KOAH, “ Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı” isminin baş harflerinden oluşan kısaltılmış bir hastalık ismidir.
KRONİK kelimesi uzun süredir devam eden anlamındadır.
OBSTRÜKTİF kelimesi tıkayıcı anlamındadır ve bu hastalıkta nefes borularının (bronşların) tıkandığını göstermek için kullanılır.
Bu iki kelimenin anlamları doğrultusunda KOAH’ı, “uzun süredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalıktır” şeklinde tarif edebiliriz. Kronik (Müzmin, uzun süreli) Obstrüktif (Tıkayıcı) Akciğer Hastalığı olan KOAH nefes yollarında mikroplarla oluşmayan bir iltihaplanmaya bağlı oluşan ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.
Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olan Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) özellikle sigara dumanı, diğer zararlı gaz ve parçacıklara bağlı olarak gelişen havayollarının mikrobik olmayan güçlü bir iltihabı sonucu oluşur. Genellikle ilerleyici ve geri dönüşü olmayan yani kalıcı özellikte akciğerde hasar oluşumu vardır. Bu kalıcı ve ilerleyici iltihabi olay küçük solunum yollarında daralma, akciğerde harabiyet ve akciğerlerin hava ile dolup boşalmasında zorluğa yol açar.
Bu iltihap, akciğerdeki küçük hava odacıklarının harabiyeti (amfizem) sonucu hava yollarının daralmasıyla 40 yaş ve üzerinde ortaya çıkar. Hava yollarında daralma ve akciğerin en küçük birimi olan hava keseciklerindeki harabiyet giderek artar. Normalde balon gibi esnek olan genişleyip-daralabilen havayolları bu özelliğini yitirir. Genişlemiş hava keseciklerine giren havanın çıkması zorlaşır, daha da şişmeye başlar. Hava keseciklerindeki bu değişiklikler anormaldir ve kalıcı olur. Bu bulgular “Amfizem’’ olarak adlandırılır.
KOAH’ta ayrıca küçük havayolları mikrobik olmayan iltihap nedeniyle şişer, balgam üreten bezlerin aşırı çalışması sonucu balgam miktarında artış olur. Daralan havayollarından havanın geçişi güçleşir. Bu bulgular ise “Kronik bronşit’’ olarak tanımlanmıştır. KOAH tanımı içinde “Kronik Bronşit” ve “Amfizem” birlikte yer alır.
Sonuç olarak hasta soluk verirken solunum yollarının olması gerekenden erken kapanmasına yol açar ki bu durum spirometri yani solunum fonksiyon testi ile ölçülmektedir. Kronik bronşit terimi ise bahsedilen iltihabi olayın gelişme süreci içinde oluşan birbirini izleyen en az 2 yıl boyunca yılda en az 3 ay süren öksürük ve balgam çıkarma olarak tanımlanabilir.
Sonuç olarak nefes darlığı ve/veya kronik öksürük ve balgam çıkarma gibi şikayetlere neden olur. Hastalığın ilk aşamalarında ortaya çıkan öksürük yakınması aslında hastalığın ilk belirtisi olmasına rağmen genellikle bu şikayet “sigara içimine” bağlanır ve hasta daha geç doktora başvurur. Hastalık bu ilk aşamada saptanabilirse, hastalığın ilerlemesi durdurulabilir.
KOAH’ın görülme sıklığı 40 yaş üstü yetişkinlerde %15-20’dir. Bir diğer deyişle toplumumuzda 40 yaş üstü her 5 kişiden birinde KOAH vardır. Küresel Hastalık Yükü Çalışması verilerine göre, KOAH yılda 2.9 milyon ölüme neden olmaktadır. Günümüzde tüm dünyada 3. ölüm nedeni haline gelen KOAH, tüm ölümlerin de %5.5’inden sorumludur. Türkiye’de solunum sistemi hastalıkları en sık görülen 3. ölüm nedenidir ve bu ölümlerin de %61.5’i KOAH nedeniyledir.
KOAH dünya çapında, hastalık nedeniyle ölümlerin ve hastaneye yatış gerektiren durumlar en sık nedenlerinden biridir. Birçok ülkede KOAH önemli ölüm nedenlerinden biridir.2020 yılında KOAH ‘ın dünya çapında hastalık nedeniyle ölümlerin en sık 3. nedeni olacağı tahmin edilmektedir.
Yapılan geniş kapsamlı araştırmalarda KOAH sıklığı, sigara içmeyenlere göre sigara içen ve geçmişte sigara içmiş olanlarda, 40 yaşın üzerindekilerde, kadınlara göre erkeklerde daha hızlı artmaktadır. KOAH poliklinik, acil servis ve hastaneye yatışa sebep olan hastalıklar içinde en sık nedenlerden biridir. KOAH ile birlikte hastanın yaşlı olması, kalp hastalığı gibi KOAH ile ilişkili hastalıkların olması hastaneye yatış gerekliliğini arttırmaktadır.
