Anne karnındaki bebek günden güne geliştiği için uzmanlar gebelik dönemini hafta hafta değerlendirir. Gebeliğin başlangıç tarihi son adet günü ile birlikte başlar ve bu tarihe göre gebelik haftası hesaplanır. Buna gestasyonel yaş denir fakat asıl döllenme bu tarihten sonra 14 gün sonra gerçekleşmektedir. Herhangi bir erken doğum nedeni gerçekleşmediği sürece de gebelik 40 hafta yani 280 gün sonra sonlanır.

Gebelik nasıl başlar?

İki adet dönemi ortasında olgunlaşan ve çatlayan yumurta fallop tüpüne atılır ve burada döllenmeyi bekler. Bekleme süresi ise 12-24 saattir.Bu dönemde Rahim zarı (endometrium) kalınlaşır ve gelişen emriyonun rahatlıkla tutunmasını sağlar. Emriyonun büyüyebilmesi için özellikle bu bölgede kan miktarı artış gösterirr. Erkeklerin menilerinde milyonlarca sperm bulunur. Vajinadan hızlı bir şekilde ilerleyen spermlerden yalnızca 300 tanesi rahime ya da tüplere ulaşabilir ve bu 300 adet sperminde yalnızca bir tanesi yumurtaya yapışabilir. Yumurtalar spermin içeri girmesini sağlayan çeşitli enzimler salgılar. Bu enzimler sayesinde sperm yumurtadan içeri girer ve yumurta döllenmiş olur. Eğer, döllenme gerçekleşirse, yumurtanın bir haftalık bölünme süreci başlayacaktır. Hem erkek hem de kadından gelen kromozomlar birleşir ve bölünme süreci başlar. 2,4 ve 8 olarak hızlı bir şekilde bölünme gerçekleşir. Sürecin sonunda ise morula adı verilen 32 hücrelik kütle tüpler yardımıyla rahimebırakılır. Morula: yumurta hücresinin embriyoya dönüşürken aldığı il biçimdir. Döllenmiş yumurta hücreleri bir araya toplanmıştır ve bu hücreler topluluğunun hali tıpkı bir böğürtlene benzer . Bu haftada embriyo zigot denilen tek hücreli bir küme halindedir. Bu kümenin yaklaşık olarak ebatları 0,015 milimetredir ve 58-107 arasında hücre sayısına sahiptir. Bu hücrelerin 99u eş denilen plasentayı (trofoblastik) oluştururken, yalnızca 8 tanesi de embriyoya aittir. Plasenta, bebek ile annenin iletişimi sağlayan bir kordondur. Bebek bu kordondan beslenir ve atıklarını da yine bu kordon yardımı ile anneye geçmesini sağlar. Bebeğin alması gereken besin maddeleri ve oksijen ihtiyacı anne ve bebek arasındaki kordon aracılığı ile gerçekleşir. Döllendikten 7 gün sonra rahim duvarına yapışan embriyo plasenta yardımıyla büyüyüp gelişmeye başlar. Ayrıca bu sırada gebelik kesesi ( amniotik kese) sıvı ile dolmaya başlar. Embriyo bu sıvının içinde gelişmeye devam eder. Aynı zamanda amnion adı verilen bu sıvı bebeğin organlarının gelişmesini de sağlarken bir yandan da bebeği darbelere karşı korur. Hücrelerin şekillenerek oluşturduğu plasenta artık oksijen ve besin taşımaya başlamıştır bile. Embriyo 4. hafta da 0,35 milimetre büyüklüğünde ve 150 hücreden oluşmaktadır. Üç katmandan oluşur. Bunlar; Endoderm ( iç tabaka): akciğer, karaciğer, sindirim sistemi.Mesoderm( Orta tabaka): kalp, kas, kemik, böbrek ve cinsel organlar Ektoderm (dış tabaka): sinir sistemi, cilt, göz ve saç dokuları oluşmaya başlar.Göbek kordonuda yavaş yavaş oluşmaya başlamıştır.

Bebeğin anne rahmine yerleşmesiyle birlikte gebelik hormonu(beta HCG)salgılanmaya başlar. Bu aşamada kanda gebelik testi ile gebelik anlaşılabilir.

