İleri derecede ayak bileği kireçlenmesinin tedavisinde ayak bileği sabitlemesi (artrodezi) çok yakın bir geçmişe kadar hep altın standart olarak kabul edildi. Günümüzde ise ayak bileği artrodezi birinci sırayı ayak bileği protezine kaptırmak üzeredir. Bunda, ayak bileği artrodezinin 20 senelik takiplerinde ayak eklemlerinde orta-ileri derecede kireçlenme saptanmasının, artrodezin uzun iyileşme döneminin ve inatla sürdürülen çalışmalarla tasarlanan protezlerin orta-uzun dönem sonuçlarının en az artrodez sonuçları kadar iyi olmasının rolleri büyüktür.
Kanada’da yapılan bir çalışmada son dönem ayak bileği kireçlenmesi olan hastaların en az son dönem kalça eklemi kireçlenmesi olan hastalar kadar fiziksel ve mental düşkünlük gösterdikleri saptanmıştır. Ortopedi Uzmanları kalça ve diz eklemlerine mecbur kalmadıkça bugün artrodez uygulamadıkları gibi kanaatimce ayak bileği eklemine de gerekli önemi ve saygıyı göstermeli ve uygulamalar bile ayak bileği protezleriyle ilgili en azından ortalama bir bilgiye sahip olmalıdırlar.
Ayak Bileği Protezi Kimlere Uygulanır?
Ayak Bileği Protezi (ABP) için hasta seçiminde kriterler tek tip değildir ve bu konuda tartışma devam etmektedir. Karar verirken dikkat edilmesi ve uyulması gereken bazı kurallar vardır ve cerrah bunları bilip sindirerek kendisine rehber edinmelidir. Ben kendi pratiğimde hastayı detaylı olarak bilgilendirdikten sonra kararı hastaya bırakma eğilimindeyim.
Endikasyonları
ABP için ideal hasta vücut kitle indeksi 19-25 kg/m2 arasında olan, deformitesi olmayan (varus-valgus < 100), çok aktif olmayan, eklem hareket açıklığının %70’i korunmuş fakat kıkırdak kaybına bağlı ciddi ağrısı olan kişilerdir. Daha önce ayak diğer eklemleri sabitlenmiş hastalar da ayak bileği protezi için ideal adaydırlar, fakat bu gibi olguların artroplasti sonrası oluşabilecek dizilim bozukluklarına toleransları olmayacağından protez cerrahileri hatasız yapılmalıdır.
Görece Kontraendikasyonları
Fazla aktif kişiler, vücut kitle indeksi 25 kg/m2 nin üzerinde olanlar, varus-valgus deformitesi 150nin üzerinde olanlar, talusta çıkarılamayacak avasküler nekroz alanları olanlar, travmatik kemik kaybı olanlar, osteoporotikler, eklem hareket açıklığı çok azalanlar (<100), nabzı alınabilen diyabetik hastalar ve geçmişte enfeksiyon geçirmiş olanlar karar vermekte en çok zorlandığımız grubu oluştururlar.
Kesin Uygulanmaması Gereken Hastalar
Charcot ayağı olanlara, nabzı alınamayan diyabetiklere, periferik damar hastalığı olanlara, düşük ayağı olanlara, aktif enfeksiyonu veya ayak bileği bölgesinde cildinde yarası olanlar ve çarpık ayak deformitesi olanlara asla ABP uygulanmamalıdır. ABP uygulanacak olan hastaların dolaşım ve nöromusküler problemlerinin olmaması şarttır.
Protez sonrası hastaların bacakları genellikle 3 hafta kadar alçı atelde tutulurlar ve sonrasında basmalarına izin verilir.
Ayak bileği protezinde amaç hastanın günlük aktivitelerini ağrısız olarak yerine getirebilmesidir. Hiçbir zaman hastanın temaslı sporlara veya ayakta yapılan ağır işlere geri dönmesi amacıyla ayak bileği protezi uygulanmamalıdır.
