Burundaki şekille ilgili başlıca sorunlar:
.
. Burun sırtının kıkırdaktan ya da kemikten kaynaklanan çıkıntılı (Hump) ya da çökük olması
. Burnun yanlardan çok geniş yada çok dar olması,
. Burun kanatlarının ve ucunun dar, geniş, veya asimetrik olması, . . Burnun aşırı uzun veya aşırı kısa olması
. Burun ucunun düşüklüğü veya çok kalkık olması
. Burnun karşıdan bakıldığında bir tarafa doğru eğik olması (aksiyel deviasyon)
. Burun ile alın birleşme noktasının çok alçak veya yüksek (grek burun) olması
Yukarıda sayılanlar en sık görülendir. Ülkemizde en sık görülen problem burun sırtının kemerli olması ve birlikte burun ucunun düşük olmasıdır. Deformitelerin bir kısmı genetiktir, ırklara görülme sıklıkları değişir. Daha önceden geçirilen travmalar, yaralanmalar ve geçirilmiş burun ameliyatları da daha farklı deformitelere yol açabilir.
Burun şekil bozuklukları yanında burunda nefes alma ile ilgili başlıca sorunlar
1. Burun deliklerinin yapışık veya dar olması
2. Burun içindeki ‘’Nazal Valv’’ açısının bozuk olması
3. Burun içi kemik ve kıkırdak eğriliği (Septum deviasyonu)
4. Burun eti şişliği (Konka hipertofisi)
5. Burun içi yapışıklıklar
RİNOPLASTİ – ESTETİK BURUN AMELİYATI
Rinoplasti ( burun estetiği) en sık yaptırılan estetik operasyondur. Burnun iç ve dış tarafındaki eğrilikleri gidermek ve yüzün diğer yapılarına göre daha uygun görünmesini sağlamak için yapılan bir ameliyattır.
Rinoplasti ile burunun boyutları hem küçültülebilir hem büyütülebilir. Burun ucunun, burun kemerinin şekli değiştirilebilir. Burun ucu yukarı kaldırılabilir. Doğumsal veya kaza sonucu oluşmuş bir bozukluk düzeltilebilir. Soluk alma ile ilgili şikâyetler giderilebilir.
Rinoplasti çehreyi değiştirip daha iyi görünmeyi sağlayarak öz güveni arttırır. Ancak, burun ameliyatı ile hayali edilen kişi olunamaz, çevredeki insanların size duygu ve düşünceleri bir anda değişemez. Görünümünde düzelme yönünde gerçekçi beklentileri olan kişiler rinoplasti için uygun adaylardır.
Rhinoplastinin tarihçesi
Rhinopasti yani halk dilinde burun estetiği denilen ameliyatın sözcük anlamı ; yunanca burun anlamına gelen rhinis ve yapılandırmak, oluşturmak anlamına gelen plassein sözcüklerinden gelmektedir.
Burun kırıklarının tedavisiyle ilgili bilgiler içeren ilk kayıtlara eski mısırda Edwin Smith papirüsünda bulunmaktadır. Rinoplastinin temellerine eski Hint kaynaklarında da rastlanmaktadır. Hint kültüründe saygı ve onuru temsil eden burunun kesilmesi en ciddi cezalardan biriydi. Bundan dolayı Hint tıbbı burun düzeltilmesi önemli bir konuma gelmiştir. Ünlü bir hekim olan Sushruta M.Ö. 5 yüzyılda yanaktan deri kaydırarak yapmış olduğu burun düzeltme ameliyatını Sushruta Samhita adlı eserinde anlatmıştır.
Sonraki dönemde burun cerrahisine yönelik kayıt 15.yy a kadar yoktur. 1442’ de Sicilyalı cerrah Branca eski Hint yöntemi olan yanaktan yada alından deri kaydırarak burun ameliyatını tekrar tanımlamış ve Gaspare Tagliacozzi (1545-1599) İtalyan tekniği denen kol cildinden fleple rekonstrüksiyonu De Curtorum Chirurqia adlı eserinde detaylı olarak anlatmıştır.