Gebelik öğrenildiğinde

Bu dönem bazı kötü alışkanlıkları bırakmak için en iyi dönemdir. Yaşanan ilk heyecanla birlikte buna karar vermek ve uygulamak daha kolaydır. Alkol, sigara, sağlık sız besinler gibi gebelikte riskli olabilecek alışkanlıklar terk edilmelidir. Bol su içmeye başlanmalıdır. Eğer gebelik planlanırken folik asit alınmamışsa bu dönemde folik asit desteğibaşlanmalıdır.Gebelik belirtileri ilk aydan itibaren ortaya çıkmaya başlar. İlk belirti ise adet kesilmesidir. Bulantı, kusma, halsizlik, kokulara karşı hassasiyet, sık idrara çıkma, göğüslerde ağrı ve şişlik ya da mide hassasiyeti gibi belirtilerde bazı anne adaylarında erken dönemde görülebilir

5.Hafta

Bebek

Gebeliğin 5. haftasında belirtiler daha fazla hissedilmeye başlanır. Her hafta biraz daha büyüyüp gelişen tek hücrelik kütle gebeliğin 5. haftasında şekillenmeye başlar. Ultrason görüntüleri daha net ortaya çıkar. Embriyonun başı, bedeninden daha büyük olur ve hafif eğri biçimindedir. Büyüklüğü ise yaklaşık olarak 1.25 mm boyutuna ulaşır. 4. haftada gelişmeye başlamış olan dokular ait oldukları tabakadan farklılaşmaya ve belirginleşmeye başlar. Özellikle kalp embriyonun ortasında hafif bir çıkıntı şeklini alır hatta parmak şeklinde çıkıntılar bile belirginleşir. Su kesesi (amniotik kese) ve plasenta gelişerek anne ve bebek arasındaki alışveriş hızlanır. Kan hücreleri oluşur ve kanallardaki geçişler artar. Bebeğin yanındaki balon gibi yapıya Yolk Kesesi denir ve bebek anneden beslenene kadar bebeği besler.

Anne

Gebeliğin 5. haftasında tıpkı embriyo gibi anne de bir takım değişikliklere uğrar. Hem vücut hem de psikolojik olarak bazı değişimler yaşanabilir.

Hormonal değişiklikleri iyiden iyiye hissetmeye başlayan anne adayı gebeliğinin 5. haftasında daha fazla belirti ile karşılaşır. Nadir de olsa bazı kadınlar bir değişiklik hissetmez ama vücut değişimini günden güne arttırır. Genelde çoğu kadında bu hafta sürekli uyuma isteği, halsizlik, göğüslerin irileşmesi ve hassaslaşması, akıntı ve sık idrara gitme isteği gibi belirtiler ortaya çıkar. Bazen akıntı şikayeti leke ya da hafif kanama şeklinde görülebilir. Bu konuda bir anormallik hissedilirse ve bu akıntılar karın ağrısı ile birlikte seyrederse düşük riskine karşı hemen bir uzmana başvurulmalıdır.

6. Hafta

Bebek

Gebeliğin 6. haftasında bebek hızlı bir gelişim süreci içine girmiş demektir. Artık her şey daha hızlı ve belirgin bir biçimde seyreder. Embriyonun normalinden daha büyük olan baş kısmında kulak çıkıntıları ve göz yuvaları belirginleşir. Kalça kısmı da aynı şekilde ortaya çıkar. Embriyo C biçimi alırken boyutu da 3-5 mmye ulaşır. 6. haftanın en heyecan verici haberi ise bebeğin kalp atışı ve kan dolaşımıdır. Gebeliğin bu haftasında kalp atışı %86 oranında tespit edilebilir. Embriyonun gövdesinde bulunan kabarıklıkların sayısı artar ve belirginleşir. Kollar ve bacaklar görülmeye başlar. Karaciğer, akciğer, pankreas, iç kulak, mide, yemek borusu hatta ağız açıklığı bile daha belirgin taslaklar halinde görülür.

