Günümüzün en büyük sorunlarıdan olan aşırı stres yorgunluk uykusuzluk dengesiz beslenme beraberinde olumsuz sonuçlar doğuruyor. Bu olumsuz sonuclar geri dönüşü olmayan hastalıklara yol açıyor. Bu hastalıkların başında da ms (multiple skleroz) yer almaktadır. nörotravmanın ardından genç erişkinlerde en sık görülen nörolojik bozukluktur. Sadece ABD'de yaklaşık 350.000-400.000 doktorlarca tanı konmuş kişi vardır. Hastalığın nedeni daha tam olarak anlaşılmamış olmakla birlikte, genetik ve çevresel etkenlerin birleşimiyle ortaya çıktığına inanılmaktadır. Çeşitli tipleri olsa da tümü merkezi sinir sisteminin (MSS) yangısı (enflamasyonu) ile nitelenir. Ana problem vücudun sinir dokunun etrafını çevreleyen ve bir kılıf olan miyelin kılıfının harabiyetidir. Kısaca öz bağışıklık hastalığıdır. Yani bağışıklık sisteminin kişinin kendi hücrelerini tanıyamaması, bunun sonucunda vücutta yabancı madde sanıp yok etmeye çalışması ile sonuçlanıp vücudun kendi kendine zarar vermesidir.
Bir MS hastası, MS'i şu örnekle tanımlıyor. "Elektrik kablolarını düşünün. Tellerin üzeri, yalıtımı sağlayan plastikle kaplıdır. Bir sebepten kabloların üzerindeki plastik sıyrılır veya yer yer açılır. Bu durumda çıplak teller birbirine değer ve kısa devre olur. İnsan vücudunda da binlerce kilometre sinir vardır ve bu sinirlerin üzeri miyelin denen yağlı bir madde ile çevrelidir. MS te bu miyelin yer yer yok olur ve vücutta kısa devre oluşur." Hastanın da dediği gibi bir nevi kaçaklar söz konusu oluyor bu kaçaklar nedeniyle de yeterli düzgün iletimi sağlayamadığı için denge kordinasyon problemleri ortaya çıkıyor.
Hastalığın adı iki sözcükten oluşmaktadır:
Multipl: çoklu yani bir ya da daha çok bölgede etkin olmak
Skleroz: Kalınlaşma Sertleşme yani vücudun savunma mekanizmasının myelin kılıfına saldırması sonucu, bu kılıfı sertleştirerek işlevsiz duruma getirmesi.
Multiple Skleroz: miyelin kılıfının deformasyonu sonucu oluşan rahatsızlık
Vucudun yabancı madde diye saldırdığı miyelin kılıfı yağlı yumuşak ve iletken bir yapıya sahiptir. Amacı sinir iletiminin düzgün ve hızlı olmasını sağlamaktır bu kılıfın etkilendiği bölümler artık işlev görmez hale gelir bu işlevsizlik sonucu iletim de aksaklıklar ortaya kaçaklar ortaya cıkar. Bu etkilenimin olduğu yerde sertleşme işlevsizleşme olur ki buna PLAK denir. Plak MS hastalığında çok önemli yer tutar plak sayısının çok olması MS in hastalığının olumsuz sonucunun daha çok görüleceğini göstermektedir. Gelen impuls (akım) plağa geldiğinde iletim sağlayamayacak ve iletim aksamalar olacak bu da bu hastalığı ortaya cıkaracaktır. Hastalığın etkilediği kişiler çoğunlukla 20-40 yaş arası erişkinlerdir. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere oranla iki katıdır. Hastalığın coğrafyası da, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe genişler. Daha çok Kuzey Avrupa'da yaygındır.
MS YOL AÇAN FAKTÖRLER NELERDİR;
Hastalığın ana nedeni bilinmemektedir ama yapılan araştırmalar genetik geçişli olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte çevresel etmenlerin de (yorgunluk sinir stres travma kötü beslenme vs.) etkilediği bilimsel gerçektir.
Bununla birlikte; Bu konuda üç yaygın teori vardır:
I- Virüs Saldırısı
MS bazı yavaş etkili virüsler tarafından meydana getirilebilir
II- Bağışıklık reaksiyonu
MS, vücudun yanlışlıkla kendi dokusuna saldırdığı bir oto-ümmin reaksiyon sonucunda ortaya çıkmış olabilir.
III- Kombinasyon
Hem virüsler hem de bağışıklık sistemi reaksiyonu MS’e yol açabilir. Virüsler vücuda girdiğinde hücreler içinde gelişmeye başlarlar. Vücudun savunma mekanizması hem virüslere karşı hem de vücudun kendi hücrelerine karşı tahrip edici olabilir.
NE GİBİ BELİRTİLERİ OLABİLİR VEYA NE GİBİ SEKELLER BIRAKABİLİR;
Bulanık ya da çift görme, (gözbebeklerinin istemsiz hareketi),
Beceriksizlik,
Konuşma bozukluğu,
Duygu durumlarda kolayca değişebilme niteliği,
Yorgunluk
Elde sinirlerdeki harabiyet nedeniyle kasların işlev yapamama hali ile karakterize paralizi (felç) durumu,
Vücudun tek tarafını tutan felç durumu,
His kaybı, uyuşma ve karıncalanma hissi,
Sık idrara çıkma ve idrar kaçırma (inkontinans)
Erkeklerde iktidarsızlık,
koordinasyon bozukluğu
Sadece bir kol veya bir bacağı tutan felç,
Denge problemi ve baş dönmesi
TEDAVİSİ;
Günümüzde hastalara tüm MS çeşitlerinde kortizon (metil prednizolone) ve ataklı MS çeşitlerinde kortizon ve beta-interferon veya copaxone vb. tedavisi verilmekle birlikte FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON önerilmektedir. Bu rahatsızlıkda ataklar sonrası kaybedilen işlevlerin geri kazanılabilmesi için ayrıca geçirilen atağın bıraktığı sekeli azaltabilmek için iyi bir fizik tedavi programı şarttır. Bu program da hasta için gerekli olan her sey fizyoterapisti tarafından belirlenmeli ve uygun tedavi programı çıkarılmalıdır.
Bu program dahilinde denge koordinasyon germe kuvvetlendirme dreçli egzersizler progresif egzersizler PNF fasilitasyon inhibisyon teknikleri gibi bir çok tekniklerden faydalanılarak hastalığın tedavisi mümkün olduğunca yapılmalıdır. Aksi takdirde iyileşme şansını kaybedebilir.
KORUNMA YOLLARI
Bu rahatsızlığın nedeni net olarak belli değildir. Fakat yapılan araştırmalar düzenli beslenmenin stresden uzak bir yasam tarzının sürdürülmesinin düzenli olarak spor yapmanın hastalığa yakalanma riskini azalttığını göstermektedir.
