Bonzai ve benzeri maddeler esrar gibi ya da bitkisel ürün olarak sunulsalar da, doğrusu bitki parçaları üzerine püskürtülmüş %98 oranında kimyasallar olduğudur. Bu kimyasalların ortak grubu sentetik esrardır. Yani kimya laboratuvarlarında kimyagerler tarafından elde edilen yani sentetik uyuşturucu maddelerdir. Doğal değildir, bağımlılık yapar, esrara göre daha sert ve zararlı etkilere sahiptir. Sonuç olarak bunlar tipik olarak, bitkisel içeriğin üzerine püskürtülmüş olan onlarca çeşit sentetik esrarı içeren, içinde ne olduğu da aslında belli olmayan uyuşturuculardır.
İlk olarak sigara benzeri bitkisel karışım kanuni kafa yapıcılar adı altında 2006’lardan önce internet ortamında ve özelleşmiş dükkanlarda Avrupa’da satışa sunulmuştur. İçildiğinde esrara benzer etkiler meydana getirir. ABD’de K2, Avrupa’da Spice Türkiye’de ise Bonzai ya da Jamaika olarak adlandırılmaktadır.
Bu maddeler Avrupa’da, ABD’de ve Japonya’da yaygın olarak pazarlanmakta ve internet üzerinden kolaylıkla bulunabilmektedir. Bonzai tipi bitki karışımları kanunlardan kaçmak için marketlerde insan tüketimi için değildir şeklinde etiketlenmekte ve tütsü ya da bitki büyüme düzenleyicisi olarak pazarlanmaktadır.
Bu karışımların tamamen bitkisel olduğu öne sürülse de esrar reseptör agonistleriyle karıştırıldıkları için tüketildikten sonra güçlü bir esrar etkisi göstermektedirler. Hedef kitle eski esrar kullanıcılarıdır. Satıcılar insanları ikna etmek için ot-esrar gibi bir şey olduğunu söylemekte ve kimyasal olduğunu saklamaktadır zaten bitkilerin üzerine sıkarak satışa sunmaktadırlar.
Dozaj ve içerik açısından yapıları tam olarak bilinmeyen bu maddeler giderek daha yaygın kullanılmaktadır ve bu maddelere özgü yasal düzenlemelerin bulunmaması nedeniyle kötüye kullanılması artmaktadır. Laboratuvarda tasarım edilen maddeler olarak bonzainin artan tüketimi, kamu sağlığı kurumları için ciddi bir problem haline gelmektedir. Sürekli bu tasarımlar yani bonzainin içindeki maddeler değişmekte buda kimyasal analiz ve tespitini zorlaştırmaktadır. Böylece kanunlardan kaçırılmaya çalışılmaktadır.
Bonzai kullanan kişide olumlu ve olumsuz etkiler meydana getirir. Olumsuz etkileri panik atak gelişimi, çarpıntı hissi, iştahda azalma ve zayıflama, konuşmada güçlük çekme, unutkanlık, bulantı, kusma vb. vardır. Ayrıca bonzai, kullanan kişiyi olası tehlikeli durumlara sokabilen ve hatta ölüme yol açabilen varsanılar ve hayallerle ilişkili olduğu için de tehlikelidir.
Son zamanlarda bildirilen zehirlenmeler yanında, bonzai kullanımını takip eden intiharların sayısında da artış görülmektedir. Bunların yanında, Bonzai esrara göre hipertansiyon, taşikardi, varsanılar, ajitasyon, nöbetler ve panik ataklar gibi genelde acil tıbbi tedavi gerektiren ciddi yan etkilerlerle açıkça daha sıklıkla ilişkilidir.
Uzun dönem esrar kullanımı artmış psikoz riski ile ilişkilendirilmiştir.
Genç olan ve yoğun kullanımı olan kişilerde genelde görülür. Benzer şekilde, uzun dönem bonzai kullananlar sıklıkla işitsel ve görsel varsanılardan paranoid sanrılara, düşünce bloğundan anlamsız konuşmaya, anksiyete ve uykusuzluktan stupor ve intihar düşüncesine kadar değişen psikotik belirtiler yaşarlar.