Anne

Bazı anne adaylarında 6. haftada bile büyük belirtiler ve değişimler gözlenmeyebilir. Genel olarak bu hafta da en çok görülen belirti yemek yeme alışkanlıkları ile ilgili değişikliklerdir. Bu yüzden bu dönemde annenin beslenmesine çok dikkat etmesi gerekmektedir çünkü gebelik nedeniyle hassaslaşan organlardan birisi de midedir. Hazımsızlık, kabızlık ve benzeri mide hastalıkları bu dönemde alınan besinlerle yakından ilgili olacaktır. Bunun dışında bulantı ve kusma şikayetleri de rahatsız edici boyutlarda olabilir fakat aşırı şikayetlerde mutlaka uzman kontrolünde ilaç kullanılmalıdır. Gebelik şikayetleri kişiden kişiye değişse de gebelik ilerledikçe bulantı ve kusma gibi sorunlar eskisi kadar rahatsız edici olmayacaktır.

7. Hafta

Bebek

Embriyo gelişimine mucizevî bir şekilde devam ediyor. Gebeliğin 7. haftasında işitme ve denge organlarının belirginliği göze çarpar. Tomurcuk halinde duran kollar ve bacaklar bu ayda daha fazla gelişir, taban ve avuç içleri daha belirgin bir hale gelir. Göz yuvaları ve kulaklar önceki haftaya nazaran daha belli olmuştur. Retina (gözün ağ tabakası) gelişmeye devam eder. Çok ince bir deri fark edilmeye başlanır. Beyin, omurilik ve troid bezleri gelişmeye başlar. Lenfatik sistem (lenf dokusu) oluşmaya başlar. İki kısımlı kalp kan hücreleri ile dolmaya başlayarak kan dolaşımı sağlanır. Bu minicik kalp dakikada 150 defa atabilmektedir. (yetişkin bir insanın iki katı) Kalp atışlarını duymak heyecan vericidir. Akciğer, safra kesesi, mide, bağırsaklar ve pankreasın gelişimi devam eder. Karaciğerdeki kan dolaşımı da artık başlamıştır. Kas ve kemik dokularında değişiklikler olmaya başlar. Bebeğin boyutu 11-13 mm ye ulaşmıştır ve ağırlığı da yaklaşık olarak 1 gramdır.

Anne

Bu haftada tansiyon düşmesi gibi farklı semptomlar yaşanabilir. Bu yüzden mutlaka gün içinde dinlenilmeli ve yorucu işlerden uzak durulmalıdır. Tansiyonla birlikte kiloda da değişiklikler olmaya başlar. Bazı bayanlar 1 ya da 2 kilo alırken bazıları ise tam tersi kilo verirler. Göğüs uçlarında aşırı bir hassasiyet ve kabarmalar olabilir. Bulantıları azalltmak için sık ve az yemek, kraker, tuzlu leblebi ve galetalar uygun yiyecekler olabilir.

8. Hafta

Bebek

Gebeliğin 8. haftasında embriyonun burun ucu, göz kapakları ve alt çenesi belirginleşerek ortaya çıkar. Artık nefes borusu da yemek borusundan ayrılır ve akciğerler yerini alır. Kolların uzunluğu artar ve dirsekler oluşmaya başlar. Kolların sinir iletimi gerçekleşir. Dirsekler ve kıvrımlar belirginleşir. Böbrekler gelişir ve kalp kapakçıkları ortaya çıkar. Omurilikte gelişmeye devam eder. Embriyonun ağırlığı 2 gr, boyu da 15 mm olur. Embriyo büyürken dolayısı ile rahim de giderek büyür ve genişler. Gebe kalınmadan önce yalnızca 50 gr ağırlığı olan rahim, 8. hafta da embriyonun ağırlığı ile birlikte 100 gr olur.

Anne

Bu haftada rahmin etkisi kadınlar tarafından da hissedilebilir. Kasıklarda ve karın bölgesinde bir takım ağrı ya da kramplar olabilir çünkü bu son derece normal bir durumdur. Bununla birlikte gebe kadınların dış görünüşünde de değişiklikler olmaya başlar. Ciltte yağlanma, sivilce ve deride pul şeklinde dökülmeler yaşanabilir. Bu hormonal bir durumdur. Hormonların etkisi günden güne daha fazla etkilemeye başlar. Bazı yiyecekler, sigara gibi maddeler tiksinti verebilir. Rahatsızlık verici yiyecek ve maddelerden uzak durulmalıdır çünkü, bulantı ve kusma gibi zaten var olan gebelik belirtilerini aşırı derece de hissettirebilir.

