DİKKAT EKSİKLİĞİNDE BELLEK ÇALIŞMALARI-1
BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KUR Üç Temel Hafıza Becerisi
Bir anne baba eğer çocuğunda dikkat eksikliği olduğunu söylüyorsa aslında şunları demek istiyordur;
Çocuğum okulda başarısız. YA DA
Çocuğum ders çalışmıyor. YA DA
Çocuğum söz dinlemiyor. YA DA
Arkadaşları ya da öğretmeninden şikayet var.
Dikkat eksikliği olan öğrencileri incelediğimde özellikle ders başarılarının düşük olmasının sebebi dikkatini derse, bilgiye verememeleri, verseler de unutmalarıdır. Yaptığım incelemelerde bu çocuklarının başarısının önündeki en büyük engel unutkanlıktır. Birçok ailenin ilaçtan fayda görmedik demelerinin de altında bu faktör yatar. Çünkü aile çocuğun okulda başarılı olmasını ister ama bu ilaçlar unutkanlığı tedavi etmez. Ben dikkat eksikliği olan öğrencileri su sızdıran bir şişeye benzetiyorum. Siz istediğiniz kalite ve miktarda su koymaya çalışın yine de dolmaz. İlaç bu sızıntıyı durdurmaz çünkü;
Zihin En Büyük Şifa Kaynağıdır.
Çoğumuz sözde fotografik hafızalı insanlar görmüşüzdür. Karışık bir destedeki kartların sırasını hızlıca öğrenip hatırlayabilirler ya da çaba harcamadan uzun kelime ya da numara listelerini ezberleyebilirler. Ama gerçekten fotografik hafıza diye bir şey yoktur; bizim gördüklerimiz iyi hafıza teknikleri olan insanlardır.
Bir hafıza tekniği, beyin için bir kodlama sistemi, bir dosyalama dolabıdır. Bir insanın önceki bilgi ve ilgileri yeni bilgiyi nasıl öğrenip hatırlayacağını etkiler. Çoğu genç insan tuttuğu takımın maç skorlarını zorluk çekmeden hatırlayabilir, ama geçen baharda tarih dersinde öğrendikleri önemli tek bir tarihi bile hatırlamazlar.
Hafızamızın dosyalama ve depolama sistemleri, yeni bilgi bizim için anlam taşıdığında en etkili şekilde çalışır. Şampiyon satranç oyuncularıyla yapılan deneyler eğer satranç taşlarının bir maçta olması gerektiği gibi diziliyseler tahtadaki taşları kolayca ezberleyebildiklerini, ama oyuncuların rasgele yerleştirilmiş bir taşlar dizisini hatırlama yeteneklerinin neredeyse imkânsız olduğunu gösterir. Satranç taşlarının bir düzenlemesi anlamlıyken diğeri değildir.
Böyle bir anlam beyinlerimizde gerçekten ağır bağlantılı olabilir. İnsanlar rasgele harfler dizisine karşılık anlamlı kelimelere odaklanınca işlevsel MRI taramaları frontal ve temporal lob gibi belirli alanlarda artan etkinlik gösterirler. Etkinlik ne kadar büyük olursa o kelimeleri sonra hatırlama olasılıkları o kadar büyük olur. Muhteşem hafızalar doğuştan değildir, sonradan yaratılırlar.
Benim üç temel becerimi BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KURu öğrenerek sağlam bir hafıza için bir temel edineceksiniz. Ben öğrencilerime özel olarak hafıza antrenmanı için bir defter ya da bloknot tutmalarını öneriyorum. Böylece gelişmenizi görebilecek ve egzersizlerinizi izleyebileceksiniz. Peki nedir bu Bak, Resmini Çek, Bağlantı Kur ?
1. BAK: Öğrenmek İstediğiniz Şeyi Aktif Olarak Gözlemleyin.
Birçok insan derslerde başarılı olmasına rağmen tanıştığı insanların isimlerini hatırlayamaz. Burada asıl sorunun tanıştığımız anda hiçbir zaman isimlerden çok kişinin yüz, beden ve giyim şekline odaklanmamızdır.