Bonzai içeren bu maddeler, kalbi besleyen damarların spazmına neden olacak başka maddeler de içeriyor olabilir ya da bu maddelerde henüz tanımlanmamış olabilir. Günümüzde bonzai
maruziyeti ve sonrasında bildirilen ölümler artış göstermekte ve olası zararları önemli bir halk sağlığı problemi haline gelmektedirAlınan ürünün, içine hangi bileşik yada maddelerin karıştırıldığı bilinemediğinden alışılagelmiş bulgulardan farklı klinik ile karşılaşabiliriz.
Kişi madde alarak ödül merkezlerini çalıştırır ve beyinde fazladan dopamin salgılanır. Normalde de ödül merkezleri olumlu hayat olayları ile zaten faaliyettedir ama madde ile bu faaliyet kat ve kat daha fazla olur. Madde hızlı ve yoğun bir ödül mekanizmasını aktifler, oysa hayatta elde edilen ödüller yavaş ve güçlüklerle elde edilir. Biz davranışlarımızı haz, arzu ve keyif üzerine kurmazsak ve fayda üzerine kurarsak, maddeden uzak durma yolunda önemli bir adım atmış oluruz.
Madde bağımlılığı genelde ergenlik ile başlar. Çünkü bu dönem hassas, çalkantılı ve doğal olarak karmaşalı bir dönemdir. Bir ergenin maddeye başlamasındaki ana sebep çatışmalarından duyduğu huzursuzluk ve bu huzursuzluğu dindirecek haz arama davranışıdır.
Gençlerin hayatında deneme yanılma metodu ile öğrenme sıklıkla kullanılır, bazı maddeler bir sefer bile kullanılsa bağımlılık yapar. Merak bağımlılığa iten faktörlerden önemli bir tanesidir.
Haz eğilimli bir yaşam tarzı diğer bir nedendir. Sosyal- toplumsal kimlikte yaşanan sorunlar, kendine güvenle alakalı zorluklar da kişiyi huzursuzluğa ve haz arama davranışına itebilir. Bağımlı kişilik yapısı, her şeyi ebeveynleri tarafından düşünülen, yönlendirilen ve kontrol edilen gençlerde yoğundur. Ergenlikle beraber kişi kendi istediği alanlara yönelmek ister ama o kişilik yapısı gelişmediğinden hayal kırıklığı yaşar. Kişinin yaşam becerileri noksanlığı ve hayatı olumsuz yorumlaması da önemlidir.
Burada da genç haz arayışına yönelebilir. Arkadaş çevresi sayesinde bir eğlence mezesi olarak da madde kullanımı başlayabilir. Bu şekilde haz alabilecekleri basit savunmalara yönelebilirler. Uyuşturucu kullanıcılarının aslında maddeye başlamasının en büyük sebebi meraktır. Özellikle gençlik dönemindeki insanlar meraklıdır, her şeyi denemek, görmek, yaşamak ister.
Bu kişiler cesaretlidir, çünkü cahil ve tecrübesizdir. Devam etmesi yani bağımlı olması kişinin iç dinamikleri ve zorluklarıyla bağlantılıdır.
Kimyasal olarak farklı olduklarından madde tarama testlerinde tespit edilemezler. Bu sebeple, düzenli idrar takibi gerektiren ehliyet, denetimli serbestlik, adli tıp vb. durumlarda bonzai kullanımı caziptir.
Mevcut halleriyle bu kimyasallar esrar değildir. Esrar gibi ya da bitkisel ürün olarak sunulsalar da, bitki parçaları üzerine püskürtülmüş kimyasallardır. Ülkemizde sıklıkla bonzai ve jamaika olarak anılan bu yasadışı maddeler, bir dönem tüm dünyada olduğu gibi bizde de serbest şekilde satılabilmekte idi. 2011 yılıyla beraber bonzai yasaklılar sınıfına alınmıştır.
Buna karşın, bu yasakları delmek üzere sentetik olmalarının verdiği avantajı da kullanarak yasaklanmış olan şekline bir başka kimyasal yapı eklenerek, yeni ürün çalışmaları yapıldığı bilinmektedir. Bu durum, kanunları zayıflatmakla kalmayıp, hastanın kliniği üzerinde de ciddi değişikler oluşturabilmektedir. Zira, kullanıldığı belirtilen bonzai içinde ne tip bir bileşik olduğunun bilinmemesi; hastada oluşacak klinik tablonun, çoğu zaman öngörülememesine yol açmaktadır.