9. Hafta

Bebek

Embriyonun yüzü 9. hafta da daha belirgin bir hale gelir. Burun delikleri, göz kapakları, kulak kepçesi, göz retinası, koku sinirleri, meme uçları, el parmakları ve dirsekler anlaşılır bir biçimde ortaya çıkar. Bu haftada böbrek ve bağırsakları tamamlandığı için bebek ilk idrarını yapmış olacaktır. Bebek artık minik hareketlerle hareket etmeye başlayabilir. Bebek 9. haftada 16-18 mm ve 3 gr ağırlığındadır. Kan dolaşımı artar ve kalp tarafından iki ayrı yöne kan pompalamaya başlar. Cinsiyet hücreleri oluşup cinsel organlar daha belirginleşecektir.

Anne

Gebelik artık kendini belli etmeye başlar fakat yine de dışarıdan belli olmayabilir. Bu dönemde en sık yaşanan gebelik şikayetleri mide yanması, gaz ve hazımsızlıktır. Bu şikayetleri gidermek için doğal ilaçlar kullanılmalıdır. Elma ya da soda gibi besinler mide yanmasını rahatlatabilir. Kilo artışı ile birlikte günlük alınması gereken kalori miktarı da artış gösterir. Ortalama 300 kalori daha fazla yemek yenmesi gerekir. Tabiî ki bu 300 kalori sağlıklı besinlerden alınmalıdır. Meyve ve sebze tüketimi anne ve bebek için çok önemlidir bunun yanında kalsiyum içeren gıdalar da mutlaka alınmaldır. Gebeliğin anne psikolojisi üzerinde de etkileri vardır. Yerli yersiz ağlama, sebepsiz duygusallık ya da olaylara haddinden fazla tepki vermek gibi davranışlar görülebilir. Böyle durumlarda eşlerin anlayışlı ve sabırlı olması gerekmektedir.

10. Hafta

Bebek

Gebeliğin en önemli evresi 10. hafta ile birlikte bitiyor. Artık o bir fetus. Fetusun boyu 3,1-4,2 cm ağırlık ise 5 gr. dır. Çok minik bir insan. Bütün hayati organları eksiksiz olarak oluştu, bundan sonraki haftalar gelişim süreci olacak. Dudaklar dahil tüm yüz hatları belirgin, kalp gelişti ve düzenli olarak kan dolaşımını sağlayabilecek durumda. Sindirim sistemi ve üreme organları artık daha belirgin. Vücut kıvrımları, dirsekler, dizler, ayak parmakları, el parmakları belirgin hatta tırnaklar bile belli olabilir. Kaslar güçlenmeye ve hareket kabiliyeti artmaya başlar. Her şey gelişirken bebeğin dişleri de gelişir bu yüzden gebe kadınların flor alması doktorlar tarafından önemle tavsiye edilmektedir(halk sağlığı açısından satılan sular ve şebeke sularına flor eklenmektedir). Bu haftada genetik hastalıkların olup olmadığı teşhis edilebilir. Genellikle 10 ya da 11 haftalarda şüphelenildiğinde Koryon Villus Örneklemesi( CVS) yöntemi ile genetik testler yapılabilir.

Anne

Bu haftada annenin şikayetlerinde de değişiklikler olur. Vücuttaki kan miktarı arttığı için deride koyu renkli damar izleri ortaya çıkabilir. Halk arasında varis olarak nitelendirilen bu durum gebelikten sonra kaybolur. Sadece %20 kadında kalıcı olarak kalır. Varislerin çıkmaması ya da artışını önlemek için çok fazla ayakta kalınmaması öneriliyor. Bulantı ve kusmalar azalmaya fakat kaçınılmaz bir kilo alımı başlar. Ayrıca göğüslerde büyüme gözlenir. Rahat sütyenleri giyme zamanı geldi diyebiliriz. Göğüs estetiği bakımından ne çok sıkı ne de çok bol sütyenleri giymeyi tercih etmeyin.