Etkin öğrenmenin en yaygın engellerinden biri insanların bilginin sunulduğu durumlara dikkat etmemesidir. Karınızın ya da kocanızın bu sabah işe giderken ne giydiğini düşünün. Hangi kravatı taktığını hatırlayabiliyor musunuz? Hangi bluzu giymişti? Oğlunuzun tişörtü ne renkti? Önemsiz gibi görünse de aktif olarak bakıp bu tip yeni bilgiyi almak için bilinçli bir çaba harcayarak beyninizin ayrıntıları kaydetmesi için eğitmeye başlayabilirsiniz. Bu aktif gözlem süreciyle meşgul olarak yeni bir yüz, olay ya da konuşmadan ayrıntı ve anlamları özümseyebiliriz, bu da bize bu yeni yüz ya da olayı öğrenme ve hatırlamada yardım eder.
Bir şeye ilgimiz az olduğunda hatırlamak genelde zordur, çünkü tam olarak dikkat etmiyoruzdur. Çoğumuz biriyle tanıştırıldıktan saniyeler sonra isimleri unuturuz. Sanki, tanışma sırasında bizi herhangi bir yeni bilgiyi hatırlamaktan alıkoyan çeşitli iç ve dış ipuçlarına karşılık veren bir otomatik pilot gibiyizdir. Ne söylendiğini ve hatırlamaya değip değmeyeceğini anlamak için sadece yeteri kadar yavaşlamak gereklidir. Samuel Johnson kısaca şöyle der: "Gerçek hafıza sanatı dikkat sanatıdır.
Yol tarifleri hafızası mükemmel bir örnektir. Eğer tarifleri takip ederek yeni bir yere arabayla kendiniz gidiyorsanız günler ya da haftalar sonra oraya kendiniz nasıl gidileceğini muhtemelen hatırlarsınız. İlk yolculuğunuzda sadece bir yolcuysanız oraya ilk yalnız gidişinizde kaybolmanız mümkündür. Aktif gözlemdeki amaç zihinsel olarak sürücü koltuğunda kalmaktır.
BAK ilk temel beceridir, çünkü diğer duyularımıza da çok güvenmemize rağmen hatırlamak istediğimiz şeylere genelde ilk olarak görsel açıdan maruz kalırız. Bilgiyi sonraki hafıza çağrımı için tekrarladığımızda dinleriz. Çoğu insan en canlı hatıralarımızın tümünü koku duyusunun geri getirebildiğini bildirir. Dokular ve ısılar gelecekteki hatırlama için dokunma duyusunu kullanan gözlemsel becerilerimize odaklanmak için kullanışlı detaylardır. Üç Temel Beceride kullanıldığı haliyle BAK aslında tüm beş duyu için kısa kullanımdır:
Aktif Gözlem Egzersizleri
1.Birinin sizi bilmediğiniz bir yere götürdüğü başka bir yolculukta zihinsel olarak kendinizi sürücü koltuğuna koyun. Yönleri zamanından önce kontrol edin, sokak işaretlerine, ana kavşaklara ve dönüm noktalarına dikkat edin. Sonra zihinsel olarak oraya gidin.
2.Yeni bir filme gitmeden önce başlangıçta belirli detayları hatırlamak için bir karar alın. Kahramanın saç tarzına, anılmaya değer bir ev içi sahnesindeki mobilyaya ve yan karakterlerden birinin elbisesini hatırlamaya dikkat edin. Eve döndüğünüzde filmle ilgili hatırlayabildiğiniz kadar çok ayrıntıyı yazmaya çalışın. Sonraki gün listenizi kontrol edin ve yapabilirseniz filmle ilgili daha çok detay yazmaya çalışın.
3.İşte birkaç iş arkadaşınızı kıyafeti ya da genel görünüşü hakkında bir detaya dikkat edin. Kişinin adını bir sütuna, detayı başka bir sütuna yazın. Günün sonunda ikinci sütunu kapatın ve belirli ayrıntıları hatırlamaya çalışın.
4.Şimdi hemen ailenizin her üyesinin sabah evden çıkarken üzerindeki kıyafetini ve detayları hatırlamaya çalışın. Yarın tekrar yapın, ama evden çıkmadan önce detayları gözlemek için bilinçli bir çaba sarf edin.

Kaynak: Şimşek, Ramazan. (2010). Dikkat Dağınıklığını Önleme ve Beyni Etkili Kullanma Kılavuzu. Hermes Yayınları (İmleç Kitap). İstanbul 2. Basım