Sentetik esrar yani bonzai, etkilerini CB1 ve CB2 reseptörleri üzerinden gösterir ve CB1 reseptörlerine afinitesi ve dolayısı ile etki güçleri değişken olmakla birlikte; sıklıkla, esrarın afinite ve gücünden fazladır (örneğin 100 kat daha fazla etki gücü olan HU-210). Etki süresi, sıklıkla 8 saatin altında olsa da, 24 saati geçen süreler de bildirilmiştir.
Sentetik esrar doğal olandan daha güçlü oldukları kabul edilse de insanlardaki olumsuz etkilerinin başlaması ve sürmesi ile ilgili veriler kısıtlıdır. Bunların tespit edilmeleri için güvenilir testlerin olmayışı ve bu maddelerin dinamik, öngörülemeyen yapıları, literatürdeki
tutarlı ve nitelikli kötüye kullanım bildirimlerini kısıtlamaktadır. Sentetik esrarın kronik kullanımı, uzun süreli esrar kullanımına benzer şekilde bağımlılık sendromuna, çekilme belirtilerine ve psikiyatrik semptomlara yol açar.
Sentetik esrarın çok fazla çeşidi içeren bir uyuşturucu madde sınıfı olduğundan klinik etkilerini tahmin etmenin oldukça güç olduğu söylenebilir. Esrardan daha güçlü bir etki, ekonomiklik, kolay ulaşılabilirlik ve standart madde testlerinden kurtulma vaadi bonzainin artan kullanımına katkıda bulunmaktadır.
Bonzai Nasıl Bırakılır;
Kişinin “ben iyileşmek istiyorum” demesi ve bunda da kesin kararlı olması gerekir. Madde kullanmamak öldürmez adamı, kullanmak öldürür. Tek gerçek var ki hiçbir şey anlamadan bağımlı olunmasıdır.
İlk önce kişinin bırakmayı istemesi, bağımlılıkla ilgilenen bir psikiyatra gitmesi, gerekirse hastanede yatması, bu tür ortamlardan uzaklaşması ve kullanan arkadaşlarını uyarıp maddeyi bıraktığını söylemesi, telefon kartını değiştirmesi, ortam değişikliği yapması, kendini kandırmadan zararlarını iyi analiz edip her aklına geldiğinde kötü sonuçlarını ve ailesini düşünerek bir adım geri atması gerekir ama yetmez.
Tedavinin ikinci aşaması, vücudun maddeden temizlendiği detoksifikasyon dönemidir. Vücuttan arındırma evresinde maddenin birden bırakma zamanında meydana gelen yoksunluk belirtilerine göre psikiyatr kontrolü ve tedavi ile bu belirtileri ortadan kaldırmak esastır.
Son aşamada ise kişinin terapi ile maddeyi neden kullandığını, maddeye nasıl bir ihtiyacının olduğunu, neden diğer insanlar gibi madde almadan yaşayamadığını kişinin anlamasıdır. Bu da psikoterapi ile olmaktadır. Madde ile yaşamak bir yaşam tarzı belki de hayatı yaşamama tarzıdır. Bunun anlaşılması kalıcı çözüm getirecektir.
Gerçekten bırakmak istiyorsanız uyuşturucu tedavisi yapılan sağlık kuruluşlarına en kısa zamanda müracaat ediniz. Çevresini oluşturan ya da sürdüren yine kişinin kendisidir. Yani biz kişiliğimize göre bir çevre oluştururuz. Kişi kendini bir şeylerin kurbanı gördüğü surece değişemez. İyileşebilmek için hayatinin sorumluluğunu almak ve kendine acımayı bırakmak gerekir.
Bonzai yi Bırakmanın Püf Noktaları;
Maddeyi kullanmayı tetikleyecek bazı durumlar vardır. Yoksunlukla savaşırken, ağrı çekerken, olumsuz bir takım duygular içindeyken veya toplumsal durumlar ya da kutlamalarda madde kullanımınız tetiklenebilir.
İşlevsel olmayan, negatif düşüncelerimiz madde kullanmayı tetikler. Ben bitmişim gibi.
Gösterdiğiniz başarıları görmek ve kendimizi ödüllendirmek kendimize olan saygımızı artırır.
