Bilindiği gibi şimdiye kadar gencin ailesi ile ilişkileri konusunda zaman zaman birbirleriyle çelişen sayısız yorum yapılmıştır. Bu konudaki görüşleri üç ana gurupta toplamak mümkündür.
Ergenin ailesi ile ilişkilerinde birinci gurupta toplanan görüş, psiko analitik eğilimli yazarların görüşüdür. Buna göre gelişmekte olan ergen çeşitli sorunlarla karşılaşır. Cinsel gelişimin getirdiği sorunlar ileriye ait rolünü belirlemekle ilgili sorunlar. Kendi değer yargılarını benimsemekle o güne kadar kendisi için çok önemli olan anne babadan kopmak ve kendi kimliğini bulmakla ilgili sorunlar gibi. Ergen bütün bu değişim süreci içinde diğer gençlerle bir arada olma gereksinimini şiddetle duyar. Akran gurupları ergen için çok önemli hale gelir. Hatta onlarla aşırı kaynaşma yapar.
Diğer yanda ergen, anne baba değerlerinden kopabilmek ve bağımsızlığını kazanabilmek için bilinçdışı bir mekanizmaya sığınır. Anne baba diğerlerini gözünde düşürür. Onları güçlü ve “Tanrı” gibi görmenin tamamen aksine, tüm değerlerine karşı çıkma gereksinimini duyar.
Bu görüşe göre gençlik döneminde anne baba etkisi yerini büyük ölçüde yaşıt guruplarının etkisine bırakmıştır. Gencin sağlıklı gelişimi içinde zaten bu gereklidir.
İkinci görüşe göre ise gencin hayatında anne ve babanın etkisi çocuklukta ne ise gençlikte de onun bir devamıdır. Gençliğin ayrı bir kişiliği yoktur. Bu konuda yapılan çeşitli araştırmalara göre gencin çocukluktan ihtibaren yavaş yavaş gelişen bir kişiliği vardır ve bütünüyle çocukluktaki kişilik özelliklerinin aynısını gösterir. Anne baba ilişkileri de bunun doğrultusundadır.
Üçüncü görüşe gelince gençlerle anne baba arasındaki çatışmaya değinmiştir. Araştırmalar sonucunda ergenlerin giderek anne babalarından farklılaştıkları bulunmuştur. Gencin yaşı ilerledikçe arkadaşları ile ilişkileri artmakta karar vermek için daha çok arkadaşlarına güvenmektedirler. Örneğin geçler gerek günlük gerek sosyal yaşantıları ile ilgili konularda daha çok arkadaşlarını arar onlar için onların etkisinde kalırlar. Ancak gelecek yaşantılarını ve gelecek rollerini ilgilendiren önemli konularda öncelikle anne baba beklentilerine önem verdikleri ve onlardan etkilendikleri görülmüştür. Bu görüşe göre gençler çift oryantasyona sahiptir. Tecrübeli oldukları konulara göre değişmek üzere hem anne babalarının hem de arkadaşlarının etkisi altındadırlar.
Gençlik döneminde en uygun anne baba kısaca aile tutumunun nasıl olması gerektiği konusunda çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Varılan sonuçların çoğu birbirleriyle çelişmektedir. Bir araştırmada en ideal aile olarak düşünülen demokratik ailede insiyatifi ele alamayan karar ve yaşamdaki rolü için başkalarına dayanan gençlerin yetiştiği ortaya konmuştur. Erkek çocukların sorumlu ve başarılı olması için evde babanın, kız çocuklarının olumlu gelişmesi için annenin, önemli rolde olması gerektiği gösterilmiştir. Çeşitli araştırma sonuçları bunu desteklerken diğer birçoğu bununla çatışmaktadır. Ancak tüm araştırmaların ortak bir iki noktaya vardığı görülmektedir.
Birinci nokta anne babanın evliliğinin dengeli ve başarılı olduğu ölçüde gençlerin onlarla olumlu özdeşim( benimseme) yaptıkları tüm araştırmalarda ve gözlemlerde ortaya çıkmaktadır.
İkinci nokta ise aile sevgisi gencin sağlıklı gelişmesi için çok önemli ve gereklidir. Gerçi genç çocukluğundaki kadar büyüklerinin sevgisine bel bağlamaz ama, sevgi onun yaşamında halen çok önemlidir. Sevgilerini gösterebilen ana babalar genç için büyük destektir. Diğer taraftan ne kadar çaba harcarlarsa harcasınlar gencin sosyal çevresine egemen olamazlar. Hatta gencin kişiliğini geliştirebilmesi için anne babanın ne kadar sevgi göstermesi ve desteklemesi ve ne kadar onu bağımsızlığa hazırlayabilmesi gerektiği enine boyuna düşünüp tartışılması gereken çok hassas bir dengedir.
Gencin gerektiğinde haklarını savunabilmesi, kendi görüşlerine göre karar verebilmesi kısaca bağımsızlığını ve kişiliğini kazanmış olması için kendi problemlerini çözecek şekilde geliştirilmiş olması önemlidir.
Aile bireyleri ve çevre ile ilişkileri ergenin kişilik gelişimi için çok önemlidir. Ayrıca kalıtsal ve doğal veriler de çevresel koşullarla bir bütün halinde kişilik gelişiminde etkili olurlar. Uygun kalıtsal ve uygun sosyal koşulları bulan kişide özerk ve olgun bir benlik gelişir.
SHU Güldane KAVGACI
Aile ve Evlilik Terapisti & Cinsel Terapist