İlk burun küçültme müdahelesinin 15.yy da yapıldığı sanılmaktadır. Rivayete göre kaza sonucu bir gözünü kaybeden Urbino Dükü Federicanın görme alanını genişletmek için kemerli burnu küçültülmüştür. 1450 deki madalyonunda kemerli olan burnu 1465 teki portesinde redüksiyona uğramış olarak tasvir edilmiştir.
Rinoplasti hakkında 200 yıl kadar yazılı kaynak bulunamamıştır.
!8. yy da Gentleman’s magazin isimli bir dergide Hint tekniği ile burun rekonstrüksiyonu ile ilgili makalesinden sonra Alman cerrah Carl Von Graefe (1787-1840) ilk rinoplasti sözcüğünü kullanmıştır. Sonraki yıllarda kemik ve kıkırdak parçaları kullanarak burnunu iskelet yapısının düzeltilmesi sağlanmıştır.
Rinoplasti ilk başlarda burun dışından (Diffenbach1845) olarak yapılırken daha sonra J. Roe burun içinden yaklaşımı tanımlamıştır. 1898 de Jacques Joseph, Diffenbach ‘ın tekniğini geliştirerek modern rinoplastinin öncüsü olmuştur.
Özellikle 1. ve 2. Dünya savaşında Şarapnel veya top yaralanmaları sonucu oluşan geniş yüz yaralanmaları rekonstriktif burun cerrahisinin gelişimini sağlamıştır. Anestezi, antisepsi (mikroptan koruma) yöntemlerinin kullanıma girmesi gelişmeleri hızlandırmıştır.
Son 50 yılda rinoplasti tekniğinde değişiklik olmamasına rağmen estetiğe bakış açısı değişmiştir. Artık amaç; ameliyat olduğu fazla anlaşılmayan, güzel, düzgün, hastanın yüz ölçülerine uygun burun oluşturmaktır.
Rinoplasti kaç yaşında yapılmalıdır?
Yaş, rinoplasti için önemli bir konudur fiziksel sosyal ve emosyonel gelişimin tamamlanmasını beklemek, Kızlarda 16–17, erkeklerde 17–18 yaşlarından önce yapmamak gerekir.
Doğumsal anomalisi olanlarda (yarık dudak-damak, burunda kitle şişlik varlığında ve travma nedeniyle burunda kayıp oluşanlarda daha erken yaşlarda burun ameliyatı yapılabilir.
Burnundan bir operasyon geçirenlerde tekrar burun ameliyatı gerekiyorsa en az 6 ay hatta 1–2 yıl beklenebilir.
Rinoplasti ameliyatını kimler yapmalıdır
Burada en çok ortaya çıkan soru burun ameliyatını KBB doktorlarının mı yoksa Plastik Cerrahların mı yapmasıdır.
Aslında doğru olan burun ameliyatını bunu yapmayı iyi bilen bir kişinin yapmasıdır. KBB uzmanları ihtisasları döneminde pek çok burun ameliyatına tanık olurlar ancak bu ameliyatların çok büyük bir yüzdesi nefes alma ile ilgili bozukluklar için yapılan ameliyatlardır. Burun içini ilgilendiren problemler burun dışındaki şekle dokunmadan düzeltilebilir. Aksine Plastik Cerrahların ihtisasları boyunca gördükleri ameliyatların çok büyük bir yüzdesi estetik amaçlıdır
Amerika’da estetik burun ve yüz ameliyatlarını daha çok KBB uzmanlığının bir üst dalı olan Fasiyal Plastik Cerrahlar yapmaktadır. Ülkemizde ise hem KBB uzmanları ve hem de plastik cerrahlar tarafından bu ameliyatlar yapılmaktadır.
