Döllenmiş bir yumurtanın Uterus boşluğu'nun (döl yatağı) dışında yerleşmesi dış gebelik olarak adlandırılır . ABD'de yılda ortalama 100 bin dış gebelik vakasına rastlanmakta ve tüm gebeliklerin % 2'i dış gebelikler oluşturmaktadır. Son 30 yılda ölüm oranı giderek azalsa bile dış gebelik halen birinci trimester ( ilk üç ay) ölüm nedenlerinin başında gelmekte ve gebelikle ilgili ölümlerin % 9'nu oluşturmaktadır.İlk vizitede % 40 oranında yanlış teşhis konulmakta ve malpraktislerin başında gelmektedir. Dış gebelikte ölüm riski, vajinal doğum yada düşüklerden daha büyüktür. Çalışmalara göre bir dış gebelikten sonra takip eden gebelikteki dış gebelik riski 7-13 kat artar. Bir sonraki gebeliğin intrauterin (rahim içi normal gebelik) olma şansı % 50-80, tubal gebelik(dış gebelik) olma şansı % 10-25 dir, kalan hastalar kısır olacaktır.
Dış gebelik nedenler: Tuba ( fallop tüpü ) hasarına ve fonksiyon bozuluklarına yol açan çeşitli risk faktörler vardır. Bunların bir kısmı bir arada bulunsa da genel olarak mekanik ve fonksiyonel faktörler olarak ele alınır,
-Mekanik faktörler: Bu faktörler döllenmiş yumurtanın rahim boşluğuna geçişini engeller yada yavaşlatır.
- Fonksiyonel faktörler: Fallop tüplerinin mitilitesinde meydana gelen değişiklikler buna neden olur, bu değişiklikleri yapan doğum kontrol ilaçlar( sadece progestin içeren), luteal faz defektler, sigara kullanımı ve vajinal duş vs. olarak sıralanabilir.
Diş gebelik için risk faktörleri:
Risk faktörü Relatif risk oranı
Yüksek risk
Tubal düzeltme cerrahisi 21.0
Tubal sterilizasyon 9.3
Geçirilmiş dış gebelik 8.3
İnutero DES maruziyeti 5.6
Önceki salpenjit 4.0
Orta risk
Kısırlık 2.5
Geçirilmiş genital enfeksiyon 2.5-3.7
Çoğul partner 2.1
RİA kullanımı( sadece progestin içeren) 2-3
Hafif risk
Geçirilmiş abd-pelvik cerrahi 0.93-3.8
Sigara kullanımı 2.3-2.5
Vajinal duş 1.1-3.1
18 yaşında cinsel ilişki 1.6
Şikayet ve bulgular :
Şikayetler: Asemptomatik ( şikayetsiz ) tablodan şoka kadar değişir.Klasik üçleme önemlidir.
- Karın ağrısı ( % 50 oranında yaygın tarzda )
- Anormal vajinal kanama
- Amenore (adet gecikmesi)
Diğer şikayetler ise baş dönmesi veya sersemlik , bulantı,kusma ve ishal olarak sayılabilir.
Bulgular: Karın hassasiyeti, adnekslerde hassasiyet ( tek veya çift taraflı ), servikal hassasiyet (%50 ), ele gelen adneksiyel hassas kitle (% 50). ateş 38.50 c ( % 10).
rüptür ve kanamanın boyutuna bağlı olarak periton irritasyon bulguları, çarpıntı, taşipne (sık nefes alıp verme),hipotansiyon.
Lab bulgular:
Kan sayımı : normal veya hafif azalma görüür,kan kaybını belirlemek için ardışık olçümler önemlidir.Lökösit sayımı : değişkendir ( % 50'de normal).Serum -HCG ölçümü: gebeliği doğrular, ancak ardışık -HCG ölçümleri normal gebelikteki gibi iki günde önceki değerinin iki katına çıkmaz.
Ayırıcı tanı:
" Akut apandisit
" Adneks torsiyonu
" Abortus
" Korpus luteum kisti
" Pelvik inflamatuar hastalık
" Dejeneratif myomlar
" Endometriyozis
" İdrar yolu enfeksiyonu
" Gastroenterit
" Divertikülit
Diğer yararlı tetkikler: -Ultrasonografi: Transvajinal sonografi tercih edilmeli. İntrauterin ve ekstrauterin gebelik nadiren ( 40 bin gebelikte 1 ) birlikte oluşur. -HCG'nin yükselmesi ile beraber rahim içinde gebelik kesesinin görülmemesi dış gebelik tanısı doğrular.
-kuldosentez : pek kullanılmıyor, USG yeterlidir.
-Uterin küretaj: Villuslerin varlığı dış gebeliği ekarte eder.Sıklıkla gereksizdir.
Dış gebelik yerleşim bölgeleri : En sık fallop tüpte( %80 üstü) yerleşir ve sırasıyla Ampullar( % 80),İstmik (%12), Fimbriyal ( % 5), kornual vs İnterstisiyel (% 2) . Daha az oranda Abdominal, Ovarian ve Servikal gebelikler görülür.
Tedavi seçenekleri: Klinik semptomlar , -HCG titresi ve USG bulguları tadaviyi yönlendirir. Üç çeşit tedavi yöntemi mevcuttur; Laparoskopi, Laparotomi ve medikal tedavi seçenekleri.
-Laparoskopi : Batın içi yoğun kanama yoksa , hastanın hemodinamisi stabil ise bu yöntem seçilebilir. Bu yöntemle linear salpengostomi veya parsiyel salpenjektomi uygulanabilir.
-Laparotomi: Dış gebelik rüptürüne bağlı olarak şiddetli batın içi kanama tesbit edilirse veya belirli lokalizasyonda dış gebelik ( kornual, interstisyel,abdominal, ovaryen) oluşup akut batın tablosu oluşmuş ise bu yöntem tercih edilir.
-Medikal tedavi: -HCG düzeyi uygun ise,akut batın tablosu mevcut değilse ve küçük dış gebeliklerde ( 3cm) Metotreksat verilebilir.
Rh uygunsuzluğu varsa mutlaka Rho GAM yapılmalıdır.
