Çocuklarda lejyoner hastalık

1976 yılında ilk kez tanımlanan bu hastalık hafif bir solunum yolu enfeksiyonundan yaşamı tehdit eden zatürre tablosuna kadar değişik klinik tablolar da görülebilir.

Erişkin hastalığı olarak bilinen Lejyoner hastalık günümüzde çocukluk hastalığı olarak da tanımlanmaktadır.

Etken Legionella Pneumophia bakterisidir.

Bu bakterinin bulunduğu ortamlar :

                          -  Nehirler

                           - Göller

                          -  Irmaklar ve

                          -  Termal sulardır.

Bakteri doğal ortamda serbest olarak bulunmaz. Doğada bir hücrelilerin   (Protozoon) ’ların parazitleri olarak yaşarlar. Protozoon içinde çoğalarak bu canlıların ölümüne neden olur ve daha sonra suda yaşamlarına devam ederler. Uygun ısı koşullarında yoğun bir şekilde çoğalma gösterirler.   

Legionella bakterileri esas olarak :

                           -Klima cihazlarının suyu

                           -Sıcak ve soğuk su sistemleri

                           -Su tankları

                           -Duş başlıkları,   sıcak su muslukları

                           -Termal banyo ve kaplıcalarda bulunur.

Ayrıca oda nemlendiricileri ve solunum aygıtlarında enfeksiyonun yayılmasında önemlidir.

Son yıllarda Lejyoner hastalığında belirgin artış olmuştur.  A.B.D. ‘de yılda 8000 – 18000 hasta lejyoner hastalık tanısıyla hastaneye yatırılmaktadır. Bu rakamın daha yüksek olduğu ve çoğunlukla tanı konmadığı düşünülmektedir. Avrupa’da lejyoner hastalığın görülme oranının yüksek olduğu bildirilmektedir. Salgınlar şeklinde seyredebilir nitekim 2014 Portekiz salgının da 264 kişi lejyoner hastalık tanısı ile hastaneye yatırılmış ve maalesef 5 hasta yaşamını yitirmiştir.  Genellikle çocuklarda az tanımlanmakta ise de ciddi tablolarda seyrettiği ve ölümlere neden olduğu vurgulanmaktadır.

Çocuklarda hastalık çoğunlukla belirtisiz enfeksiyon şeklinde seyretmektedir. Hastalığın bu şekline Pontiac ateşi denilmektedir. Hastalığın ciddi formu Lejyoner hastalık olarak tanımlanmaktadır. Pontiac ateşi ve Lejyoner hastalık Lejyonellozis olarak başlığı altında değerlendirilmektedir.

Bu hastalarda bulaşım şahıstan şahısa damlacık yoluyla olmaz. Bulaşım enfekte su ve su ile ilgili sistemlerde olmaktadır.

Hastalığın kuluçka süresi 2-10 gündür.

Çocuklarda hastalık çoğunlukla belirtisiz enfeksiyon şeklinde seyretmekte veya tanımlanmamaktadır. Ciddi şekilde seyreden Lejyoner hastalık ise

                                    -Bağışıklık sistemi bozulmuş

                                    -Organ transplantasyonu uygulanan

                                    -Kortikosteroid tedavisi olan

                                    -Kronik böbrek ve akciğer hastalığı olanlar

                                    -Kanser tanısı ile takip edilen çocuklarda görülür.

Özellikle kortikosteroid tedavisi olan astımlı çocuklarda bu durum önemlidir. Sık hastane ziyaretleri ve nebüluzatör kullanmaları ise enfeksiyon riskini arttırmaktadır.

Lejyoner hastalık yenidoğan bebeklerde önemli bir sorun olabilir. Yeni doğanların akciğerlerinin yetersiz olması yanı sıra bağışıklık sisteminin zayıflığı da risk faktörü oluşturmaktadır. Yeni doğan servislerinde salgınlara yol açabilmektedir. Kaybedilen bebek sayısı önemlidir.

Hafif form kendiliğinden iyileşir ciddi formlar ölümle sonuçlanabilmektedir.  Lejyoner hastalığa özgü klinik bulgular yoktur.

Lejyoner hastalık belirtileri

                                   -Ani başlayan ateş

                                    -Öksürük

                                    -Göğüs ağrısı

                                    -Karın ve kas ağrısıdır. İlerleyen vakalarda solunum zorluğu ve yetmezliği gelişir.

Lejyoner hastalığında tanı

                                    -Balgam ve solunum yolu salgılarında bakterinin üretilmesi

                                    -Antijen testi (idrar)

                                    -Immunofloresans ve DNA testleri

                                    -Serolojik yöntemler ve ile konulabilmektedir.

Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma ve tuz azlığı görülmektedir.

Tedavide antibiyotik tedavisi uygulanır. Makrolid grubu antibiyotikler başlangıçta damar yolu daha sonra ağızdan verilmek üzere planlanır. Tedavi süresi 2-3 haftadır.

Korunmada su kaynakların kontrolü ve takibi önemlidir. Su sistemlerinin dezenfeksiyonu hiperklorinasyon veya metalik iyonizasyon uygulanmaktadır.

Çocuklarda Lejyoner hastalık birçok nedenle gözden kaçmaktadır.

                                     -Tanı koyduracak laboratuar testlerinin güçlüğü

                                     -Klinik bulguların belirgin olmayışı başlıca nedenleri oluşturmaktadır.

Özellikle tedaviye yanıt vermeyen ciddi zatürre vakalarında Lejyoner hastalık akla gelmelidir. Literatürde bu hastalıkla ilgili çocukluk dönemindeki veriler göz ardı edilmektedir. Uygun tedavi edildiği takdirde tedavi sonuçları yüz güldürücü olduğu Lejyoner hastalığının başlangıçta düşünülmesi önemlidir.

Prof. Dr. Nuran Gürses

Çocuk Sağlığı ve Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı