Ankiloz; oynar bir eklemin hareket yeteneğinin kaybolması demektir. Spondilit ise; omurganın iltihabı olarak tanımlanabilir. Ankilozan spondilit (AS); omurganın iltihabi hastalığı sonucu omurga hareketlerinin azalmasını ya da yok olmasını ifade eder. Omurganın tutulumu, boyun, sırt ve bel hareketliliği etkileyerek her üç bölgede de eklem hareket açıklığının yitimine neden olmaktadır. AS, tipik olarak 13-30 yaşları arasında başlayarak adolesan ve genç erişkin grubundan insanları etkiler. Ortalama başlangıç yaşı 24’tür ve 45 yaşından sonra başlaması nadirdir.
AS, genellikle sabah artan kronik bel, kalça ağrısı ve tutukluğuyla başlar; bu belirtiler dereceli olarak artar. Sabah sertliği 30 dk. dan daha uzun sürer. Her iki belirti de egzersizle iyileşirken, hareketsizlikle kötüleşir. Zamanla bel ve boyun lordozunda azalma, başın öne doğru tilti, sırt eğriliğindeki artma(kamburlaşma) gibi postüral bozukluklar görülür. Ağrı, zayıf postür, azalmış eklem hareket açıklığı sıklıkla denge sorunlarına zemin hazırlar. AS’li hastalar, normal yaşıtlarından daha zayıf dengeye sahiptirler. Zamanla solunumun etkilenmesiyle akciğerlerin akciğer kapasitesinde azalma görülür.
AS sistemik bir hastalıktır ve eklemlerden başka diğer sistemleri de etkileyebilir. AS eklemler dışında en sık gözü, gözden daha az olarak da kalbi, akciğerleri, böbrekleri, barsakları ve sinir sistemini etkiler.
TEDAVİ
Solunum Egzersizleri: Dik bir şekilde oturun. Bir elinizi karnınıza, bir elinizi göğsünüze yerleştirin. Göğüs solunumu yapmak için burnunuzdan nefes alırken göğsünüzü şişirmeye ve yükseltmeye çalışın daha sonra mum üfler gibi ağzınızdan nefesinizi verin. Bu sırada karın bölgesi şişmemelidir sadece göğüs genişlemelidir. Karın solunumu için aynı şekilde oturun ve burnunuzdan yavaşça nefes alın ancak bu sırada göğsünüz değil karnınız şişmelidir. Nefes alırken göğsünüzü kaldırmayın ve genişletmeyin sadece karnınızın öne doğru şişmesini sağlayın. Her bir egzersizi 6 defa 3 set halinde tekrarlayın ve bunu günde 3-5 defa yapın.
**AS’li hastaların ileri dönem sonuçları için solunum rehabilitasyonu çok önemlidir. Bunun dışında ekspansiyon egzersizleri, kemer egzersizleri, etkili öksürük tekniği, huffing teknikleri gibi çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bunun için bir solunum fizyoterapistine danışınız.
Germe egzersizleri: Bir sandalyede otururken ellerinizi başının arkasında kenetleyin. Derin soluk alma sırasında şekildeki gibi kollarınızı yana doğru açın. Nefes verme sırasında ise dirsekleri birbirine yaklaştırıp ve öne doğru eğilin. Bu egzersiz aynı zamanda üst göğüs hareketliliğini de sağlar. Günde en az 10 tekrar ve 3 set halinde uygulanması gerekir.
-Sandalyede otururken nefes alma esnasında her iki kolu ile kollar yukarı doğru kaldırılır. Ardından nefes verirken kalçalardan öne doğru eğilir ve yere değmeye çalışılır. Günde en az 10 tekrar ve 3 set halinde uygulanması gerekir.
*Bu germe egzersizleri dışında sırt ve ekstremite kaslarına germe egzersizleri de AS hastaları için çok önemlidir.
TAİ CHİ
Tai Chi Chuan tamamlayıcı, alternatif tıbbın bir parçasıdır ve geleneksel bir beden-zihin egzersizidir. Postür(duruş), denge ve solunum komponentleri üzerinde durur. Ankilozan spondilitte de problemler postür, denge ve solunum temelli olduğu için tai chi, ankilozan spondilit hastaları için altın değerinde bir yöntemdir.
Genel olarak eklemlerin uygun dizilimi, koordineli derin solunum ve odaklanmış dikkat temelinde uygulanan tekrarlı hareket serisinden oluşur. Gevşek kalabilmek, esneklik ve kuvvet kazanmak için uygun postürü devam ettiren biçimde hareket etmek ön plandadır. Odaklanmış dikkat için ise dışsal ya da içsel imgelemeden faydalanılır. Uyumlu solunum teknikleri ile akıcı hareketlerin birlikteliği olan tai chi nin zihni sakinleştirdiği ve psikosomatik gerilimleri azalttığı bilinmektedir.
Ankilozan Spondilit Hastaları İçin Öneriler:
-İşte, boş zamanınızda ve uyurken doğru postürü sürdürünüz. Aşırı yorgunluktan ve kilo alımından sakınınız. Sigaradan uzak durunuz.
-Kullandığınız sandalye düz ve sert bir yüzeye sahip olmalıdır. Uzun süre oturmaktan özellikle de yumuşak koltuklardan ya da arkaya eğimli yüzeylerden sakınınız.
-Kalça ekstansiyon limitasyonunu önlemek için yeterince geniş adımlar kullanınız.
-Sert zeminlerde şokları absorbe etmek için dizleri bükerek yürümek yerine elastik topuklu ve kaymaz tabanlı ayakkabılar kullanınız.
-İyi bir uyku pozisyonu için sert ve düz bir yatak kullanınız. Yastığınız kalın olmamalıdır. Kalçalarınızı ve belinizi bükmeden uyuyacağınız bir uyuma alışkanlığı kazanınız.
- Sabahları kalkmadan ve geceleri uyumadan önce bir süre yüzüstü yatmaya gayret ediniz. Kas ve tendonlarınızın kısalmasına zemin hazırlayacağı için dizlerinizin altına yastık koymaktan sakınınız.
-Uzun süreli sabit kalma, öne eğilme ya da fiziksel aktiviteden, bel ve boyun bölgenizde incinme yaratacağı için uzak durunuz. Gövdeyi uzatıp döndüren egzersizler kadar doğru postürü da vurgulayan fiziksel aktiviteler (tenis, badminton, voleyball, yüzme, yürüyüş) tavsiye edilir.
-Kemik erimesini önlemek için yeterince vitamin D ve kalsiyum alımı önemlidir.
-Araba sürerken, emniyet kemeri ve baş destekleyicileri, gerekliyse beliniz için küçük bir yastık kullanınız. 1-2 saat araba kullandıktan sonra arabadan inerek kaslarınızı gerin ve bir kaç dakika etrafta yürüyünüz.
