Üst ekstremite denilen parmak ucundan başlayıp omuza kadar olan bölgedeki cilt, cilt altı, kas, tendon (kas kirişi), sinir, damar, eklem ve kemik ile ilgili her türlü yaralanma, hastalıklar ve sorunlar el cerrahisinin temel konularını oluşturur.

El Cerrahisinin uğraşı alanlarının oluşma nedenlerine göre ana başlıkları ve bu alanlarla ilgili kısa bilgiler şöyle:

TRAVMALAR

1- Açık Yaralanmalar: Kesici cisimlerle oluşmuş (cam, sac kenarı, bıçak vb.) sadece cildin yaralandığı yüzeyel yaralanmalardan, ciddi tendon, sinir ve damar kesilerine kadar olabilecek geniş spektrumlar arz edebilen derin yaralanmalar; ezilme tarzında oluşmuş ve hasarlanmış söz konusu dokuların ağır yaralanmaları (ev, iş ve trafik kazaları); kopmakta olan veya tam kopmuş parmakların veya el, önkol veya kol seviyesinden olan uzuvların tekrar yerine dikilip takıldığı (replantasyon ameliyatları) ciddi yaralanmalar (buna ayak ve bacak da dahil) bu konuda uzmanlaşmış hekimler tarafından tedavi edilirler.

2- Kapalı Yaralanmalar: Herhangi bir açık kanamalı yara olmadan, oluşan bir travma neticesi tendonların ve kasların kopması, yırtılması veya el, el bileği veya önkol kemiklerinin kırılması modern ve güncel tedavi yaklaşımları ile tedavi edilip en kısa zamanda iş ve sosyal yaşamlarına dönmeleri sağlanır. Ayrıca erişkinlerde trafik kazası sonucu, bebeklerde de doğum travmasına bağlı kola giden sinirler boyunda omurilikten çıktığı yerden zedelenip kopabilirler (brakial pleksus travmaları). Bu durumda o taraf üst ekstremitede kısmi veya tam felç durumları söz konusu olur. Sinirlerin çok karmaşık anatomik detaylarının bilinmesi, ayrıntılı incelemelerinin yapılması, tanının doğru konulması ve tedavi şeklinin planlanması, uygulanması ve takiplerinin yapılması bu konu ile uğraşan uzmanlar tarafından yapılır.

3- Travma Sonu Gelişmiş Sekeller: Geçirilmiş travma sonrası el ve el bileğinde oluşan sekellerin giderilmesi de ana uygulama alanlarındandır. Bir kaza sonucu kesilen sinire bağlı zamanla gelişmiş felçler veya dolaşım bozukluğuna bağlı oluşmuş fonksiyon kayıpları, kötü veya yanlış kaynamış kırık ve çıkıkların düzeltilmesi söz konusu olabilir.

TRAVMA DIŞI HASTALIKLAR

1- Romatolojik Hastalıklar: Spesifik veya sebebi bilinmeyen romatolojik etkilenmelere bağlı olarak parmaklarda, avuç içinde veya el bileğinde şişlikler, ağrılar, takılma hissi ve hareket kısıtlılığı olabilir. Bu tip şikâyetler tendonların sıkışmasına bağlı tetik parmak, tenosnovitler (Dequervain hastalığı ve diğerleri) gibi klinik durumlara neden olabilir. Ayrıca elin küçük eklemlerinin ve el bileği ekleminin osteoartriti dediğimiz (artroz, kireçlenme) dejeneratif sorunlarında, etkilenen eklemde ağrı, şişlik, şekil bozukluluğu, hareket kısıtlılığı şikâyetleri olur. Bununla birlikte bazı spesifik romatizmal hastalıklar (romatoid artrit, vb.) da el ve el bileğini etkileyip ciddi şekil bozukluklarına neden olabilir. Tüm bu durumların tetkiki ve tedavisi de el cerrahisinin uğraşı alanı içindedir.

2- Sinir Sıkışmaları: Elde ve üst ekstremitenin diğer kısımlarında yer alan sinirler sıkışarak parmaklarda veya önkolda uyuşma, karıncalanma, elektriklenme, ağrı, güçsüzlük ve gece şikâyetlerine neden olabilir. Bu rahatsızlıklar çok sık karşılaşılan karpal tünel sendromundan kaynaklanabileceği gibi dirsekte ulnar veya radial sinir sıkışma sendromlarından da kaynaklanabilmektedir. El cerrahisi uğraşı alanı olan uzman hekimler bu şikâyetlerin ayırıcı tanılarını ve tedavilerini yapabilen doktorlardır.

3- Doğumsal El Anomalileri: El, kol ve bacaklarda görülen doğumsal rahatsızlıklar, doğumsal kalp problemlerinden sonra vücutta en sık görülen ikinci anomalilerdir. Bu bölgede görülen tüm doğumsal anomalilerin sadece %10'unda fonksiyonel ve estetik sorunlar olur. Tedavinin amacı fonksiyon ve kozmetik olarak normal veya normale yakın bir el oluşturabilmektir. En sık yapışık parmak (sindaktili), fazla parmak (polidaktili), az gelişmiş veya hiç oluşmamış başparmak , kısa parmak (brakidaktili) görülür. Ailenin bilgilendirilmesi, tedavinin gerekliliği, zamanlaması ve sonuçların ne olduğunun gösterilmesi önemlidir. Doğumsal anomalilerde doktor, hasta ve aile ilişkisi diğer durumlara göre daha özellikli bir durum arz eder.

4- Yanık Sonucu Gelişmiş Şekil Bozuklukları: Daha önce yanık geçirmiş hastaların ellerinde gelişen şekil bozuklulukları (kontraktürler) fonksiyonel engellilik hali yaratabilirler. Bunların ameliyatları ile kontraktürlerin giderilmesi, sağlıklı bir deri örtüsünün sağlanması ve iyi bir hareket genişliliğinin sağlanması el cerrahisi prensipleri dahilinde çözülür.

5- Tümörler: El ve üst ekstremitede iyi huylu tümörler sıklıkla görülebildiği gibi (el bileği çevresinde oluşan ganglion, vb.) nadiren kötü huylu tümörlere de rastlanabilir. Multidisipliner bir yaklaşımla ele alınan bu durumların cerrahi tedavileri ve gereken rekonstrüktif girişimleri (tekrar yapılandırıcı ameliyatlar) uygulama alanları içinde sayılır.

6- Enfeksiyonlar: Kendiliğinden veya bir yaralanma veya cerrahi bir işlem sonucu oluşmuş el ve üst ekstremite enfeksiyonları söz konusu olabilir. Yine multidisipliner yaklaşımla enfeksiyon tedavisi yapılırken bir cerahi işlem gerekebilir.

7- Artroskopi: Parmakların küçük eklemleri, el bileği ve dirsek gibi küçük eklemlerin ve eklem içi yapıların bazı hastalık ve yaralanmalarının artroskopik (kapalı tekniklerle yapılan endoskopik ameliyatlar) tedavileri de El Cerrahisi disiplini içinde sayılır. Bu konuda eğitim almış ve uygulamakta olan uzman hekimler, eklem içi kırıklarının tedavisi, bağ yaralanmaları, eklem içi menüsküs benzeri sorunların tedavileri, sert ve hareket kısıtlılığı gelişmiş eklemler, osteoartrit gibi dejeneratif hastalıklar (artroz, kireçlenme), yabancı cisimlerin tedavilerini artroskopik yöntemle yapıp, açık cerrahiye göre daha hızlı bir iyileşme kazanımı sağlayabilirler.

MİKROCERRAHİ

Mikrocerrahi, modern tıpta hemen bütün cerrahi branşlarda kullanılan bir cerrahi tekniğin adıdır. Mikroskop altında ameliyat yapma tekniği anlamına gelmektedir. Bu teknikte ince damar ve sinirlere (0.4 milimetreden 5 milimetre çapa sahip olan) mikroskop altında 5-25 katı büyütülerek çok küçük özel cerrahi aletler ve iplikler (saç telinden daha ince) kullanılarak müdahale yapılmaktadır. Mikrocerrahinin en geniş kullanıldığı branşlardan birisi el cerrahisidir. Çünkü parmaklarda damar ve sinirlerin kalınlığı 1 milimetrenin altındadır. Mikrocerrahi teknik ile el cerrahisinde kesilmiş damar ve sinirler onarılabilir, kopan, parçalanan eller, kollar, ayaklar dikilebilir, tekrar çalışır hale getirilebilir; yine vücudun bir yerinden diğer yerine damar ve sinirleri ile birlikte serbest doku nakilleri yapılabilir.