Rinoplasti ameliyatında planlama
Yapılan işlem estetik amaçlı da olsa önemli bir ameliyattır. Bu nedenle her ameliyatta olduğu gibi riskleri vardır. Üzerinde durulacak en önemli konulardan biri ameliyat sonrasında hastanın tatminidir. Ameliyat ne kadar başarılı geçerse geçsin, hastanın psikolojisi ve beklentileri önemlidir. Bu nedenle ameliyat öncesi hastanın beklentileri iyice öğrenilmeli, ameliyat hakkında ayrıntılı bilgi verilmelidir. Hastanın hayalindeki burnu oluşturmanın hiçte kolay olmadığı belirtilmelidir.
Burun ameliyatında en önemli kısım ameliyat öncesi yapılacak planlamadır. Bu planlama esnasında hastanın resimleri çekilir ve bu resimler üzerinde hastanın yüzüne yakışan burun şekli bilgisayarda çalışılır. Bu çalışma esnasında burnun büyüklük ve genişliği hesaplanır ve burnun dudak, çene, ve alınla yaptığı açılar belirlenir. Bütün bunlar oldukça deneyim gerektiren işlemlerdir. Bilgisayardaki hastanın ameliyat sonrası olabilecek görünümü sadece bir fikir versin diye gösterilir, ancak bu bir bilgisayar çizimidir. Hiçbir zaman hastanın burnu tam böyle olacak şeklinde beklentiye sokulmaması, yapılacak işlemin bir resim çizimi değil, ameliyat olduğunun farkında olması gerekir. Ameliyattan sonra ortaya çıkabilecek problemler, düzeltilen kemik ve kıkırdaklarda yerinden kayma, burun şeklinin istenildiği gibi verilememiş olması, kanama konularında bilgi verilmelidir.
Yine bu görüşme safhasında hastanın ihtiyaç duyabileceği çene estetiği (mentoplasty), dudak kalınlaştırma veya yanaklarda yapılacak işlemler gibi ek operasyonlar tartışılabilir.
Ayrıca hastaya ameliyata özgü problem ve riskler ile çıkabilecek komplikasyonlar anlatılır. Burun ameliyatının planlanması safhası yani doktor-hasta görüşmesi hem doktorun hastayı tanıması hem de hastanın doktoru tanıması açısından da önemlidir.
Rinoplasti için İdeal hasta
a. Genç sağlıklı hasta
b. Burun probleminin farkında olan ancak bu problemin hayatını karartmasına izin vermeyen hasta
c. Burun dışında yüzdeki diğer yapılarında belirgin bozukluklar olmayan hasta
d. Doktoruna yeterince tanıyan ve güvenen hasta
e. Olabilecek risk ve komplikasyonları anlayabilen hasta
Rinoplasti için ideal olmayan hasta;
a. İleri yaşlı ve ek sağlık problemleri olan hasta,
b. Sigara içen hasta,
c. Daha önce burnundan ameliyat olmuş hasta,
e. Sadece burun ameliyatıyla yüzdeki uyumsuzlukları tam olarak giderilemeyecek hasta,
f. Daha önceden başarısız burun ameliyatları olan kişilerle görüşmüş ve etkilenmiş olan, hasta
d. Elinde benzemek istediği ünlünün resmiyle gelen hasta, g. Burnunu takıntı haline getirmiş olan hasta, h. Psikiyatrik problemleri olan hasta,
Burun ameliyatı planlaması sırasında tüm bu faktörler de göz önünde tutulmalıdır. İdeal olmayan her burun hastası ameliyat edilemez değildir.
Rinoplasti Ameliyatı Nasıl Yapılır:
Burun estetik ameliyatları bölgesel uyuşturma (lokal) ya da tam bayıltma (genel anestezi) ile yapılabilir. Ancak daha çok genel anestezi tercih edilmektedir. Ameliyat süresi hastanın burun şekil bozukluğuna bağlıdır ve ortalama olarak 2–3 saat kadar sürer.
