Kronik non bakteryel prostatit –kronik pelvik ağrı sendromu

Kronik bakterisiz prostatit (Kategori 3 prostatit) geniş bir yaş grubundaki erkekleri etkileyen kronik bir sendromdur. Bu tablo altında incelenen hastaların pek çoğunda hastalığın  ortaya çıkış sebepleri ve oluşum mekanizmaları tam bilinememekte,  hastalığa özgü tanı  testleri de yetersiz kalmaktadır. Hastalığın oluşumunda öne sürülen mekanizmalar  üropatojen bakteriler, idrarın prostat kanallarına reflüsü, disfonksiyonel idrar yapma, enflamasyon, otoimmünite, nöromüsküler sebepler  sayılabilir.

Kronik prostatit çok geniş yelpazede belirtiler gösterebilir. Her hastada bu şikayetlerin biri veya birkaçı ön planda olabilir. Üretradan meni benzeri şeffaf akıntı gelebilir. Genital bölgede yanma, kaşıntı görülebilir. En önemli yakınma penis, anüs, testisler arasında gezinen ağrı, batma ve yanmadır. Ağrı nöropatik ağrı özelliğinde olup şiddetli olabilir. Bazı hastalarda ağrı kronik ve hafif şiddette ancak rahatsız edicidir. Boşalma sonrası ağrı ve yanma görülebilir ve genellikle ilk birkaç saat çok şiddetlidir.  Bazı hastalarda idrar yapmaya ait şikayetler görülebilir. Prostat büyümesinde görülen sıkışma, sık idrar, gece idrara kalkma, idrar akımında azalma ve yetersiz mesane boşalması görülebilir. İdrar öncesi ve sonrası yanma olabilir. Bir çok hastada farklı düzeylerde cinsel problemler, sertleşme sorunu ve erken boşalma problemleri görülebilir.

Kronik prostatit tanısında öncelikle çok detaylı bir tıbbi öykü alınmalıdır. Öykü psikolojik faktörlerden, diyet alışkanlıklarına kadar geniş tutulmalıdır. Fizik muayenede parmakla rektal muayene yapılmalı ve aşırı bir spazm varsa belirlenmelidir. Prostatta hassasiyet olup olmadığı kaydedilmelidir. Laboratuvar testleri olarak  idrar kültürü, prostat masajı öncesi ve sonrası idrar incelemesi, prostat masajı sonrası sekresyonun incelenmesi, mikrobiyolojik analizler yapılmalıdır. Hastalara yakınmalarının sınıflandırılması ve derecelendirilmesi için kronik prostatit semptom skorlaması anketi doldurulmalıdır. Radyolojik inceleme sınırlı fayda sağlar, perine ve anogenital başka hastalıklardan (ör. anal fistül, abse)  şüphe ediliyorsa BT veya MR inceleme yapılabilir. Pudental sinir sıkışması şüphesi varsa EMG testi uygulanmalıdır.

Kronik prostatitte  sebebi anlamak, her hastaya özgü şikayeti belirlemek ve tedaviye rehber oluşturmak amacıyla UPOINT sınıflama sistemi geliştirilmiştir. Bu sisteme göre sınıflanan olguların çoğunda aşağıda belirtilen birden fazla UPOINT bulgusu mevcuttur ve bu durumda kombine tedaviler uygulanmalıdır. Bir çok bilim adamı UPOINT’e ek olarak cinsel fonksiyonların da değerlendirilmesini önermektedir.

Kronik prostat iltihabı tedavisi kişiye özel tedavidir. Her hastanın yakınmaları farklı seyreder. Kiminde ağrı ön plandadır, kiminde idrar problemleri. Ürolog bu şikayetleri kategorilerine değerlendirerek UPOINT sınıflamasına göre multimodal tedavi uygulamalıdır. Multimodal kombine tedaviler tekli tedavilere göre çok daha yararlı ve etkili olmaktadır.  Antibiyotik tedavisi 2-4 hafta verilir.  İdrar problemleri için  hastanın şikayet derecesine göre saw palmetto bitkisel tedavisi veya  prostat kanallarını gevşeten alfa bloker ilaçlar verilmedir. Ağrı kontrolü için antienflamatuar ağrı kesiciler veya nörolojik mekanizmalara etki eden özel nöropatik ağrı kesiciler verilmelidir. Stres ve anksiyete giderici ilaçlar özellikle amiltriptylin bazı hastaların gerginliğini azaltmada yardımcı olur. Quercetin prostatta enflamasyonu baskılayarak ve antioksidan etki ile  yeniden iyileşmeyi hızlandıran ilaçlardır.  Cinsel fonksiyonlarda etkilenme varsa buna yönelik ilaç mutlaka tedavisi eklenmelidir.

Kronik prostat iltihabında başlangıç ilaç tedavileri uygulanmasına rağmen yanıt alınamıyorsa ikincil tedaviler uygulanabilir. Bunların başında prostat içine enjeksiyon tedavisi gelmektedir. Yüksek dozda geniş spektrumlu antibiyotik karışımı beraberinde kortizon, ağrı kesici ilaç ile birlikte hazırlanan kokteyl prostat içine 3-4  bölgeye enjekte edilir. Genellikle 10-15 gün arayla 3 seans uygulanır. Bir grup hasta bu tedaviden fayda görür. Sıcak oturma banyoları, prostat masajı bazı hastalarda faydalı olabilir. Bir grup hastada gevşeme fizyoterapisi yararlı olur.  Biofeedback, gevşeme ekzersizleri, yaşam tarzında değişiklikler (diyet ve spor), masaj, akupunktur, meditasyon ve simit minderlere oturmak gibi önlemler semptomların azaltılmasında faydalı olabilir.

Kronik prostatit olarak tedavi edilen hastaların bir bölümünde pudental sinir sıkışması gözden kaçmaktadır. Bu nedenle temel tedavilere yanıt vermeyen hastalarda bu olasılık akılda tutulmalıdır. Bazı özel muayene yöntemleri ve EMG testiyle tanı konulabilmektedir. Pudental sinir sıkışmasında sinir blokajı enjeksiyonları ve bazı hastalarda sinirin ameliyatla serbestleştirilmesi  uygulanmaktadır. Prostata yönelik cerrahi müdahaleler en son aşamada veya idrar yapma problemi çok fazla olan kişilerde uygulanmalıdır.