Kraniyomandibuler eklem olarak da bilinen çene eklemi, ağzımızı açıp kapatmayı sağlayan bir eklemdir ve kafa ile alt çene kemiği arasında yer almaktadır. Eklem yüzeyi vücudumuzdaki tüm eklemlerde olduğu gibi kıkırdak yapıdan meydana gelmektedir. Eklem diski, çene ekleminin hareketlerini sağlayan, her iki yüzü konkav kıkırdak bir yapıdır. Eklem kıkırdaklarına herhangi bir sebeple baskı uygulanması , kıkırdağın su kaybetmesine ve hacminin küçülmesine neden olur. Kıkırdak hücrelerinin, kendini yenileme özelliği olmadığı için, uygulanan bası devam ederse eklemde fonksiyon bozukluğu meydana gelir. Çene eklemi fonksiyon bozukluklarının nedenleri kazalar ve darbelere, romatizmaya ve diş sıkmalarına bağlı olabilir.
Alt çenenin temel işlevi çiğneme ve konuşmadır. Maksimum çene açıklığı sırasında çene eklemi iki farklı hareket yapmaktadır, bunlar basit menteşe hareketi ve öne doğru kayma ve rotasyon hareketleridir.
Ağzın normal pozisyonundan sapmalara neden olan kapanmalar çiğneme kaslarında spazmlara neden olur, bu da çene eklemi fonksiyon bozukluklarının en önemli nedenleri arasındadır. Çene eklemi fonksiyon bozukluğunda görülen ağrının klasik bir üçlemesi vardır.
1) Ağrı
2) Eklemden gelen ses
3) Kısıtlı çene hareketi
Ağrının başlama şekli nedeni hakkında bir ön bilgi verebilir. Sabah erken saatlerde başlayan ağrı gece boyuna uyku sırasında fark edilmeden dişlerin sıkılmasından (diş gıcırdatma) kaynaklanır ve çene kaslarında ağrıya neden olur. Gün içinde geç dönemde başlayan ağrı ise çene hareketlerinden kaynaklanır ve genellikle çene eklemi içindeki bir soruna bağlıdır. Eklem ağrısı hareketle şiddetlenir ve devamlıdır. Çene kaslarındaki ağrı stresle artar ve aralıklarla gelir.
Eklemden gelen sesin şekli de nedeni hakkında bilgi verebilir. Tek bir klik sesi geliyorsa bu genellikle toplumun %40'ında görülen masum bir sestir ve kendiliğinden geçebilir. Ağız hem açılır hem kapanırken klik sesi geliyorsa; bu yer değiştiren (öne sublükse olan ) eklem diskinin ağız açıp kapanırken sıkıştırılmasına bağlı olarak oluşur. Eklemden çıtırtı şeklinde ses gelmesi eklem yüzeylerinin ezildiğini, yumuşaklığını yitirdiğini, eklemde dejenerasyon başladığını gösterebilir.
Kısıtlı çene hareketi ise ; eklem diskinin geri dönüşsüz öne doğru çıkıklarında, eklem yapışıklığı ve kireçlenmelerinde (ankiloz), elmacık kemiği kırıklarında meydana gelebilir.
Çene eklemi rahatsızlıkları gerek nedenlerinin tespiti, gerekse tedavinin planması açısından karmaşık bir durum arz eder. Tanı için karşılaştırmalı eklem garfiler, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme gerektirebilir. Tedavi yöntemleri ise İlaç kullanılması, fizik tedavi, eklemin kapalı olarak yıkanması ve açık eklem cerrahisi gibi çok çeşitlidir.
