20 YAŞ DİŞİ OPERASYONU
20 yaş dişleri, diş dizisinde en arkasında yer alan ve gelişimini en son tamamlayan dişlerdir. Ortalama olarak 20 yaş civarında ağızdaki yerlerini aldıkları için bu şekilde adlandırılmaktadırlar. Günümüzde pek çok 20 yaş dişi ağızdaki normal yerini alamayıp gömülü kalmaktadır. Ağızdaki tüm dişlerin içinde gömülü kalma oranı en yüksek dişler sırasıyla alt 20 yaş ve üst 20 yaş dişleridir.
NEDEN GÖMÜLÜ KALIRLAR?
20 yaş dişleri, çenelerdeki yer darlığı, çene ve dişlerin boyutsal farklılıkları, yanlış pozisyonları vs gibi pek çok nedenle gömülü kalmaktadırlar.
Gömüklük derecelerine göre tam gömülü yada yarı gömülü olarak adlandırılırlar. Tam gömülü ifadesi ağız ortamına ulaşamamış dişler için kullanılır. Diş tamamen dişeti ve kemiğin altında yer alır, gözükmez. Yarı gömülü ifadesi, kemiği ve dişetini bir miktar geçmiş, ağızda bir kısmı gözüken dişleri tarif etmek için kullanılır.
GÖMÜLÜ 20 YAŞ DİŞİ NEDEN ÇEKİLMELİDİR?
- Ağrı ve enfeksiyon; Sürmeye çalışan 20 yaş dişleri lokal ağrılara neden olabilir. Ayrıca perikoronitis denen dişetininde şişlik, ağrı ve kızıarıklıkla kendini gösteren lokal enfeksiyonlara da yol açabilirler. Perikoronitis oluştuğunda iyi bir ağız bakımı ile, veya antibiyotik kullanımı ile geçiştirilebilir. Ancak daha sonra tekrarlama ihtimali çok yüksektir. Kesin çözüm ilgili dişin operasyonla alınmasıdır.
- Yer darlığı; Çenelerde 20 yaş dişinin sürmesine uygun yer bulunmayabilir. Bu durumda, 20 yaş dişleri özellikle gelişimleri sırasında diğer dişleri sıkıştırabilirler ve hatta onlarında sıralanmalarını bozup, çapraşıklıklara neden olabilirler.
- Komşu dişlerde zarar; Pozisyonlarına bağlı komşu dişlere baskı yapıp bu noktalarda çürük yada kök erimelerine neden olabilirler.
- Kist Tümör vb. patolojiler; 20 yaş dişleri gelişimi sırasında ve sonrasında bazı patolojik oluşumların oluşmasına yardımcı olabilirler. Bu gibi durumlarda mevcut patoloji ile birlikte çıkarılmaları gereklidir.
- Fokal Enfeksiyon; Bazı gömülü dişler lokal enfeksiyonlara neden olabilir. Bu durum uzak doku ve organlara yayılan enfeksiyonlarada sebep olabilir.
- Ortodontik ve Protetik Tedaviler; Ortodontik tedaviler için yer darlığının bulunduğu durumlarda tedavinini başarısı için gömülü dişlerin çekimi gerekebilir. Aynı durum protez uygulamaları yapılacak hastalar içinde gerekli olabilir.
GÖMÜLÜ 20 YAŞ DİŞLERİ NE ZAMAN ÇEKİLMELİDİR?
Yukardaki maddelere neden olan 20 yaş dişleri mutlaka çekilmelidirler. Genç yaşlarda yapılan operasyonların, ileriki yaşlarda yapılacak operasyonlara kıyasla bazı avantajları vardır. Gençlerde kemik dokunun elastikiyetinin fazla olması, yara iyileşme potansiyelinin yüksek olması, genel sağlık sorunlarının bulunmaması başlıca avantajlardır.
Ayrıca 20 yaş dişlerinin gelişimini tamamlamadığı 18 yaş ve altı kişilerde, köklerin henüz oluşmaması, önemli anatomik oluşumlara bulunan uzaklıklar cerrahi işlemi kolaylaştıran avantajlar olarak düşünülebilir.
Yaş ilerledikçe, kemiğin elastikiyetinin azalması, iyileşme potansiyelinin azalması, muhtemel genel sağlık sorunları, ankiloz denilen kök kemik yapışıklıkları başlıca dezavantajlar olabilir.
GÖMÜLÜ 20 YAŞ DİŞİ CERRAHİSİ
Genellikle lokal anestezi kullanılır. Lokal anestezi ağrısız bir operasyon yapmak için yeterlidir. Kullanılan anestezik madddeler ortalama 3 saat kadar bir uyuşukluk sağlarlar.
Genel anesteziye nadiren ihtiyaç duyulabilir. Çok sıradışı, zor pozisyonlarda olan gömülü dişler, gömülü dişe eşlik eden kisti, tümör vs gibi patolojik dokuların varlığında, hasta isteği gibi durumlarda genel anestezi kullanılabilir.
Gömülü 20 yaş dişi operasyon süresi, dişin pozisyonu gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Süre 5 dakika ile yarım saat arasında değişkenlik göstermekle beraber ortalama 15 dakikadır.
OPERASYON SONRASI
Operasyon bölgesine yerleştirilen tampon yarım saat sonra çıkarılıp atılabilir. Sık sık tampon değişimi tavsiye edilmez.
İlk 24 saat boyunca yaradan hafif kanama sızıntı şeklinde devam edebilir.
İşlemden 2 saat sonra ılık ve sıvı yada yumuşak gıdalar yenebilir.
Operasyon sonrası genellike ağrı kesici ve antibiyotik kullanılması tavsiye edilir. İşlemden önce ağrı kesici içilmemiş ise işlem sonrası 1 saat içinde içilmelidir. Ağrı kesici kullanımına, ağrı olduğu sürece devam edilir. Kullanılan ilacın günlük uygulama şekline ve maksimum dozuna dikkat edilmelidir.
İlk 24 saat oluşabilecek ödemi (şişlik) azaltmak için soğuk kompres uygulaması yapılmalıdır. Ödem ilk 24 saat içinde oluşmaya başlar ve 72 saate kadar artabilir. İlerleyen günlerde hafifleyerek kaybolur.
Günlük ağız bakımına devam edilmelidir. Operasyon bölgesi ilk gün fırçalanmayabilir. Ama sonraki günlerde çok iyi şekilde temizlenmelidir.
İşlem günü ağız gargarası, şiddetli şekilde ağzı çalkalama yapılmamalıdır.
Operasyon sonrası ilk 24 saat rahatsızlığın en fazla olduğu dönem olabilir. Ağır spor ve yoğun is temposundan kaçınmak gerekebilir. İlk 24 saat istirahat uygundur.
Dikişler 1 haftadan sonra alınabilir.