Ligament, tendon ve eklem gibi bağ dokusu elemanlarının hasarlandığı durumlarda proliferan solüsyon enjeksiyonu ile yara iyileşme mekanizmalarının uyarılması, bu yolla dokuların tamir edilmesi ve yeniden şekillendirilmesi işlemi proloterapi olarak adlandırılır.
Proloterapi doğal yoldan iyileşmeyi sağlayan bir tedavi yöntemidir. Ağrılı durumlara yol açan doku hasarlanmaları proloterapi sayesinde kalıcı olarak tedavi edilebilirler.
Travma sonrası oluşan tendon ve ligament sorunlarının iyileşmesinin yeterli olmayıp kronik ağrıya neden olan durumlar proloterapinin en başarılı olduğu vakalardır.
Proloterapide amaç bu hasarlı eklem, tendon ve ligamentlerin proliferan solüsyonlarla uyarılarak yenilenmesini ve yeniden şekillenmesini sağlamaktır, böylelikle ayak ve ayak bileği bölgesinde dejenerasyon sebebi ortadan kalkacağından ağrı da geçecektir.
Günümüzde ayak ve ayak bileğinde ağrıya yol açan nedenlerin çoğunluğu bu bölgede yer alan eklem, tendon ve ligamentlerin hasarlanmasındandır. Hasar meydana gedikten sonra tedavi edilmezse kronik enflamasyon oluşur. 4-6 hafta sonra artık dejenerasyona bağlı kronik ağrı oluşumu başlar.
Ayak ve ayak bileğinde ağrıya neden olan en sık nedenler; ayak bileği ve ayak eklemlerindeki artrit, talonavicular nekroz, aşil tendinozisi, haglund hastalığı, halluks valgus deformitesi, topuk dikeni(plantar fasciitis), edinsel düz tabanlık, morton nörinoma, hiperelastisite sendromuna bağlı tekrarlayan ayak bileği burkulmaları.
Aşil Tendinozisi, Haglund hastalığı ve parsiyel tendon rüptürü
İp atlama, uzun mesafe koşuları ya da tenis gibi aktivitelerle oluşan tekrarlı travmalara maruz kalınmasıyla oluşan mikrotravmalar aşil tendonunda progresif tendon dejenerasyonuna neden olur. Mikrotravma ya da parsiyel yırtıklar tendonun ortasına lokalize, keskin ve geçici ağrı epizodlarına neden olur. Tendinozisin ilerlemesiyle azalan elastisite ve hareket kabiliyeti aksamaya neden olur. Tam kat rüptür olmadıkça düzenli aralıklarla yapılacak proloterapi tedavisi tendinozisi, tetik noktayı ve parsiyel rüptürü iyileştirmede konvansiyonel fizik tedavi uygulamalarına kıyasla daha hızlı ve uzun vadeli sonuçlar verir.
Ayak Bileğinde ve parmaklarda Artrit
Artrit sistemik bir sebep veya kristaloid birikimi dışında tekrarlayan travma, aşırı aktivite, ya da beslenme bozukluklarına bağlı olabilir. Ağrının zamanı, hareketle ilişkisi ve hissedildiği bölge önemlidir. Düzenli periyodlarla yapılan proloterapi tedavisine ilaveten fizik tedavi uygulamaları, hiperbarik oksijen tedavisi, ozon tedavisi gibi yöntemler destekleyici olarak uygulanabilir.
Halluks Valgus Deformitesi
Ayak 1inci parmakta tarak kemiği ile parmak arasındaki eklem bölgesinde oluşan deformiteye bağlı olarak ağrı ve şekil bozukluğu meydana gelir. Sivri burunlu ve dar ayakkabı giyen bayanlarda daha sıklıkla görülür. Düzenli aralıklarla yapılacak proloterapi tedavisine ilaveten eklem üzerinde stres yaratan faktörler ortadan kaldırılmalıdır. Burada parmak arası silikon, gece takılan makaralar parmağı doğru pozisyona alarak etraf dokunun rahatlatılması ile ağrıyı azaltabilir, kişiye özel yapılmış tabanlıklar kullanılabilir.
Topuk Dikeni (Plantar Fasciitis) ve Edinsel Düz Tabanlık
Topuk Dikeni (Plantar Fasciitis), topuk veya ayak tabanının (plantar yüz) fazla kullanılmasından kaynaklanan bir incinmedir. Kadınlarda, kilosu normalin üzerinde olan insanlarda, yürümeyi veya ayakta sert zeminde kalmayı gerektiren bir işte çalışanlarda, topuk dikeni oluşma ihtimali daha fazladır. Eğer topuk dikeni rahatsızlığı tedavi edilmezse, kronik bir duruma dönüşebilir ve kişinin yürüyüş şeklini değiştireceği için zamanla ayak, diz, kalça ve sırt problemlerine yol açabilir.
