Huzursuz bacak sendromu, her on kişiden birinde görülen bir rahatsızlıktır. Kişi bacaklarında huzursuzluk, içten kaşıntı, kaslarda çekilme hissettiğini söyler. Buna ilave olarak, yanma, elektriklenme, olabilir. Bunlar normalde herhangi bir zamanda olabilir, ancak uykuda daha sık olarak görülür. Hareketle huzursuzluk kaybolduğundan dolayı ayaklarını devamlı her zamankinden fazla olarak hareket ettirirler. Her iki cinste de eşit olarak ve oldukça sık görülür. Her yaşta görülmekle birlikte yaşlandıkça sıklığı ve şiddeti artar. Huzursuz bacak sendromu uykuyu böldüğü için uyku kalitesini bozar ve gündüzleri hastaların kendilerini yorgun ve bitkin hissetmelerine sebep olur.
Şikâyetler nelerdir?
Huzursuz bacak sendromunda hastanın uyluklarında, baldırlarında ya da ayaklarında bazen de kollarında huzursuzluk, ürperme, karıncalanma, gerginlik, yanma ya da ağrı şeklinde hisler olur. Bazen kişiler bu hisleri ayrıntılı olarak tanımlayabilirken bazen tam olarak tanımlayamazlar.
Şikayetler uzanmış yatıyorken veya uzun süre bir yerde (arabada, uçakta, sinemada) otururken başlar, hareket etmekle azalır. Kişiler; bacaklarını germek, hareket ettirmek veya yürümek isterler. Semptomlar akşamları daha da kötüleşir. Özellikle geceleri iyice artar.
Myoklonus ya da ekstremitelerin periyodik hareket etme hastalığı (PLMD) olarak bilinen ve istem dışı bacakların bükülüp gerilmesi hastalığı ile huzursuz bacak sendromu arasında bir benzerlik ve ilişki vardır. Gece uyku sırasında farkında olmaksızın yüzlerce kez bacakların hareket ettirilmesi, gerilmesi, tekmeler atılması hem hasta kişinin hem de yanında yatan kişinin rahatını bozar. Eğer hastada semptomlar şiddetli ise bu tekmeleri gündüzleri de engelleyemezler. Büyük oranda (%80) huzursuz bacak sendromlu hasta aynı zamanda periyodik hareket etme hastalığı hastasıdır. Yaşlılarda PLMD daha sıktır, uykuyu bozmayabilir.
Huzursuz bacak sendromu ciddi sağlık sorunlarına yol açmasa da durum rahatsız edicidir. Şikayetlerin şiddeti değişkenlik gösterir bazen artar bazen de kaybolabilir. Hastalık çocukluk dahil her yaşta ortaya çıkabilmekte, ancak şikayetler yaşla birlikte artmaktadır. Çocukluk çağında büyüme ağrıları ile karıştırılabilir.
Sebepleri nelerdir?
Pek çok vakada neden tespit edilemez. Araştırmacılar hastalığın dopamin isimli beyin kimyasallarından olan ve kas kontrolünü sağlayan bir maddenin dengesizliğine bağlı olabileceğini ileri sürmüşlerdir. Bazı ailelerde daha sık görülmesi genetik faktörlerle ilgili olabileceğini düşündürmektedir. Hastalığın ilgili olabileceği kromozom belirlenmiştir. Stres genelde hastalığın bulgularını azdırmaktadır. Hamilelik veya hormonal değişiklikler geçici olarak hastalığı kötüleştirmektedir. Bazen ilk kez hamilelikte özellikle de son aylarda gözlenmektedir. Ancak bulgular doğumdan sonra 1 ay içinde kaybolmaktadır.
Periferal nöropati, demir eksikliği anemisi, böbrek yetmezliği, diabet, alkolizm, madde bağımlılıkları, paraneoplastik sendromlar, spinal stenoz, parkinsonun erken dönemleri huzursuz bacak sendromuna sebep olabilirler.
Birincil huzursuz bacak sendromu
Bu durum kalıtsal olma eğilimindedir ve merkezi sinir sistemini etkiler. Huzursuz bacak sendromuna sebep olabilecek stres ve yorgunluk dışında hiçbir sebep yoktur. Çoğu hastalar bu guruba girer.
İkincil huzursuz bacak sendromu
Bu durumda huzursuz bacak sendromuna yol açan altta yatan bir sağlık sorunu vardır;
bu sorunlar şunlar olabilir;
• B12 vitamini, demir, folat veya magnezyum eksikliği
• Böbrek hastalıkları
• Parkinson hastalığı
• Tiroid hastalıkları
• Romatoid artrit
• Gebelik (hamilelik süresince geçici huzursuz bacak sendromu)
• Anti-psikotik ilaçlar, antihistaminikler, antidepresanlar, beta-blokerler, gibi ilaçların kullanıması
• Aşırı sigara ve alkol
Teşhis;
Hastaların bir kısmı bu hastalıktan dolayı hiç doktora gitmez, bazıları da gitse bile sinirlilik, stres, uyku bozukluğu ya da kas krampları gibi tanılar alırlar. Hastalığı teşhis ettirecek bir laboratuar bulgusu yoktur. Ailede benzer hastalıkların yaygın olması teşhis koydurucudur. Bu semptomlara sebep olacak başka hastalıklar için tetkik yapmak gerekebilir.
Tedavi nasıl olmalıdır?
Bazen altta yatan hastalığın (demir eksikliği, periferik nöropati vs) tedavi edilmesi hastaların şikâyetlerini azaltır. Başka bir hastalık olmaksızın huzursuz bacak sendromu varsa bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlar hastaya yardımcı olabilir.
Parkinson hastalığı ilaçları: dopamin seviyesini etkileyerek fonksiyon gösteren parkinson ilaçları huzursuz bacak sendromunda bacakların hareketini azaltmada faydalıdır. Huzursuz bacak sendromlu hastalarda parkinson görülme riski diğer insanlarla aynıdır. Narkotik ilaçlar, kas gevşetici ilaçlar, antiepileptik ilaçlar, uyku ilaçları verilebilir. Fibromiyalji ile birlikte ise tedavi edilmesi gerekir. Bacaklara sıcak uygulama, konstrast banyolar, ödem tedavisi, masaj tedavisi dolaşımı artırarak semptomları azaltır. Hergün düzenli egzersiz yapılmalıdır. Gebeliğe bağlı huzursuz bacak sendromu varsa doğumdan sonra semptomlar genellikle kaybolur. Yatmadan önce kafein alınmamalıdır. Şikâyetlere sebep olabilecek alkol, sigara, uyuşturucu madde gibi alışkanlıklar terk edilmelidir.
Kaslardaki spazmı gidererek, sinirlere ve damarlara baskıyı en aza indirmek için İMS tedavisi uygulanabilir. Vacumed Aralıklı Negatif Basınçlı Vakum Tedavisi birçok hastada oldukça iyi sonuçlar verir.
