Depresyonun Nedir, Semptomları (Belirtileri) ve Özellikleri Nelerdir?
Sıkça duyduğumuz bu soruların yanıtlarını etraflıca ele almak gerekir. Temel bilgilerle başlayalım.
Depresyon Nedir?
Depresyon dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de sık yaşanan psikolojik sorunlardan biridir. Depresif dönemlere hepimiz zaman zaman giriyoruz. İş ve özel hayatla ilgili çeşitli stresler, kendimizi mutsuz, neşesiz hissetmemize yol açabiliyor. Bu zamanlarda yaşanan depresif hale, depresif duygu durumu diyoruz. Depresyon ise oldukça farklı!
Depresif duygu durumu bir hastalık olmadığı halde, depresyon bir hastalık olarak nitelenir. Depresyon semptomları, depresif duygu durumunda da görülebilir, depresyon hastalığında da. Bu semptomların iki haftayı geçen bir süre zarfında aralıksız devamı söz konusu ise, depresyon hastalığıyla ilgili şüphelenmek gerekir.
Depresyon Belirtileri Nelerdir?
Depresyonlu kişi sebep yokken kendini depresif hisseder. Tabii belirttiğim gibi bu sürenin iki haftayı geçmesi gerekmektedir. Ya da ortada bir neden varken örneğin, sevdiğimiz birinin kaybı, iş kaybı gibi önemli hayat değişikliklerinin, semptomlarda azalma olmadan 3 ay sürmesi halinde, yine depresyon riskini düşünmek gerekiyor. Ciddi hayat olaylarında yas tepkisi dediğimiz dönem, yine depresyon semptomların görüldüğü dönemlerdir. Çok benzer, ancak bu durum depresyon değildir, normal bir yas sürecidir. Bu süreçlerde semptomlarda azalma olmuyor hatta artma oluyorsa, depresyon hastalığı gündemde olabilir. Sonuçta birçok depresyon türü mevcut ve bunlar detaylıca inceleyeceğimiz konular arasında yer alıyor.
Depresyon Semptomları
Kısaca depresyon semptomlarından bahsedecek olursak; enerji düşüklüğü şeklinde, ilgi kaybı yaşamak, yorgun hissetmek, değersizlik, suçluluk, mutsuzluk duyguları içinde olmak, karar vermede güçlük yaşamak, konsantrasyonu sağlamakta problem yaşamak, unutkanlıkların başlaması, uyku problemleri (uyuyamamak ya da uyanamamak gibi), kilo kaybı ya da kilo alımı, sosyal etkinliklerin azalması ya da insanlarla ilişki kurmanın büyük ölçüde kesilmesi, beden ve baş ağrıları, cinsel enerjide ve istekte düşme, ölmek istemek ve intihar düşüncelerinin gelmesi, bu tür semptom örnekleridir. Doğum sonrası depresyonda, bebeğe zarar verme düşünceleri de semptomlara eklenebilir.
Depresyonda görülen belirtilerin (semptom) neler olduğundan bahsetmeden önce şunu belirtmekte fayda var; depresif ruh haline bir çoğumuz zaman zaman girebildiği için klinik manada depresyonda olup olmadığımızı fark etmemiz önemlidir. Çünkü bunu fark etmezsek bu sorunla ilgili yardım arayışına da ne yazık ki girmiyoruz. Bu büyük bir risk, çünkü depresyonda olduğumuz halde yaşadığımızı küçümsersek, önemsemezsek ya da hayatın bir parçası gibi algılarsak yardım arayışına girmeyeceğimizden depresyonumuz ilerliyor.
Belirtmiş olduğum gibi semptomlar 2 haftayı geçen bir süre boyunca aralıksız devam ediyorsa depresyon hastalığı ile ilgili şüphelenmek gerekiyor. Depresyondaki kişiler ortada bir neden yokken depresyon semptomları yaşarlar; ortada bir neden varken, semptomların 3 ayı geçen bir süre boyunca azalmadan devam etmesi durumunda da depresyonda olunduğundan şüphelenmek gerekir. Bu duruma örnek olarak sevdiğimiz birinin kaybı, iş kaybı, maddi güçlükler gibi önemli hayat değişikliklerinin yarattığı haller gösterilebilir.