Olaylar karşısında serinkanlılığımızı korumak, doğru yeri ve zamanı seçmek, yanlış anlaşılmaları düzeltmek, suçlamayarak ben dilini kullanmak hayattaki başarımızı artırır. Madde alımına yönelik yoğun bir istek zaman zaman olabilir.
Bunlar kısa vadeli ve gelip geçicidir.
Negatif düşüncelerin farkına varmak, madde kullanmadan önce 1 saat beklemek, başarılarımızı anımsamak, dayanak sağlayabilecek birine başvurmak hayat kurtarıcı olabilir.
Zaman zaman sıkılma veya kendini kötü hissetmek olağan bir durumdur. İlla madde kullanarak bu durum bertaraf edilmemelidir. Yani hayat her zaman keyif içinde yaşanmaz ki.
Kendimizi doğru ortaya koyarsak sorunların çözümünde daha etkili oluruz.
Başkalarının isteklerini özgürce ve etkin bir şekilde geri çevirmek, hayır demenin gerçekten yeterli olduğunu bilerek yaşamak gereklidir.
Eleştiriler karşısında yıkılmadan ve savunmaya geçmeden anlamaya çalışmak, dinlemek ve sonra karar vermek gerekir.
Geri bildirim almak veya vermek gerekir. Ayrıca maddeyi kullanmanın olası sonuçları hakkında bilgi sahibi olmalıyız. Alkol ve madde kullanım riski olan mekanlardan uzak durmak gerekir.
Kişinin içinde bulunduğu durumu ve etkinliklerini ve çevreyi değiştirmek gerekir. Maddeye yönelten arkadaşları cep telefonundan ve hayatımızdan silmek gerekir.
Bonzai Kullanımınız Acaba hangi Boyutlarda?
Son bir yıl içinde
1) Madde kullanıyor olmanız sorumluluklarınızı yerine getirme etkinliğinizi etkiledi mi?
2) Bedeninize zarar gelme ihtimali varken madde kullandınız mı?
3) Madde kullanmanız yüzünden yasal bir takım sorunlar yaşadınız mı?
4) Ailenizle arkadaşlarınızla ya da diğer insanlarla ilişkilerinizde sorunlar oluşmasına rağmen madde kullanmayı sürdürdünüz mü?
5) Geçmişteki etkiyi sürdürmek için daha büyük ölçülerde madde kullanmak zorunda kaldınız mı?
6) Yoksunluk belirtileri yaşadınız mı, ya da yoksunluk belirtilerinden kurtulmak için madde kullandınız mı?
7) Amaçladığınızdan daha uzun süre madde kullandığınız oldu mu?
8) Çoğu zaman madde kullanmayı bırakmak istediniz mi?
9) Madde bulmak kullanmak ve etkilerinden kurtulmak için çok zaman harcadınız mı?
10) Madde kullanmanızdan ötürü önemli bir takım etkinliklerinizi yapamaz oldunuz mu?
11) Bedensel ve ruhsal sağlığınızı bozacağınızı biliyor olmanıza karşın madde kullanmayı sürdürdünüz mü?
Bu sorulara verilen evet cevapları arttıkça bağımlılığa giden yolda bir yolcusunuz demektir.
Çocuğunuzun Bonzai Kullandığını Nasıl Anlarsınız?
Arkadaş grupları sık sık değişiyor ve sorunlu veya aile çerçevesi bozuk gençlerle arkadaşlık kuruyorsa dikkatli olmak gerekir.
Parasını iyi yönetemiyorsa eskiden yeten harçlığı yetmiyorsa ve evden paralar kayboluyorsa sorun vardır.
Unutkanlık olabilir. Kişi madde ile dağılır ve hayatı idare etmekte zorlanır.
Madde etkisi altında davranışlarında gariplik olur. Tuvalette fazla zaman geçirir.
Gencin vücuduna bakarak anlamak zordur ve gençler irrite olur. Ceplerini karıştırmak da onurlarını kırabilir.
Her şeyden önce yakın ve güçlü bir ebeveyn genç ilişkisi oluşturmaya gayret etmeliyiz. Her şeylerini anlatabilecek sağlamlıkta olduğumuzu yaşatmalıyız. Aile bağlarımızın güçlü olması madde kullanımına karşı panzehirdir. Eğer madde kullandığını anlarsak sakin kalmalı ve yargılamadan konuşmalıyız.