Dışardan hiç kesi olmadan yani ‘’kapalı teknikle’’ ya da burun girişine küçük bir kesi yaparak yani ‘’Açık teknik’’le yapılabilir. Son yıllarda büyük çoğunlukla açık teknik uygulanmaktadır.
Ameliyatta yapılacak işlem burundaki şekil bozukluğuna göre değişir. Burun kanatlarını oluşturan kıkırdaklar, eşit şekilde ve burun kanatlarında çökmeye yol açmayacak şekilde çıkarılır. Diğer kıkırdaklarda da mevcut şekil bozukluğu değerlendirilerek düzeltmeler yapılır. Burun kemiği değişik yerlerden kırılarak şekil bozukluğuna yol açan kısmı çıkarılıp diğer kısımlarına uygun şekil verilir. Küçük çıkıntılar törpülenir. Çıkarılan kıkırdaklar veya bazen kemikler, cerrahın ameliyat sırasındaki kararları doğrultusunda çeşitli yerlere tekrar konarak destek sağlanır. Bazen burun içindeki bölmeyi oluşturan kıkırdak ta destek amacıyla kullanılır. Burnun kendi kıkırdak veya kemiklerinin yeterli veya uygun olmadığı durumlarda vücudun başka bölgelerinden faydalanılabilir. Bu amaçla kulak kıkırdakları, kaburga kıkırdakları veya leğen kemiği kullanılabilir. Burun estetiği yapılırken varsa burun içindeki deviasyon, et büyümesi gibi durumlarda düzeltilir.
Ameliyatın sonunda burun içine sıklıkla basit kolay ve ağrısız çıkabilen silikon tampon konur, burun yüzeyine yapılan flaster tesbit üzerine özel akril kalıp hazırlanarak yerleştirilir.
Rinoplasti Sonrası takip
Hasta operasyon sonrası sıklıkla bir gece hastanede kalır. Gözaltlarında morluk, şişlik, boğaz ağrısı ve kuruluğu, burun deliklerinden hafif sızıntılar burunda ağrı ve dolgunluk hissi hemen her hastada görülmekte olup son derece doğaldır. Ameliyattan sonra gözlere soğuk kompresler uygulanması ve bazı ilaçların kullanılması hem şişlikleri azaltacak hem de hastanın kendini daha iyi hissetmesini sağlayacaktır. Bu şikâyetler ameliyattan sonra 1–2 gün artar; 3–5. günden itibaren azalmaya başlarlar. İlk gün, tuvalet ihtiyacı dışında hastanın yarı oturur şekilde yatması uygundur. Ertesi sabah hasta ayağa kalkabilir.
Tamponlar ameliyatın özelliğine göre 24–48 saat sonra, burun akril kalıbı ve dikişler 7–10 gün sonra alınır. Birkaç gün daha burun sırtı ince flasterle desteklenir ve hastaya yapması gereken masajlar gösterilir. Bu masajlar burun sırtındaki ve ucundaki ödemin daha çabuk iyileşmesini sağlar. Şişlik ve morlukların çok büyük bir kısmı 2 hafta içinde yok olacaktır.
Burun 2. haftadan itibaren şekle girmeye başlar, ancak burnun ve yüzün tüm ödemlerinin geçmesi 3–6 ay arasında olup burnun son şekline girmesi 1 yıla kadar uzayabilir.
Hastaların operasyondan sonraki ilk hafta istirahat etmeleri önerilir. İkinci hafta işlerine dönebilirler. 3. haftadan itibaren hafif sporları yapabilirler. Ancak boks, futbol vb ağır sporları yapmaları 6–12 haftadan önce önerilmez. Ayrıca ilk aylarda gözlük kullanılmamalıdır. Güneş ışığı ve sauna gibi sıcak ortamlar hastaların yüzündeki şişlikleri, cilde zarar verebileceği için 2 ay süreyle uzak olunmalıdır.
Başarılı bir burun Rinoplastide;
. Ameliyat olduğunu bilmeyenler ilk bakışta değişikliği fark eder ancak bunun neden kaynaklandığını anlayamazlar
. Hasta burnundan memnundur ve kendine güveni artmıştır. Fotoğraflarda daha güzel poz verir.
. Burun yüzün diğer bölümleriyle karşılaştırıldığında hem açı olarak, hem büyüklük olarak hem de oran olarak uygun ölçülerdedir.
. Hastanın nefes alması bozulmamış ve eğer önceden kötüyse düzelmiştir.
. Burun ucu çok kalkık değildir.
. Burun sırtı çok oyuk değildir.
Rinoplasti Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Hastanın 2–3 hafta kadar burnunu şiddetli sümkürmemesi, spor yapmaması ve cinsel ilişkide bulunmaması iki ay kadar herhangi bir gözlük kullanmaması gerekir. En az 6 ay kadar buruna herhangi bir darbe almaktan şiddetle kaçınılmalıdır.
Ameliyat sonrasında dikkat edilmesi gereken noktalar
1)Burnunuzu hekiminiz tarafından size belirtilen zamana kadar temizlemek amacıyla sümkürmeyiniz. Gerekli olduğunda yumuşak bir mendille sürerek temizleyebilirsiniz.
2)Eğer var ise burun altındaki gazlı bezi değiştirebilirsiniz.
3)Burnunuzun üzerine konan bantlar ve alçı operasyondan yaklaşık olarak 1 hafta sonra çıkarılacaktır. Alçı ve bantları asla çıkarmayınız ve kuru tutmaya çalışınız.
4)Uzun süre çiğnemeyi gerektirecek ve hapşırtacak yiyeceklerden kaçınınız.
5)Fazla fiziksel aktiviteden kaçının ve her zaman dinlendiğinizden fazla dinlenmeye gayret gösterin.
6)Dişlerinizi yumuşak bir diş fırçası ile kibarca fırçalayabilirsiniz. Üst dudağınıza çok fazla dokunmamaya gayret ederek burnunuzu hareketsiz tutmaya çalışın.
7)En az 10 ila 14 gün fazla konuşmaktan özellikle uzun telefon görüşmelerinden kaçının.
8) Burun üzerindeki bandajı ıslatmadan yüzünüzü yıkayabilir ve ılık suyla duş alabilirsiniz.
9)En az 1 hafta aşırı yüz hareketlerinden kaçınınız.
10)1 Hafta boyunca olabildiğince boynu dar kıyafetler yerine önden düğmeli kıyafetler giyiniz.
11)6 hafta boyunca mecbur olmadıkça güneşe aşırı maruz kalmaktan kaçının solaryuma girmeyiniz.Güneş ışığı burnunuz ve yüzünüzde ödeme ve bunun sonucunda şişliklerin artmasına ve daha geç iyileşmeye sebep olur.
12)1 ay boyunca yüzmeyiniz ve tenis, basketbol gibi burnunuza travma gelebilecek sporlardan en az 3 ay uzak durunuz.
13)Bantlar ve alçı çıkarıldıktan sonra burun, göz çevresi ve üst dudakta halen var olan şişlik veya renk değişikliği konusunda endişelenmeyiniz, genellikle 2- 3 hafta içinde tamamen gerileyecektir. Bazı hastalarda burun çevresindeki şişliklerin tamamen kaybolması için 6 ay gerekmektedir.
14)Sadece doktorunuz tarafından reçete edilen ilaçları kullanınız.
15)4 hafta boyunca burnunuzun üzerinde ağırlık ve şekil bozukluğu yapabileceğinden gözlük kullanmayınız.
16)Operasyondan 2–3 gün sonrasında kontakt lensler kullanılabilir.
17)Burnunuz üzerindeki bandajlar doktorunuz tarafından çıkarıldıktan sonra burnunuzun üstünü yağlı kremlerle kibarca temizleyebilirsiniz.
