi olan kişiler genellikle sessiz, sakin, uysal ve uyumludurlar. Birçok sosyal fobik hastama kendisinin bir hiperaktif olduğunu ve erişkin olmasına rağmen hiperaktivitesinin devam ettiğini söylediğimde çok şaşırmışlardır. Bana ilk yanıtları "Ama doktor bey, ben uslu bir çocuktum. Nasıl hiperaktif olabilirim ki?" şeklinde
olmuştur. Onlara, dikkati bozuk tip hiperaktif olduklarını açıkladığımda çok şaşırmışlardır. Çünkü bu kişilerin dikkat bozukluklarının bir hiperaktivite çeşiti olduğu gözden kaçmış, nedense hiç sorgulanmamıştı. Birçok psikiyatr meslektaşımızın bile gözünden kaçmıştı.
Dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu (DEHB) bir çocukluk hastalığı olarak bilindiğinden, belki de en çok çocuk-ergen psikiyatristleri bu konuya aşina idi. Ama son dönemde yapılan çalışmalarda DEHB'nun sadece çocukluk ile sınırlı olmayıp, adolesan ve erişkinlik yaşamını da etkilediği, erişkinlikte uzun dönem devam ettiği gösterilmiştir. Bu nedenle günümüzde erişkin hiperaktivitesi kavramı ortaya çıkmıştır.
Peki bu dikkat bozuk olan, dikkat eksikliği baskın tip erişkin hiperaktiflerin özelliği nedir?
1- Dikkatsizlikten kaynaklanan birçok hata yapar.
2- Oyun oynarken ya da iş yaparken dikkatini sürdürmekte zorlanır.
3- Dinlemez (Ders, toplantı vb.)
4- Yönengelerin izlemekte zorlanır.
5- İşlerini düzene sokmakta ve organize olmakta zorlanır.
6- Dikkat gerektiren işlerden hoşlanmaz ve kaçınır.
7- Eşyalarını kaybeder.
8- Dikkati kolayca dağılır.
9- Günlük etkinliklerde unutkandır.
Yukarıdaki özelliklerin hiç birinde aşırı hareketlilik ve yaramazlık yoktur. Bu nedenle; bu tip hiperaktiflerin gözden kaçması da oldukça kolaydır.
BU DURUMDA SOSYAL FOBİ VE DİKKAT BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ EŞ ZAMANLI VERİLMELİDİR.
