Biz çalışan anneler, gün boyu işte yaşadığımız bir sürü stres yaratan olayın üzerine eve geldiğimizde farklı bir dünyayla karşılaşır ve bir de bu dünyada koşuşturmaya başlarız. Çocuğumuzun yaşına göre işler değişir ancak bizi bekleyen çok fazla iş vardır gerçekten. Yemek hazırlarız, çocuğumuza yemek yediririz, meyvesini yediririz, dersini çalıştırırız, odasını toparlarız, banyo yaptırırız, sütünü içiririz, üzerini giydiririz, uyuturuz… Hele ki çocuk sayısı arttıkça “koşuşturma”, kelime anlamı olarak yetersiz kalır. E tabi ki bu arada evin işleri de cabası…
Peki bir taşla iki kuş vurmaya ne dersiniz? Yani hem siz bazı konularda her şeyi yapan olmayın ve gereksiz yorulmayın hem de çocuğunuzun karakter gelişimi için kimi sorumlulukları ona verin.
Kendi kararlarını alabilen, karar alırken ellerindeki kaynakları kullanabilen, bağımsız davranabilen, kendi ihtiyaçlarını başkalarına saygıyla karşılayabilen, yaptığı işi sonuna kadar tamamlayan, yaptıklarının sonuçlarını yaşamayı göze alan çocuklara sorumluluk sahibi çocuk diyebiliriz. Bu duyguyu geliştirmek için çocuğun yaşına, kişisel özelliklerine, cinsiyetine uygun kimi görevleri çocuğun yapmasına fırsat verilmesi ve olumlu yapılan davranışların pekiştirilmesi gerekir. Yaş gruplarına göre alabilecekleri kimi sorumlulukları aşağıda sıraladım.
İki ve Üç Yaş Çocuklarının Alabilecekleri Sorumluluklar
Oyuncakları toplamak ve onları yerlerine koymak,
Kitap ve dergileri gerekli yerlere koymak,
Peçete, tabak ve çatal kaşıkları sofraya koymak (ama istenen biçimde olmayabilir),
Bir şeyler yedikten sonra kendi kirli tabaklarını kaldırmak,
Kendisiyle ilgili bazı durumlarla ilgili seçme imkânının sunulması sonucunda karar verme yeteneğinin gelişmesi,
Sofranın toplanmasına yardımcı olmak,
Yardımla giyinmek ve soyunmak.
Kendi kendine yemek yemek
Kendi kendine uyumak
Dört Yaş Çocuklarının Alabilecekleri Sorumluluklar
Sofrayı kurmak,
Oyun oynadıktan sonra oyuncaklarını veya kendine ait eşyaları yerlerine kaldırmak,
Oyun oynarken nerede olacağını anne babasına söylemek,
Toz alma gibi basit ev işlerinde yardımcı olmak,
Bulaşık makinesinin boşaltılmasına yardım etmek,
Alışveriş sırasında malzemelerin raflardan alınmasına yardımcı olmak,
Alışveriş dönüşü malzemelerin yerleştirilmesine yardımcı olmak,
Basit bazı yiyeceklerin hazırlanmasına yardım etmek. Kek yapmak, kurabiye yapmak gibi.
Beş Yaş Çocuklarının Alabilecekleri Sorumluluklar
Basit bir kahvaltı hazırlayabilir,
Sofrayı, her şeyi yerli yerine koyarak hazırlayabilir,
Yatakların örtüsünü düzeltebilir,
Odasını toparlayabilir,
Yedikten sonra kirlilerini kendi başına kaldırabilir,
Giyeceklerini önerileri dikkate alarak seçebilir ve kendi başına giyinebilir,
Kirli giyeceklerini sepete atabilir,
Telefona gerektiği şekilde cevap verebilir,
Ayakkabılarını bağlamayı öğrenebilir,
Kendi kendine hazırlanabilir (saçını tarama).
Evdeki evcil hayvanları kuş, balık vb yemini verebilir.
Altı Yaş Çocuklarının Alabilecekleri Sorumluluklar
Havaya, özel olay ve günlere göre giyeceklerini seçebilir,
Çiçekleri sulayabilir,
Basit yiyecekleri (tost, yumurta, sosis vb.) bir büyüğün desteği ile pişirebilir.
SORUMLULUK KAZANDIRMADA ANNE BABAYA DÜŞEN GÖREVLER
Çocuğunuz sizinle işbirliği yapsa da yapmasa da, koşulsuz sevgi ve onay gösterin.
Çocuğunuz her ne yaparsa yapsın ona değer verdiğinizi ve kabul ettiğinizi bilmesini sağlayın.
Çocuğunuzun size bağımlı olduğunu düşünüyorsanız koruyucu tutumunuzu değiştirin.
Sürekli sorumsuz davranan çocuklar anne babaları tarafından sorumlu davranmalarına izin verilmeyen çocuklardır.
Çocuğunuzun kendi davranışlarının sorumluluğunu almasına ve iyi gitmeyen davranışlarını değiştirmesine fırsat verin.
Çocuğunuzun yaşına uygun sorumluluklar listesi hazırlayın. Sorumluluğunu üstlenmek istediği işleri bu listeden seçmesine fırsat verin ve onun doğru kararlar verebileceğine olan güveninizi koruyun. Bu listeden seçim yapması konusunda onu zorlarsanız ya da yapacağı işleri siz seçerseniz sorumluluk duygusunu geliştirmeniz zorlaşır.
Evle ilgili sorumlulukları çocuklarınız arasında paylaştırırken adil (eşit değil) olun. Yaşlarına ve gelişim dönemlerine göre hareket edin.
Çocuğun kırıp dökmesinin ve yaşadığı olumsuz deneyimlerin öğrenmenin gerekli şartı olduğunu unutmayın.
Çocuğunuzun yaptığı yanlış seçimlerin (hayatını tehlikeye atmadıkça) sonuçlarını yaşamasına izin verin ki onlardan bazı dersler çıkarabilsin.
Çocuğunuza yardım edeyim derken, onun sorumluluğunun gelişmesini engelleyebileceğinizi unutmayın. Eğer işin nasıl yapılabileceğini bilmiyorsa ona işin nasıl yapılacağını gösterin.
Çocuğunuza uygun model oluşturun. Çünkü sorumluluk kazandırmak istediğiniz halde sizin sorumluluklarınızı yerine getirmemeniz onu olumsuz etkileyecektir. İşe yaramayan davranış, inanç ve tutumlarınızı değiştirmeye istekli olun.
Çocuğunuz sorumluluklarını yerine getirmediği zaman ne gibi ceza veya yaptırımlarla karşılaşabileceğini söylemek yerine işini bitirdiğinde onu manevi yönden destekleyerek (aferin, çok güzel oldu, teşekkür ederim gibi) güven duygusunun ve sorumluluk bilincinin gelişmesini sağlayın.