11. Hafta

Bebek

Gebelik 11. haftadan itibaren oldukça hızlı gelişir. 11. haftada bütün organlar gelişimlerini tamamlamış olur. Ultrason görüntülerinden de görüldüğü gibi cinsiyet dışında en küçük detaylar bile belli olmaktadır. Eller, parmaklar ve topuklar ayrılır. Saç ve tırnaklar uzamaya başlar. Karın içinde büyük bir hareketlenme başlamıştır çünkü bebek artık daha fazla beslenmekte ve aynı zamanda da sindirmektedir. Aynı zamanda bebeğin idrar üretimi de artar ve dolayısıyla rahimde ki amnion sıvısı da artar. (50 ml) Bunun anlamı karın büyüyor ve artık gebelik hafifçe belli olmaya başlıyor. Gebeliğin 11. haftasında bebeğin boyu 4-5-6 cm, ağırlığı ise 7 gr olmuştur.

Anne

Bebeğin besin ihtiyacı arttığı için annenin de beslenmesine biraz daha ağırlık vermesi gerekmektedir, tabiî ki kiloya dikkat ederek ve sağlıklı beslenerek. Kilo artışı mutlaka kontrol edilmelidir. Bu haftalarda bulantı ve kusma gibi sorunlar artık çok azalmış olur. Her zaman ki gibi yiyecek ve içeceklere çok dikkat edilmesi gerekir. Gebeliğin 11. haftası Down Sendromu testi(ikili test veya anne kanında fetal DNA testi) yapmak için uygundur. İkili test 11-14 hafta arası yapılabilirken,fetal DNA testi bu haftadan itibaren her dönem yapılabilir. Erken teşhis, bebek ve anne sağlığı açısından hayati önem taşır. Gebelikte gerekli olan tüm testleri zamanında yaptırmaya özen gösterin.

12. Hafta

Bebek

Bebeğin boyu 6-7 cm ağırlığı ise 9-14 gr ağırlığında olabilir. Nerdeyse her hafta iki kat büyüyen bebek artık daha sevimli görünmeye başlıyor. Damak, diş yerleri ve ses telleri gelişir. Ağzını açabilir, sesler çıkarabilir, kimi zamanda amnio sıvısından içebilir. Cildinde kıl kökleri bile oluşmaya başlamıştır. Bağırsaklar artık iyice yerleşmiş ve karaciğer safra salgılamaya başlamıştır. Gebeliği 12. haftasında hem tiroid hem de pankreas gelişimini tamamlar ve pankreas insülin salgılamaya başlar. Sinir sistemi ve kas sistemi sağlamlaşmaya başlamıştır. Cinsel organlar artık iyice belirginleşir hatta bebeğin cinsiyeti 12. haftada öğrenilebilir. Dişler üzerinde plak birikimi olabileceğinden dişeti iltihabı olmaması için diş bakımına özen gösterilmelidir.

Anne

Anneler 12. haftada tartıda 1-2 kilo fazlalık görebilir. Bulantı, kusma ve aşerme gibi şikayetler azaldığı ve bebeğin besin ihtiyacı arttığı için tartıda bir artış gözlenmesi son derece normaldir. Rahimde büyüyen bebek karın içinde yukarıya doğru uzanacağı için annenin mesanesindeki ağırlık azalmaya başlar ve sık tuvalete gitme ihtiyacı da azalmış olur. Bu hafta da en sık karşılaşılan şikayetler baş ağrısı ve baş dönmesidir. Can sıkıcı bir diğer konu ise hemoroit ve kabızlıktır. Kan basıncı ve hormonların etkisi ile hemoroit sorunu ortaya çıkabilir fakat gebelik sonrası kaybolur. Gebelikte kabızlık yaşamak son derece strese neden olan bir durumdur. Kabızlık sorunu zaten basınçlı olan vücudu daha fazla zorlayabiliyor. Bu yüzden gebelikte lifli gıdaları eksik etmemek ve bol sıvı tüketmek çok önemlidir.