ESWT yani düşük yoğunluklu şok dalga tedavisi, erkeklerdeki sertleşme sorunlarında son yıllarda sıklıkla kullanmaya başladığımız ve guideline adını verdiğimiz kılavuz kitaplarımıza da girmiş önemli bir tedavi alternatifidir. Öncelikle şunu belirtelim ESWT kesinlikle bir mucizevi bir tedavi şekli değildir. Herkeste istenilen etkiyi vermeyebilir. Hastalarımızı bu konuda yanlış yönlendirmek de doğru olmayacaktır. Ama önemli bir tedavi seçeneğidir ve bilimsel çalışmalarda da faydalı olduğuna dair veriler her geçen gün daha da artmaktadır. Özellikle damarsal yetmezliğe bağlı olarak gelişen hafif ve orta düzeydeki sertleşme sorunlarında sorun daha da ilerlemeden ESWT ile müdahalede bulunmak uzun vadeli bir çözüm yaratabilmektedir. Şiddetli damarsal yetmezlik varsa yine ESWT denenebilir ancak fayda ihtimalinin az olduğunu da hastaya vurgulamak gerekmektedir.
ESWT nedir?
ESWT penise dışarıdan düşük enerjili ses dalgaları göndererek penisi ve damarlarını uyarmak şeklinde tarif edebiliriz. ESWT seanslar şeklinde uygulanmaktadır ve her seansta minimum 1500 atım uygulanır. Hastanın rahatsızlığının şiddetline göre 6-12 seanslar uygulanabilmektedir. Uygulama şekli klinikten kliniğe değişmekle birlikte haftada 1, 2 ya da 3 kez olabilmektedir. Her bir seans yaklaşık 20 dakika kadar sürer, kesinlikle ağrısız ve acısızdır. Herhangi bir yan etki de bugüne kadar rapor edilmemiştir. Pozitif etkilerin başlaması için son seanstan sonra en az 3 hafta beklemek gerekmektedir.
ESWT veya Li-ESWT veya EDSWT birbirinden farklı tedaviler midir?
Bunların hepsi birbirinin eşanlamında kullanılan kısaltmalardır. İngilizcesi “Low-intensity extracorporeal shock wave therapy” yani vücut dışından uygulanan düşük yoğunluklu şok dalga terapisi anlamına gelmektedir. Burada şok dalgası ultrasonlarda kullanılan ses dalgalarıdır.
ESWT başka alanlarda denenmiş bir teknoloji midir?
Evet; şunu da belirtelim ESWT teknolojisi uzun süredir zaten topuk dikeni, tenisçi dirseği gibi ortopedik sorunlarda da kullanagelmektedir. Ayrıca iskemik kalp hastalılarının tedavisinde de yeni damar oluşumlarını tetiklemek için kulanılmaktadır. Dolayısı ile sadece sertleşme sorunu için icat edilmiş tek bir cihazdan bahsedemeyiz. Penisin peyronie hastalığında denendikten ve fayda sağladığı gösterildikten sonra sertleşme sorunlarına da çözüm getirebileceği düşünülmüş ve kullanımı öyle de yaygınlaşmıştır. Artık günümüzdeki cihazların birçoğu başta “Omnispec ED1000” cihazı olmak üzere sadece peniste kullanılmak üzere revize edilmiş teknolojilerdir.
ESWT etkisi nasıl olmaktadır?
ESWT penis damarlarının endotelium adını verdiğimiz duvar yapısını ve korpus kavernozum (süngerimsi doku) düz kaslarını uyarır ve de buralardaki sinir uçlarından daha fazla enzim salgılanmasını sağlar. Dolayısı ile bu damarlar kuvvetlenir ve daha yüksek basınçta kan akımları ortaya çıkar. Düz kaslar da gevşediği için daha fazla kan kavernozal yapılar arasında hapsolur. Dolayısı ile sertleşmenin kalitesi artar. Bunun dışında son yıllarda yapılan bazı hayvan deneylerinde kök hücrelerinde uyarıldığını gösterilmiştir. Bu durumda tüm kavernozal yapılarda toptan bir yenilenme durumu gelişebilmektedir. Dolayısı ile haklı olarak bilim çevrelerinde “ESWT etkisi geçici değil kalıcı bir etki olmaktadır” yorumları yapılmaktadır.
Kimler için ESWT uygun değildir?
Eğer sertleşme sorunları damarsal sebeplerle değil de hormonal, sinirsel ya da psikojenik sebeplere bağlı olarak gelişmiş ise teorik olarak ESWT’nin pozitif etkisi pek beklenmez. Dolayısı ile diğer ana sorunların tedavisine odaklanmak gerekmektedir. ESWT’yi damarsal sebeplere ve başlıca ateroskleroz adını verdiğimiz atardamar sertliğine bağlı olarak gelişen sertleşme sorunun tedavisinde kullanılması uygundur. Bunun dışında başka hiçbir bedensel hastalık ya da sorun ESWT uygulanması için bir engel değildir. Kalp hastalıkları, kalp kapak hastalıkları olan insanlarda güvelikle uygulanabilir. Bildirilmiş hiçbir yan etkisi bulunmamaktadır.
ESWT nereye uygulanır?
ESWT tedavisi penisin her iki yan kök, alt, orta ve uç kısımlarına 300’er atımlar şeklinde uygulanmaktadır. Toplamda bir seansta 5 bölgeye 1500 atım uygulanır. Hastalığın durumuna göre 6+6 seans yapılmaktadır.