Depresyonda belirtileri nelerdir diye kısaca açıklamak gerekirse;
Enerji düşüklüğü ve ilgi kaybı
Depresyonda görülen en yaygın belirtilerden biri enerji düşüklüğü. Bazı insanlar herhangi bir aktivite içinde olmadıkları halde yorgun hissediyor, yoğun bir enerji düşüklüğü şeklinde ve ilgi kaybı ön planda olarak depresyonu yaşıyorlar. İlgi duydukları alanlara ilgi duymamaya başlıyorlar ya da önceden aldıkları zevki alamıyorlar.
Değersizlik ve suçluluk duygusu
Bazı kişilerde değersizlik, suçluluk duyguları yoğun bir biçimde ön planda olurken, bazılarında hayata karşı bir umutsuzluk duygusu ön planda yaşanıyor.
Karar vermede güçlük
Bazıları işlerinde ya da hayatları ile ilgili irili ufaklı mevzularda kararlar vermekte güçlük yaşamaya başlıyor. Ancak, bu durumda kişi, konsantre olamadığından şikayetçi olurken, aslında depresyona girmiş olabiliyor.
Uyku problemleri
Depresyon yaşayan insanların çoğunda uyku problemleri ön planda kendini gösteriyor. Uykuya dalamama, sık sık uyanma, sabahları uyanamama, aşırı uyku gibi farklı şekillerde uyku sorunları yaşanıyor. Bu kişiler uykusuzluk yaşadığına dair bir şikayet ile bir doktora gidebiliyor ama aslında depresyonda oluyor.
Kilo sorunları
Büyük ölçülerde kilo kaybı ya da kilo alımı da depresyonu işaret eden belirtilerdendir. Depresyondaki kişide iştah kaybı ya da tam tersi iştah artması söz konusu olduğundan yaşanan kilo sorunu sadece kilo ile ilgili bir sorun gibi algılanabiliyor. Halbuki kişi bir süredir depresyonda olduğu halde bunu fark edemeyebiliyor.
İçe kapanma
Sosyal etkinliklerin azalması ya da insanlarla ilişki kurmanın büyük ölçüde kesilmesi de depresyon işaretlerinden. Bazen bu durumu herkes dönemsel yaşar. Ama uzun süredir bu durum devam ediyorsa depresyon durumu söz konusu olabiliyor. Kişi insanlarla görüşmek istememesinin nedenlerini başka nedenlere bağlama eğiliminde oluyor; örneğin, herkes çok sıkıcı konuşuyor, saçma konuşuyor, bıktım bu insanlardan, konuşacak bir şey bulamıyorum, önceden de boşa konuştuğumu fark ettim gibi gerekçeleri kişinin öne sürmesi depresyonda olduğunu fark etmesini engelleyebiliyor.
Cinsel sorunlar
Cinsel enerjide ve istekte düşme depresyonun en çok görülen belirtilerinden. Ancak özellikle kadınlarda bu belirtiler önemsenmeyebiliyor. Benim için cinsellik o kadar da önemli değil gibi düşünceler ya da isteksizliği ilerleyen yaşa bağlama gibi söylemler bazı kadınların yaşadıkları depresyonu fark edememelerine neden olabiliyor.
Ölüm düşüncesi
Ölmek istemek ve intihar düşüncelerinin gelmesi de depresyon yaşayan insanlarda görülen semptomlardan. Bir şey olsa da şu yaşam bitse, Allah canımı alsa da kurtulsam gibi düşünceler yoğun bir şekilde gelebiliyor. Ya da kendini öldürmekle ilgili düşünceler gelebiliyor ve planlar yapılabiliyor.
Bunların yanında mevsimsel depresyon, doğum sonrası depresyon gibi dönemsel olaylar karşısında oluşabilen depresyon şekilleri de mevcuttur.
Son olarak şunu da belirtmek gerekir ki, depresyonda olan farklı kişilerde belirtilerin bazıları daha ön planda olabiliyor. Bir kişide, bir ya da birkaç belirti daha yoğun olup diğer belirtiler olmayabiliyor ya da daha az şiddette olabiliyor.
Yrd.Doç.Dr. Klinik Psikolog Ercüment DOĞAN
