Evlilik yaşamında, kişilik çatışmaları ciddi sorunlara yol açabilir, eşlerin birbirleriyle uyumsuz kişilik özelliklerine sahip olmaları problemlerin yaşanmasına neden olabilir, bu nedenle evlenmeden önce eşlerin birbirlerini iyi tanımaları çok önemlidir. Evlilik öncesi ilişkide kişiler kendilerinden çok farklı kişilik özelliklerine sahip kişileri çekici bulabilirler ve uygun aday olarak görebilirler. Ancak evlilik birçok alanın paylaşıldığı, karmaşık bir ilişki olduğu için eşlerin kişilik özelliklerinin uyumlu olması çok büyük önem taşır. Bazı kişilik yapıları ve özellikleri şöyle sıralanabilir:
Obsesifler:
Duygusal açıdan kısıtlıdırlar, kendilerini iyi ifade edemezler. Aşırı titizdirler. Bununla birlikte her şeyin programlı olmasını isterler. Çok dakiktirler ve herkesin dakik, planlı ve düzenli olmasını isterler. Eşinin beş dakika dahi geç kalması büyük sorunlara yol açabilir.
Pasif agresifler:
Genelde her şeye evet diyen ancak yerine getirmeyen, kendi bildiklerini uygulayan bir yapıya sahiptirler. Karşısındakini düş kırıklığına uğratıp kızdırırlar.
Sınır kişilikler:
Duygusal anlamda çok dalgalıdırlar. Günü günlerine uymaz. Sıklıkla duygusal çatışmaya girerler, karşısındakini çatışmaya iterler. Kendilerine ve başkalarına zarar verme duygularını sıklıkla yaşarlar. Duygusal olarak dengesiz ve saldırgandırlar. Bağırıp çağırıp, arada bir eşyaları fırlatabilirler. Cinsel kimlik karmaşası yaşarlar. Bu insanlarla evlilik çok zordur.
Kaçıngan kişilik:
Sessiz ve çok pasiftirler. Gerektiği zaman olması gereken tartışmadan dahi kaçınırlar. Çekingendirler, isteklerini, düşüncelerini ifade etmekten çekinirler. İlişkiyi çok sağlıklı bir şekilde sürdüremezler.
Bağımlı kişilik:
Bu kişilik yapısında olanların bireysellikleri yeterince gelişmemiştir. Bütün kararları karşısındakinin almasını beklerler, kendilerini tek başına yetersiz hissederler. Eşlerinden ayrı hareket etmek istemeyebilirler. Bireyselliklerini ortaya koyamadıkları için karşısındakini sinirlendirebilirler.
Narsistler:
Kendilerini fazla beğenen kişilerdir. Sürekli olarak dikkatin ve beğeninin kendilerinde olmasını isterler. Bu kişiler kendilerini her şeyden çok severler, sevilmeyi çok isterler ve sevilme ihtiyaçları çok zor doyurulur. Bu nedenle ilişkilerde sorun yaşarlar, sık sık ilişki değiştirerek ilk anı yakalamak isterler.
Evlilikte benlik durumları
Ebeveyn benliği
Bu benlik durumu kişiliğimizin insanlara nasıl davranması gerektiği konusunda öğütler veren, emir veren kısmıdır. Ebeveyn rolü koruyucu ve eleştirici - yargılayıcı olmak üzere iki biçimde karşımıza çıkabilir.
• Koruyucu ebeveyn rolü; bireyin sağlığını ve çıkarlarını kollayıp korumaya yönelen, fedakarlık, iyilik yapma isteği baskın olan bir benlik türüdür.
• Eleştirici ebeveyn benliği toplumsal kuralları ve değerleri korumaya, bunlara uymayanları eleştirmeye ve cezalandırmaya yönelik bir benliktir.
Çocuk benliği
Evlilik ilişkisinde çocuk benliği ile hareket edenler, sürekli sevgi, ilgi görmek isterler. Hatalarının her zaman hoş görülmesini beklerler, sorumluklarını yerine getirmekten kaçarlar.
Yetişkin benlik
• Yetişkin benlik kişiliğimizin akılcı yanını temsil eder. Kişiliğimizin ebeveyn rolü ile çocuk rolü arasında uzlaştırıcı, yönetici görevi üstlenir.
• Kişiliğin olgun ve irdeleyen, sorgulayan, düşünen yanını oluşturan yetişkin benlik, ebeveyn benliği tarafından öğretilenleri olduğu gibi kabul etmez, üzerinde düşünerek doğruluğunu test eder.