Edinsel Düz Tabanlık’da ayak kubbesini destekleyen ve ayak kavsini oluşturan tibialis posterior tendonunun yetersizliği söz konusudur. Bu hastalarda tablo yavaş yavaş oluşur, hastanın şikayetleri yıllar içerisinde giderek artar. Hastalar önce ayak iç kavisinin kaybolduğunun farkına varır, daha sonra yürüme mesafelerinde azalma meydana gelir. İlerleyen zamanla ayakta şişme, çeşitli kemik deformiteleri, ayak bileğinde ağrı gibi sorunlar tabloya eklenir.
Her iki hastalığın tedavisinde düzenli periyodlarla yapılan proloterapi tedavisine ilaveten erken dönemlerde ayakkabı modifikasyonu, özel tabanlık, koruyucu bileklikler kullanılabilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon programları tedaviye eklenebilir.
Ayak Bileği Burkulması
Ayak bileği burkulmasında normal şartlarda ayak bileğinin iç ve dış yanında ayağı dengelemekle görevli olan bağ yapıları zarar görürler. Ayak bileği burkulmalarının % 90 ı ayak bileğinin dışa doğru dönmesi ve zorlanması ile oluşur. Ayak bileği dış yanında bulunan bağ kompleksi bu zorlanma sonucunda hasar görür, ayak bileğinde şişlik, ağrı, hareket kısıtlılığı gelişir.
Ayak bileği burkulmalarının % 10′unda instabilite – tekrarlayan ayak bileği burkulmaları- şikayeti gelişebilir. Ayak bileği ilk burkulduğunda meydana gelen hasar sonucunda ayak bileği dış yan bağları zarar görür. Ayak bileği instabilitesi birden fazla bağ yaralanması sonrasında, ilk burkulmanın tedavisinin yetersiz olması sonucunda ya da proprioception (ayağın yeri algılama yeteneği) bozukluklarında oluşabilir.
Genetik olarak vücuttaki bağların aşırı elastik olması nedeniyle gelişen ayak bileği burkulmalarında (Hiperelastisite sendromu)nda genellikle problem iki taraflıdır. Hastanın özgeçmişinde burkulmaların oluşmasında özel bir travma yoktur. Hasta yolda yürürken dahi ayak bileği kolayca burkulabilir. Gerçek ayak bileği instabilitesinde problem genellikle tek taraflıdır. Olayın başlangıcında travma (genellikle spor yaralanmaları) vardır. Burkulmalar genellikle spor esnasında tekrarlar ve oluşur.
Ayak bileği burkulmalarının tedavisinde akut yaralanma döneminin geçmesi beklenir. 2-3 haftalık istirahat döneminden sonra proloterapi tedavisiyle beraber fizik tedavi (önceleri friksiyon ve germe, ilerleyen seanslarla birlikte güçlendirme egzersizleri) uygulamaları yapılabilir.
Proloterapi tedavisinin prensipleri:
Ön tedavi: Enflamasyon (iltihap) cevabını kontrol etmek amacıyla ağrının ve kas spazmının azaltılması (Korunma, istirahat).
Kesin tedavi: Tamir fazı ve yeniden şekillendirme süresince tam iyileşme sağlanıncaya kadar proloterapi ve germe-güçlendirme egsersizleri programları ile kombine edilerek uygulanması.
Proloterapi tedavisi kişiye özel düzenlenen, 15-30 günlük periyodlarla uygulanan bir enjeksiyon yöntemidir. Enjekte edilen sıvı kimyasal bir madde, ilaç ya da steroid (kortizon vs) değildir; yoğunlaştırılmış dextroz ve seyreltilmiş lokal anestezik kombinasyonu kullanılır. Doğal yoldan dokunun orijinal haliyle yeniden oluşturulması sağlanır. Proloterapi yönteminin en dikkat çekici yönlerinden biri ise tedavi süresince fiziksel bir kısıtlama yapılmaması, istirahat gerektirmemesidir. Hatta aksine germe ve güçlendirme egzersizleri ile eklem hareket açıklığını geliştirmeye yönelik hareketler proloterapi tedavisinin tamamlayıcısı olarak hastalara uygulatılır.
Geleneksel yaklaşımdan farklı olarak bizim uygulamamızda soğuk uygulama, yüksekte tutma, kompres uygulama, non-steroid ağrı kesici kullanımı ve steroid enjeksiyonlarının yeri yoktur.
