Gebeliğin ilk birkaç ayı yani ilk tirmester, sizde ve bebeğinizde hızlı birtakım değişikliklerle karakterizedir.
Anne adayları için olası değişiklikler memede hassasiyet, yorgunluk ve bulantıdır. Duygu durumunuz değişkendir; heyecan ya da anksiyete arasında gider gelir. Bebek açısından da birinci trimester hızlı bir büyüme ve gelişme fazıdır. Bebeğin beyni, omuriliği ve diğer organları gelişmeye başlar, kalbi atmaya başlar. El ve ayakları şekillenmeye başlar.
Gebeliğinizi öğrendikten sonra bir kadın doğum hekimi ile mutlaka konuşunuz. Belli başlı önerileri not alıp, ilerleyen aylarda yapılacak testler hakkında fikir sahibi olunuz.
İlk doktor ziyaretinizde uygulanan rutinler:
• Medikal geçmiş. Doktorunuz sağlık durumunuzu değerlendirmek amacıyla çeşitli sorular soracaktır. Menstrüel düzeniniz, daha evel kullandığınız doğum kontrolü yöntemleri, geçmiş gebelikler, allerji ve kronik hastalıklar sorgulanacaktır. Ailedeki herhangi bir konjenital hastalık, akraba evliliği hakında doktorunuzu muhakkak bilgilendirin.
• Doğum zamanı belirlenir.
• Muayene. Ağırlığınız, boyunuz, kan basıncınız not edilir. Doktorunuz gerekligörürse vaginal muayene ve hatta smear testinizi yapabilir.
• Laboratuvar testleri. Kan grubunuz, belirli bazı enfeksiyonlar, idrar yolu enfeksiyonu açısından belirli tetkikler istenir.
• Hayat tarzı. Doktorunuz size dikkat etmeniz gereken noktalar, beslenme düzeniniz, gebelik te yapılacaklar hakkında genel bilgi verecektir.
Birinci trimesterde yapılan prenatal test:
Birinci trimester tarama testi gebeliğin 11 ile 14. Haftaları arasında yapılır. Bebeğinizin sağlığı hakkında en erken sonuç veren, dolayısıyla en hızlı kararı vermeniz konusunda da sizi yönlendiren tarama testidir. İki aşamalıdır:
• Birinci aşamada ultrason ile bebeğinizin ense kalınlığı ölçülür,
• Anneden alınan kanda iki spesifik maddeye bakılır.
Anne ile ilgili özellikler (yaş, diabet öyküsü, sigara içimi vs) ve ultrason bilgileri kullanılarak bebekte Down Sendromu (trizomi 21) veya Edwards Sendromu görülme riski hakkında fikir verir. Down Sendromu mental retardasyona (zeka geriliği) neden olur. Edwards Sendromunda ise daha ağır bir retardasyon vardır ve genelde bebekler bir yıl içinde kaybedilirler.
İkili tarama testinde riskiniz yüksek çıkarsa yapılacak şey kesin tanı amacıyla koryonik villus örneklemesi ya da amniosentezdir. Bu yöntemlerin invaziv olduğu ve bebeğin aybına varan birtakım riskler barındırdığını unutmayınız. İkili tarama testinizin normal olması büyük oranda sağlıklı bir gebeliğiniz olduğuna işaret eder.
İkili tarama testi Down sendromu, Edwards sendromu, bazı kalp defektleri ve iskelet problemler hakkında bilgi veriri, ancak nöral tüp defektleri (spina bifida gibi) hakkında bilgi vermez.
İkili testin önemi en erken yaplan test olması dolayısıyla anormallik olması durumunda en erken uyaran ve yönlendiren test olmasıdır. Kesin tanı konulduktan sonra karar vermeniz için size daha fazla zaman tanıyacaktır.
Opsiyonel olan bu testin kesin tanı testi olmadığını sadece risk hesabı yaptığını unutmayınız. Down sendromu ya da Edwards sendromu görülme riski hakkında bilgi veriri ancak bebeğinizde hakikaten bu durumların olup olmadığını söylemez. Sonucu aldığınızda hangi düzeyde riskin sizin açınızdan kabul edilebilir olduğu da önemlidir. Nihayetinde riskin yüksek olduğuna karar verip bir sonraki aşamaya, yani amniosentez ya da koryon villus örneklemesine karar verecek olan da sizsiniz.
İkili tarama testi rutin bir test olup, gebeliğiniz açısından hiçbir risk teşkil etmez.
İkili tarama testine gelirken herhangi bir ön hazırlık yapmanız gerekmiyor. Test öncesi yiyip içmenizde herhangi bir problem yoktur. Hatta test sırasında fetusun hareketli olması istendiğinden yemek yemeniz tercih edilir.
Test fetusun pozisyonuna bağlı olarak bir saat kadar sürebilir, doktorunuz birşeyler yedikten sonra yeniden ultrason testini tekrarlamak isteyebilir. Test sonrasında rutin hayatınıza dönebilirsiniz. Sonuçlarıysa en geç bir hafta içerisinde alırsınız.
Birinci trimester tarama testi olasılıkları belirleyecektir. Örneğin Down Sendromu görülme riskinizi 5000’de 1 olarak belirleyecektir. Test sonucu 300’de 1 ve üzerinde ise pozitif olarak yorumlanır.
İkili tarama testi ile gerçekten Down Sendromu olan bebek taşıyan kadınların yaklaşık %85’ini belirler. %5 kadında yanlış pozitif sonuç verir, yani test sonucu pozitiftir ama aslında bebek sağlıklıdır. Kısacası, düşük risk çıkması bebeğinizin sağlıklı olduğu garantisini vermez. Benzer şekilde, test sonucunda yüksek risk çıkması bebeğinizin hastalıklı olduğu anlamına gelmeyebilir.
Anormal test sonuçlarının, amniosentez ve koryonik villus örneklmesi gibi daha invaziv, belirli riskleri olan (düşük gibi) testler ile sağlaması yapılır. Bu yöntemler, bebeğinizde Down ya da Edwards sendromu olup olmadığını gösteren ve erken dönemde yapılabilen yegane testlerdir. Ancak, nadir görülen bazı sendrom türleri bu testlerle de yakalanmayabilir.
Özetle; test sonuçlarınızı doktorunuzla konuşun. En uygun kararı doktorunuzun size verdiği bilgiler doğrultusunda verebilirsiniz.