Şeker hastalarında ESWT etkisi nasıldır? Şeker hastalarında sertleşme problemi son derece yaygındır ve yaşam kalitesini bozan en önemli unsurların başında gelir. Şeker hastalığında sertleşme sorunu çok farklı mekanizmalarla gelişebilmektedir. Atardamarların daralması yanında sinirsel harabiyet ya da toplar damar kaçak (venooklüzif) sorunları da üzerine eklenmiş olabilmektedir. Dolayısı ile şeker hastalığı ve ereksiyon sorunu çok uzun süredir bir kişide mevcutsa ESWT faydası sınırlı kalabilmektedir. Buna karşın yeni ereksiyon sorunları yaşamaya başlayan şeker hastalarında ESWT oldukça iyi bir tedavi seçeneğidir. Hem sorunların çözümü hem ilerlemesinin önene geçmek için gerekli olabilmektedir.
ESWT başarı getirir mi?
Bunu bilimsel bir makale ile yanıtlayalım. The Journal of Sexual Medicine dergisinde 2017 yayınlanan Clavijo ve ark yaptığı bir meta-analizde 7 büyük çalışma derlenmiş. 602 katılımcının ortalama hasta yaşı 60 iken ortalama takip süresi 20 hafta kadarmış. Sonuçta IIEF skorları kontrol grubunda düzelme ortalama 1,6 puanda kalır iken ESWT uygulanan hastalarda ortalama 6,4 puanlık bir düzelme olduğu ortaya konmuştur. Bu da istatistiksel olarak anlamı bir başarı olarak literatüre kaydedilmiş. Bu son derece önemli bir veridir. Bu arada meta-analize giren 7 yayının 6’sında ED1000 cihazının kullanıldığını da belirtelim.
ESWT’nin subjektif faydası dışında objektif olarak da ortaya konmuş bir başarısı söz konusu mudur?
Elbette. Subjektif demek hastaların hissettiği bir pozitif bir etki demektir ve her zaman plesebo etkisinden (psikolojik iyilik hali) ayırt edilemeyebilir. Bu konuda objektif veriler de mevcuttur. Örneğin yine The Journal of Sexual Medicine dergisinde 2017 yılı bir çalışmada Kalyvianakis ve ark. ED1000 cihazı ile ESWT uygulanan 30 hastayı 3 ay sonra tekrar penil doppler ultrason ile değerlendirmişler. ESWT uygulanan hastalarda penis içinde pik kan akımı üç ayda ortalama 4,5 cm/s artarken, kontrol grubunda bu düzey sadece 0,6’de kalmış. Yine IIEF skorları 1,3,6,9 ve 12 aylarda %56 ila 75 oranında ciddi ve giderek artan düzelmeler kaydedilmiş. Bunlar gerçekten penis içinde olumlu birşeyler geliştiğinin elle tutulur kanıtlarıdır.
ESWT tedavisi sırasında ilaç tedavisi de birlikte kullanılır mı?
Çoğu kez etkinin artması için fosfodiesteraz tip 5 inhibitörü adını verdiğimiz gruptan bir ilacı (en çok da Tadalafil 5 g günlük olarak) hastalarımıza kullandırmaya devam etmekteyiz. İki tedavinin bir arada tek başına olduğundan çok daha etkin olduğu gösterilmiştir.
ESWT tedavisi kalıcı etki sağlar mı?
ESWT sonrası 1 yıla kadar iyileşmenin devam ettiği bilinmektedir. Kök hücrelerin de uyarılıyor olması kavernozal dokularda gençleşme ve tazelenme demektir. Dolayısı ile aylar sonra daha giderek artan bir pozitif etki hastalarımızda gözlenmekteyiz. Bu durumda ESWT hem hızlı hem kalıcı sonuç almamın mümkün olduğu bir tedavi seçeneği olarak görülebilir. Ancak kalıcılık için şeker gibi ana unsur bir hastalık varsa bu hastalığın kontrolü de son derece önemlidir.
ESWT’nin sertleşme sorunu dışında ürolojide hangi alanlarda kullanmaktayız?
ESWT tedavisi Peyronie hastalığı adını verdiğimiz ve peniste eğrilikle kendini belli eden bir sorunda da aktif olarak kullanmaktayız. Peniste kısalma eğrilmeye ve de zaman içinde sinir hasarına bağlı olarak sertleşme sorununa dönüşen bu önemli hastalığın çözümünde ESWT önemli bir argümandır. Hastalığın stabilleşmesi ve gerilemesi noktasında belirgin fayda sağladığı gösterilmiştir. ESWT çekilme yapan sert nodüllerin üzerine uygulanmaktadır. Bunun dışında da kronik prostatit sorunlarında da perine bölgesine ESWT’yi deneysel anlamda uygulanabilmekteyiz. Ancak fayda durumu bilimsel olarak henüz netleştirilmiş bir tedavi değildir. Yan etkisi olmadığını düşünürsek ilaç tedavilerinden fayda görmeyen prostatitli seçilmiş olgularda kullanılabilir.
ESWT tekrar uygulanabilir bir yöntem midir? Ne zaman bırakılmalıdır?
ESWT kişi daha önce fayda görmüş ise sorunun devamına göre rahatlıkla tekrar edilebilir bir yöntemdir. 12-18 seans sonunda 1 aylık beklemeye rağmen hiçbir yanıt alınamamışsa o zaman penil protez gibi daha üst tedaviler tavsiye olunmaktadır. Kendi pratiğimizde 6 seans-9000 atış sonrasında (3 hafta aradan sonra) durumu doppler ultrason ile birlikte değerlendirip, diğer ihtimalleri de göz önünde tutarak ileri seanslara geçip geçmemeye hasta ile birlikte karar vermekteyiz.
